كشورهاي اروپايي براي مادورو ضرب‌الاجل تعيين كردند
سنگربندي جهاني در ميدان‌هاي كاراكاس
شهاب شهسواري
آشوب سياسي در ونزوئلا، كشورهاي جهان را به موضع‌گيري وا داشته است. تاكنون، قدرت‌هاي جهاني چهار موضع متفاوت در مورد بحران مشروعيت جاري در ونزوئلا كه با ادعاي حكومت رهبر مخالفان در راهپيمايي چهارشنبه هفته پيش آغاز شد، اعلام كرده‌اند. ايالات متحده امريكا در راس بلوكي از همراهانش، فورا از ادعاي خوان گوايدو، رهبر مخالفان دولت مركزي ونزوئلا حمايت كرد و اعلام كرد دولت حاكم بر اين كشور را به رسميت نمي‌شناسد. كشورهايي مانند برزيل، كانادا و آرژانتين در اين موضع‌گيري از امريكا پيروي كردند. در جبهه مقابل روسيه، ايران، چين، كوبا و تركيه از جمله كشورهايي هستند كه از همان ابتدا، از اقدام امريكا و متحدانش انتقاد كردند و از دولت حاكم بر ونزوئلا حمايت كردند. وزير خارجه روسيه، سرگئي لاوروف، روز جمعه تاكيد كرد: «سياست ونزوئلا در مورد امريكا و بسياري ديگر از كشورهاي جهان، به گمان من سياستي بسيار مخرب است.»
در برابر اين دو جبهه در شرق و غرب، گروهي از كشورهاي امريكاي مركزي و جنوبي، خواستار بي‌طرفي و عدم مداخله در امور داخلي ونزوئلا شده‌اند. اروگوئه و مكزيك از ايجاد امكان گفت‌وگو ميان طرفين درگير در ونزوئلا سخن گفته‌اند و خواستار عدم مداخله در امور داخلي اين كشور شده‌اند. هر چند نيكولاس مادورو گفته است كه آماده است پيشنهاد مكزيك و اروگوئه را براي گفت‌وگو بپذيرد، اما خوان گوايدو، تلويحا اين پيشنهاد را رد كرده است و روز جمعه در جمع هوادارانش گفت: «هيچ‌كس خواستار گفت‌وگوي جعلي نيست... تنها چيزي كه حاضريم در مورد آن گفت‌وگو كنيم پايان يافتن غصب [كرسي رياست‌جمهوري توسط مادورو] است.» اما تازه‌ترين موضع‌گيري روز شنبه از سوي بلوك كشورهاي عضو اتحاديه اروپا اتخاذ شد كه
به صورت هماهنگ ضرب‌الاجلي براي زمينه‌سازي يك انتخابات آزاد در ونزوئلا تعيين كردند. همزمان خوان گوايدو، رهبر مخالفان گفته است كه خواستار «اصلاح سيستم انتخاباتي كشور» است و اين موضوع ممكن است «6 تا 9 ماه يا شايد كمتر» زمان لازم داشته باشد.
ضرب‌الاجل 8 روزه كشورهاي اروپايي
هر چند اتحاديه اروپايي رسما از ادعاي خوان گوايدو در مورد تشكيل دولت انتقالي حمايت نكرده است، اما روز شنبه سه كشور اسپانيا، آلمان و فرانسه با صدور بيانيه‌هاي جداگانه ضرب‌الاجلي 8 روزه براي نيكولاس مادورو، رييس‌جمهور ونزوئلا تعيين كردند. پدرو سانچز، نخست‌وزير اسپانيا در نطقي تلويزيوني اعلام كرد كه اين سه دولت اروپايي خواستار برگزاري يك انتخابات آزاد و عادلانه ظرف 8 روز آينده در ونزوئلا شده‌اند، در غير اين صورت اين سه كشور هم به جمع دولت‌هايي مي‌پيوندند كه دولت خوان گوايدو، رييس مجمع ملي ونزوئلا را به عنوان رييس‌جمهور موقت به رسميت مي‌شناسند. پدرو سانچز در سخنان خود تاكيد كرد: «اگر ظرف 8 روز آينده فرمان برگزاري انتخابات عادلانه، شفاف و آزاد در ونزوئلا صادر نشود، اسپانيا خوان گوايدو را به عنوان رييس‌جمهور به رسميت خواهد شناخت.» اسپانيا به عنوان استعمارگر پيشين، روابط فرهنگي و سياسي با اين كشور امريكاي جنوبي دارد و نزديك به 200 هزار تبعه اسپانيا در خاك ونزوئلا زندگي مي‌كنند.
همزمان با نخست‌وزير اسپانيا، امانوئل ماكرون، رييس‌جمهور فرانسه هم با انتشار پيامي در حساب كاربري شبكه اجتماعي توييتر خود نوشته است: «اگر در طول 8 روز آينده فرمان برگزاري انتخابات جديد در ونزوئلا صادر نشود، ما آماده‌ايم تا خوان گوايدو را به عنوان رييس‌جمهور موقت براي ايجاد يك فرآيند سياسي در ونزوئلا به‌رسميت بشناسيم.» به گزارش رسانه‌ها، يك سخنگوي دولت آلمان تاكيد كرده است كه دولت اين كشور هم روز يك‌شنبه بيانيه مشابهي را براي تعيين ضرب‌الاجل صادر خواهد كرد.
تلاش امريكا براي صدور بيانيه شوراي امنيت
مايك پمپئو، وزير خارجه ايالات متحده امريكا خواستار برگزاري جلسه اضطراري شوراي امنيت و پيوستن كشورهاي ديگر جهان به واشنگتن براي به‌رسميت شناختن مدعيان تازه قدرت در كاراكاس شد. هر چند روسيه و چين، دو عضو دايم داراي حق وتو در شوراي امنيت، قبل از برگزاري اين جلسه تاكيد كردند كه هرگونه تلاش امريكا براي صدور بيانيه‌اي در مورد به‌رسميت شناختن خوان گوايدو به عنوان رييس‌جمهور مشروع ونزوئلا را وتو مي‌كنند. هر چند روسيه، چين و بوليوي، موفق به جلوگيري از اضافه شدن موضوع ونزوئلا به دستور كار جلسه ديشب شوراي امنيت نشدند، اما امريكا از تصويب پيش‌نويس بيانيه‌اي در اين جلسه باز ماند. اوو مورالس، رييس‌جمهور بوليوي كه از متحدان دولت مادورو در ونزوئلا محسوب مي‌شود، خواستار قرار گرفتن موضوع «تجاوز عليه حاكميت ملي ونزوئلا» به‌عنوان دستور كار شوراي امنيت شده بود كه مورد قبول اعضا قرار نگرفت. مايك پمپئو در جلسه ديشب شوراي امنيت سخنراني كرد و بحران كنوني ونزوئلا را «محصول عملكرد مادورو» توصيف كرد و ادعا كرد: «ما براي صلح در منطقه مجبوريم از مردم ونزوئلا حمايت كنيم.»
انتصاب متهم نقض حقوق بشر
فردي كه روزگاري به خاطر دروغگويي به كنگره امريكا در پرونده لاپوشاني توطئه موسوم به ايران-كنترا براي رساندن پول و اسلحه به شورشيان كنترا در نيكاراگوئه در دادگاه‌هاي امريكا محكوم شده بود، بعد از چند دهه دوباره به ساختمان وزارت خارجه بازگشته است تا پرونده براندازي در ونزوئلا را پيش ببرد. اليوت آبرامز، مقام ارشد وزارت خارجه در دولت‌هاي رونالد ريگان، جرج هربرت واكر بوش و جرج واكر بوش جمعه شب از سوي مايك پمپئو وزير خارجه امريكا به عنوان نماينده ويژه در امور ونزوئلا منصوب شد. مايك پمپئو در نشست خبري معارفه اليوت آبرامز گفت: «آنچه مي‌بينيد تازه اولين گام‌هاي ونزوئلا در مسير رهايي است. اليوت يك سرمايه ويژه براي ما در ماموريت براي بازگرداندن كامل دموكراسي و رونق به ونزوئلا است.» اليوت آبرامز، در طول سال‌هاي خدمتش در وزارت خارجه امريكا بارها ازسوي نهادهاي جهاني حقوق بشري به همدستي در كشتار، شكنجه و نقض حقوق مخالفان حكومت‌هاي ديكتاتوري تحت حمايت امريكا در امريكاي جنوبي متهم شده بود. او در پرونده موسوم به ايران-كنترا كه مربوط به تلاش دولت امريكا براي دور زدن قانون مصوب كنگره در منع كمك مالي و تسليحاتي به گروه‌هاي تروريستي در امريكاي جنوبي بود، به عنوان يكي از متهمان اصلي مورد تحقيق قرار گرفت و نهايتا به دليل همكاري با دادستان ويژه به محكوميت‌هاي ناچيزي محكوم شد كه اين محكوميت نيز توسط جورج هربرت واكر بوش، رييس‌جمهور امريكا بخشيده شد. جان بولتون، مشاور امنيت ملي تندروي رييس‌جمهور امريكا با انتشار پيامي در توييتر خود، بازگشت اليوت آبرامز «به جبهه جنگ» را تبريك گفت و او را «رفيق خوب خودم» خطاب كرد.
آتش‌بازي در حياط خلوت
پدرو بريگر، روزنامه‌نگار آرژانتيني در گفت‌وگو با پايگاه خبري اسپوتنيك مي‌گويد: «واشنگتن در حال بازگشت كامل به دكترين مونرو در مورد امريكاي لاتين است كه اين منطقه را حياط خلوت امريكا تلقي مي‌كرد. ايالات متحده به شكلي عمل مي‌كند كه انگار كل منطقه متعلق به اين كشور است و اين كشور تصميم مي‌گيرد كه چه كسي مشروع است و چه كسي مشروع نيست.» اين تحليلگر مسائل امريكاي لاتين تاكيد مي‌كند: «سال 2002 هم شاهد رويدادي مشابه بوديم، در آن دوران بخشي از نيروهاي نظامي عليه هوگو چاوز، رييس‌جمهور اين كشور كودتا كردند، او را سرنگون كردند، اما در عرض
48 ساعت مردم به خيابان‌ها ريختند و خواستار بازگشت او به قدرت شدند. تفكر چاوزيسم توان بسيج عمومي مردم دارد، در نتيجه آنچه در ونزوئلا رخ مي‌دهد بسيار پيچيده‌تر از آن چيزي است كه به نظر مي‌رسد. رويداد جاري در ونزوئلا، بازي با آتش است و امريكا در حال ريختن بنزين روي اين آتش.»