رويكرد ورزش محور
در استراتژي توسعه قطر
سينا آذرگشسب
قطر را دولتي كوچك با جاه‌طلبي‌هاي بزرگ نام نهاده‌اند. بدون شك چنين نامي براي اين كشور كوچك به دليل روند رو به رشد اقتصاد اين كشور طي سال‌هاي اخير است كه با توجه به طرح چشم‌انداز اين كشور توانسته براي اين كشور موفقيت‌هاي بسيار بزرگي را در راه توسعه زيرساخت‌هاي اقتصادي اين كشور به همراه داشته باشد. راهبرد اساسي قطر براي توسعه زيرساخت‌ها و بسترهاي اقتصادي اين كشور بر حول محور سرمايه‌گذاري‌هاي مستقيم خارجي در زمينه‌هاي ورزشي در اين كشور است. ورزش و توسعه بسترهاي ورزشي در اين كشور، قطر را به كانون ديپلماسي ورزشي در خاورميانه مبدل ساخته است به‌طوري كه براساس آمار وزارت برنامه‌ريزي توسعه و بانك مركزي اين كشور، قطر در سال 2018 به ميزان 676.4 ميليارد دلار سرمايه‌گذاري خارجي را براي توسعه بسترهاي زيرساختي خود جلب مي‌كند. قطر طي سال‌هاي گذشته درصدد بوده تا با سرمايه‌گذاري در صنعت ورزش ميزباني مسابقات ورزشي بزرگ جهاني را ازجمله جام جهاني 2020 دريافت كند و با جلب نخبگان ورزشي سراسر جهان تيم‌هاي ورزشي خود را تقويت كند و با كاربست ديپلماسي ورزشي بسترهاي حضور سرمايه‌گذاران را در كشور فراهم و ساير بخش‌هاي اقتصادي خود را با توسل به سرمايه‌هاي خارجي توسعه بخشد. در همين راستا قطر در سال 2005 صندوق سرمايه‌گذاري در ورزش (Qatar Sport Investment) را تاسيس كرد كه وظيفه آن تامين مالي براي اجراي پروژه‌هاي بزرگ زيرساختي در حوزه ورزشي در اين كشور بود. ساختن پروژه‌هاي بزرگ و مراكز آموزشي به منظور جذب مربيان و نخبگان ورزشي جهان در اين كشور در حد قابل توجهي در حال پيشرفت است به نحوي كه بنياد Aspire Zone كه يكي از بنيادهاي مجري در اجراي پروژه‌هاي اين كشور است اعلام كرده كه تا سال 2020 قطر مرجع تعالي ورزشي در سراسر جهان خواهد بود.
يكي از ابتكارات كميته المپيك قطر و وزارت ماليه اين كشور به دست آوردن دستاوردهاي كليدي در دنياي ورزش بود. در همين راستا در حوزه رسانه‌اي و پخش برنامه‌هاي تلويزيوني، الجزيره اسپورت موفق شد تا با عقد قراردادي به ارزش يك ميليارد دلار با فيفا براي جام جهاني 2018 و 2020 روسيه و قطر از طريق تلويزيون‌هاي كابلي، ماهواره‌اي، تلفن همراه و انتقال پهناي باند اينترنت در سراسر كشورهاي خاورميانه و شمال آفريقا (MENA) دستاورد بزرگي در حوزه مالي و رسانه‌اي براي اين كشور به دست آورد. قطر همچنين با حمايت از تيم‌هايي چون بارسلونا از سال 2011 تا 2016 تنها مبلغي بالغ بر 30ميليون يور به اين تيم كمك مالي كرد. قطر همچنين با ايجاد دهكده المپيك (Qatar Diar) كه توسط شركت QIA پروژه آن نهايي شد 557ميليون پوند در اين دهكده سرمايه‌گذاري كرد. اين پروژه با هدف ايجاد كسب و كار در قطر ايجاد شد و توانست ميزان قابل توجهي از درآمد را براي اين كشور داشته باشد.
اين كشور توسعه بخش‌هاي ديگر اقتصادي نظير خرده‌فروشي، املاك، گردشگري را به عنوان بخش وسيعي از استراتژي كاهش وابستگي به نفت و گاز را همسو با كاربست ديپلماسي ورزشي در اين كشور دنبال مي‌نمايد. در واقع قطري‌ها با ميزباني مسابقات جهاني سعي در ورود سرمايه و گردشگران و برقراري ارتباط با نظام بين‌الملل را دارند. به‌طور مثال سازماندهي بازي‌هاي آسيايي 2006 در دوحه نقطه عطفي براي استراتژي قطر در ميزباني رويدادهاي ورزشي بزرگ بود. مسابقات جهاني هندبال 2015، دوچرخه سواري 2016 و ژيمناستيك 2018 نشان از موفقيت‌هاي قطر براي ميزباني رويدادهاي مختلف جهاني را دارد.
بر اين اساس مي‌توان چنين عنوان كرد اين ميزان از موفقيت براي قطري‌ها در برگزاري مسابقات تاكيدي بر جنبه‌هاي نوين قطر است كه برخي از اين جنبه‌ها را مي‌توان به قرار زير عنوان كرد:
• پاسخ قطر به روند جهاني شدن بدين معني كه قطري‌ها موفق شدند فرهنگ سنتي را با مدرنيته تركيب نمايند.
• همدلي و همبستگي قطري‌ها به ارزش‌هاي دموكراسي و حقوق بشر
• احترام قطر به تفاوت‌هاي فرهنگي
• قطر به عنوان مركز ملاقات و ديپلماسي ميان شرق و غرب در منطقه
بدون ترديد قطري‌ها تلاش دارند از فرصت‌هاي ورزشي و ميزباني‌هاي جهاني به عنوان سياستي براي بين‌المللي شدن خود در عرصه جهاني نهايت بهره‌برداري را نموده و جايگاه اين كشور را در بازارهاي اقتصادي بين‌المللي تقويت و سهم بيشتري را براي خود در عرصه بين‌الملل كسب كنند. قطر هم‌اكنون به عنوان بزرگ‌ترين اقتصاد قدرتمند منطقه‌اي محسوب مي‌شود كه از پشتوانه‌هاي سرمايه‌گذاران بين‌المللي برخوردار است. براساس آمار سازمان توسعه مديريت (IMD) قطر از نظر عملكرد اقتصادي در جهان رتبه پنجم را به خود اختصاص داده است. همچنين اين كشور از لحاظ كارآمدي اقتصادي رتبه دهم جهاني، از لحاظ كارايي كسب و كار رتبه 13 جهاني و ايجاد زيرساخت‌ها به منظور توسعه ظرفيت‌هاي اقتصادي رتبه 38 را داراست. اين كشور كوچك از بين 63 كشور با درآمدهاي بالا توانسته رتبه 14 را در جهان كسب كند كه اين خود نشان از رشد اقتصادي اين كشور طي سال‌هاي اخير دارد. كانون اين رشد و توسعه در قطر عملكرد اين كشور در حوزه بسترسازي براي زيرساخت‌هاي ورزشي در اين كشور است كه سرمايه‌هاي جهاني را در اين كشور جذب كرده و علاوه بر گردش مالي و رونق اقتصادي براي قطر اين كشور را به كانوني براي روابط ميان جهان غرب و شرق مبدل ساخته است.
كارشناس ارشد مطالعات خاورميانه