ناهنجاري اجتماعي
زهرا ساعي
در حالي كه طرح «كودك‌همسري» هنوز نتوانسته موافقت نمايندگان مجلس را كسب كند، خبري در رسانه‌ها منتشر شد كه «رها» كودكي 11 ساله به عقد مردي 44 ساله در آمده است، مردي كه كوچك‌ترين فرزندش 13 سال دارد. دليل اين ازدواج بدهي پدر كودك به مرد 44 ساله عنوان شده است. بدون ترديد در زماني كه اين طرح در راهروهاي مجلس در حال چانه‌زني براي موافقت نمايندگان است، كودكان ديگري نيز در معرض اين‌چنين ناهنجاري اجتماعي‌اند. وقتي سخن از ناهنجاري اجتماعي مي‌شود يعني تبعات اين‌چنين اقداماتي قطعا ضربه‌هاي جبران‌ناپذيري به پيكره جامعه وارد خواهد كرد، بنابراين در حقيقت اين طرح حمايت از افراد نيست بلكه حمايت از جامعه و مصون كردن اجتماع ما از ناهنجاري‌هايي است كه ممكن است با اين قبيل مسائل در جامعه رخ دهد. ناهنجاري اجتماعي در مورد «كودك‌همسري» دوسويه است؛ يعني علاوه بر اينكه موجب ناهنجاري اجتماعي مي‌شود خودش نيز محصول يك ناهنجاري اجتماعي درون خانواده است. براساس آمارها حاشيه شهرها و مناطقي كه از نظر فرهنگي و اقتصادي وضع بدتري دارند، در زمينه كودك‌همسري پيشتاز هستند. افرادي كودكان خود را به عقد ديگران در مي‌آورند كه از نظر مالي و فرهنگي جايگاه مناسبي ندارند. از سوي ديگر خانواده‌اي كه با حضور كودك تشكيل مي‌شود به‌طور بالقوه خانواده‌اي بيمار است. كودكي كه هنوز به بلوغ عاطفي و عقلي براي ازدواج نرسيده است، توانايي انجام وظايفش را در خانواده نخواهد داشت. اين عدم توانايي در انجام وظايف از طرف دختر موجب نوعي نفرت و سرخوردگي در او مي‌شود. اين سرخوردگي و نفرت در فرزندان بروز پيدا خواهد كرد و اين چرخه در جامعه ادامه خواهد داشت. البته اين در صورتي است كه دختر در سنين بالاتر داراي فرزند شود، اگر او در سنين اوليه ازدواج صاحب فرزند شود ممكن است به اختلالات رواني ديگري نيز دچار شود. دختراني كه در سنين بسيار پايين ازدواج مي‌كنند از نظر فيزيولوژي توان مادر شدن ندارند و هنوز خودشان به بلوغ فكري و اجتماعي لازم نرسيده‌اند كه بتوانند مسووليت همسري و مادري را عهده‌دار شوند. در مواردي كه اين كودكان مادر مي‌شوند بلوغ جسمي آنها از بلوغ فكري پيشي مي‌گيرد كه اين امر خود منجر به بروز مشكلات زيادي در خانواده‌ها مي‌شود. از سويي ديگر صدمات روحي كه اين كودكان در زندگي زناشويي تجربه مي‌كنند، جبران‌ناپذير است.
مخالفان طرح كودك‌همسري بر اجازه شرعي اين امر تاكيد دارند، اما بايد درنظر داشت كه احكام شرعي در برخي موارد چند سويه‌اند. براي نمونه اگر ثابت شود كه ازدواج شرعي يك دختر در سن كم موجب اضرار به نفس او خواهد شد در اينجا از نظر شرعي يك فعل دو حكم خواهد داشت كه بايد به آن توجه شود. از سويي ازدواج در اسلام در سن ۹ سالگي مجاز خواهد بود اما از سويي ديگر در صورت اثبات ضرر، اين فعل براي آن فرد حرام شمرده خواهد شد. علاوه بر اين، بايد به اهداف مهم دين اسلام در مساله ازدواج توجه كرد. هدف از تشكيل زندگي در اسلام ايجاد خانواده پايدار و تربيت نسلي سالم است، چگونه مي‌توان ادعا كرد ازدواجي كه در سنين پايين رخ مي‌دهد و باعث صدمات روحي و جسمي فراواني به دختران يا حتي به پسران مي‌شود در راستاي اهداف عاليه اسلام است؟ نگاه كالايي به كودكان موجب شده، در پديده «كودك‌همسري» اولين حق در ازدواج يعني حق انتخاب از كودك سلب شود.
كودك وارد زندگي‌اي مي‌شود كه براي آن آمادگي ندارد در حالي كه خودش نيازمند آغوش مادرانه و محبت پدرانه است مسووليت زندگي را متقبل مي‌شود؛ مسووليتي كه شانه‌هاي نحيف كودك توان حمل آن را ندارد. در مورد رها دادستاني با ورود به قضيه و سپردن رها به بهزيستي و بازداشت پدر و همسر رها تلاش كرد تا مشكل را برطرف كند، اما واقعيت اين است كه براساس قانون مرد 44 ساله و پدر رها جرمي مرتكب نشده‌اند و مرد همسر قانوني رها است.
براي جلوگيري از موارد اين‌چنين بايد حتما ساز و كار قانوني طراحي شود تا قانون به عنوان حامي كودكان از نقض حقوق آنها جلوگيري كند.