عضو كميسيون آموزش مجلس اعلام كرد
دانشگاه‌ها روي پاي خودشان بايستند
گروه اجتماعي| «تاكنون از ۱۰۰ دانشگاه برتر دنيا حدود ۱۲۰۰ نفر نخبه از سيستم ما براي بازگشت به كشور استفاده كرده‌اند؛ اين تازه‌ترين آمار است؛ زيرا هر ماه تعدادي به اين آمار اضافه مي‌شود.» سورنا ستاري، معاون علمي و فناوري رييس‌جمهور از بازگشت نخبگان به كشور خبر داده است، اما كمتر از دو ماه قبل محمدتقي احمدي، رييس دانشگاه تربيت مدرس گفته بود: «متاسفانه در يكي، دو سال اخير شاهد طي شدن فرآيند مهاجرت محققان به خارج از كشور بوده‌ايم، به طوري كه من ماهي يك يا دو بار شاهد تقاضاي مرخصي بدون حقوق و به عبارتي مقدمات مهاجرت اساتيد جوان هستم.» انتقاد آن زمان رييس دانشگاه تربيت مدرس به بودجه در نظر گرفته شده براي دانشگاه‌ها بود اما حالا كميسيون آموزش هم اعلام كرده است كه دانشگاه‌ها بايد تلاش كنند روي پاي خود بايستند و به افزايش بودجه‌شان چندان اميدي نداشته باشند.
هم معاون علمي و فناوري رييس‌جمهور و هم رييس دانشگاه تربيت مدرس با ايلنا مصاحبه كرده‌اند. از نگاه اولي نخبگان در حال بازگشت به كشور هستند و دومي از مهاجرت رو به افزايش نخبگان ابراز نگراني كرده است. ستاري با اشاره به اينكه تقريبا سه سال است كه برنامه بازگشت نخبگان به كشور راه‌اندازي شده، گفته است: «براي اينكه اين افراد را به كشور بازگردانيم، به يك اكوسيستم و زيست بوم نياز است. ضمن اينكه بيشترين آمار بازگشت نخبگان به كشور در حوزه استارت‌آپ‌ها بوده كه همين الان هم در حال اتفاق افتادن است. پس از استارت‌آپ‌ها، دانشگاه‌ها محل بعدي حضور و فعاليت نخبگان هستند.» بنا بر آماري كه او اعلام كرده حدود ۴۰۰ نفر از نخبگان در دانشگاه‌ها فعاليت دارند و مابقي آنها در استارت‌آپ‌ها و شركت‌هاي دانش بنيان هستند: «ناگفته نماند كه خيلي از اين افراد خودشان اين استارت‌آپ‌ها را تشكيل داده‌اند و در همان جا مشغول شده‌اند.» در مقابل احمدي گفته بود كه تعدادي از استادان جوان در حال مرخصي گرفتن براي انجام مقدمات مهاجرت به خارج از كشور هستند. او يكي از دلايل اين امر را توجه ناكافي به وضعيت بودجه دانشگاه‌ها مي‌داند: «اگر ما در حد منصفانه به مشكلات محققان توجه نكنيم يأس آنها گسترده مي‌شود و خدايي ناكرده آسيب‌هاي جبران‌ناپذيري به آينده علم و فناوري كشور وارد مي‌شود؛ لذا توصيه اين است بودجه كمي كه دانشگاه‌ها دارند يك مقدار تقويت شود و قطعا با بودجه‌هاي كلان پروژه‌ها و طرح‌هاي ديگر دولت قابل مقايسه نيست.» رييس دانشگاه تربيت مدرس مي‌گويد كه در مقايسه بودجه دانشگاه‌هاي ايران با دانشگاه‌هاي ديگر نقاط جهان مشخص مي‌شود كه بودجه آن دانشگاه‌ها حدود ۲۰ تا ۴۰ درصد بيشتر از دانشگاه‌هاي ما است: «در عين حال ما با مسائلي مثل تحريم و مشكلات متعدد در ارتباط‌هاي بين‌المللي مواجه هستيم كه اين نشان مي‌دهد اساتيد و محققان ايراني در دانشگاه‌هاي برتر چگونه از خودشان مايه مي‌گذارند و با وجود ۴۰ برابر بودجه كمتر نسبت به ديگر دانشگاه‌ها تلاش مي‌كنند و مي‌جنگند تا در تراز بين‌المللي بدرخشند و در سال‌هاي متوالي اين تراز را ارتقا دهند. ما پتانسيل‌هاي نهفته و عالي در كشور از نظر علمي داريم كه بايد از آنها قدرداني كرد.» احمدي با انتقاد از بودجه حدود 8 هزار ميليارد توماني براي دانشگاه‌ها گفت: « واقعيت اين است كه با اين بودجه هزينه رفاهي، خوابگاهي و تغذيه دانشجويان خيلي به خطر مي‌افتد. معمولا وقتي چنين بحران‌هاي پيش مي‌آيد، دولت و مجلس به آن توجه بيشتري مي‌كنند و به صورت موردي وارد ميدان مي‌شوند تا آن را حل كنند. ما هم اميد داريم كه اگر خدايي نكرده به يك شرايط بحراني رسيديم، فعاليت‌هايي از سوي مجلس و دولت صورت بگيرد، اما مساله اين است كه قبل از آنكه وضعيت بحراني شود، با يك حساب خيلي ساده بودجه‌اي مي‌توان نكات مهم را مورد بررسي قرار داد. دانشگاه‌ها محل آموزش افرادي‌اند كه توانايي‌هاي خوبي دارند، اما افق شغلي كمتري در جامعه براي خودشان مي‌بينند، از اين رو بايد مراقبت كنيم تا اين حساسيت‌ها موجب بحران و نارضايتي در دانشگاه‌ها نشود.»
اما انتقاداتي كه پس از ارايه لايحه بودجه سال 98 به مجلس از سوي بسياري از دانشگاهيان از جمله رييس دانشگاه تربيت مدرس، حالا به نظر مي‌رسد كه نمي‌توان چندان به افزايش بودجه دانشگاه‌ها از طريق مجلس اميد داشت. روز گذشته اسدالله عباسي، عضو كميسيون آموزش و تحقيقات مجلس شوراي اسلامي به ايرنا گفت: «كميسيون آموزش و تحقيقات مجلس پيشنهادي به كميسيون تلفيق براي افزايش بودجه دانشگاه‌ها داده است، اما با توجه به اينكه منابع درآمدي قابل پيش بيني براي سال آينده محدود است، اين افزايش چندان محسوس نيست.» به گفته عباسي با افزايش بودجه‌اي كه براي دانشگاه‌ها در اين لايحه پيش بيني شده است، آموزش عالي كشور دچار مشكلات مالي نخواهد شد: «اين نكته درست است كه افزايش چشمگيري براي بودجه دانشگاه‌ها براي سال آينده صورت نگرفته است، اما دانشگاه‌ها توان مديريت با اين منابع را هم دارند. از طرف ديگر همه بخش‌هاي كشور متوجه هستند كه سال آينده كشور با محدوديت منابع درآمدي مواجه است. بايد دانشگاه‌هاي كشور به اين سمت بروند كه روي پاي خود بايستند و با راه‌هايي چون تاسيس شركت‌هاي دانش‌بنيان و فروش محصولات كاربردي خود درآمدزايي كنند و وابستگي مالي خود به دولت كه به دليل تحريم‌ها پايداري خود را از دست داده است، كاهش دهند.»