ضرورتِ جرم‌انگاري‌خشونت
طيبه سياوشي
معاونت فرهنگي وزارت ورزش معتقد است، تامين امنيت ورزشگاه به عهده شوراي تامين است و ارتباطي به وزارت ورزش ندارد. در صورتي كه سازمان ليگ و كميته برگزاري مسابقات فدراسيون فوتبال مسووليت مستقيم برنامه‌ريزي، سامان‌دهي و برگزاري اين مسابقات را بر عهده دارند. رييس سازمان ليگ مستقيما توسط رييس فدراسيون فوتبال انتخاب مي‌شود و صرف اعطاي انحصار بليت‌فروشي به پيمانكاران باشگاه‌ها، نافي مسووليت اين سازمان و آن كميته نيست. خصوصا كه چنين اتفاقاتي در فوتبال ايران دايره‌وار در حال تكرار است و گويا قرار نيست هيچ‌گونه درس و تجربه‌اي براي برنامه‌ريزي‌هاي آتي از دل اين اتفاقات ناخوشايند بيرون آيد. از طرفي با نزديك شدن به اواخر ليگ و اهميت اين بازي به خصوص در تعيين قهرمان ليگ قابل پيش‌بيني بود كه نيروهاي انتظامي با جمعيت گسترده‌اي مواجه شوند و همين مساله، تامين امنيت بازي را با مشكل مواجه كند. لذا سلب مسووليت كميته برگزاري، سازمان ليگ، فدراسيون فوتبال و ساير نهادهاي مسوول از خود به هيچ عنوان پذيرفتني نيست. همان طور كه مطهري‌زاده، فرمانده يگان ويژه تهران گفت در اين بازي، مشكلي بابت هواداران تيم ميزبان كه بالاي سر هواداران تيم مهمان بودند، وجود نداشت و نيروهاي مستقر در طبقه دوم نسبتا اوضاع را در اختيار داشتند، چراكه طبق فيلم‌ها و گزارش‌هاي موجود، درگيري‌ها از ساعت‌ها قبل شروع شده بود. هر چند اشراف جايگاه هواداران ميزبان به جايگاه هواداران مهمان كمي دردسرساز شد اما تا اواسط نيمه نخست، جايگاه بالاي سر هواداران مهمان خالي بود. پيش از شروع بازي، درگيري‌ها حتي دامن نيروهاي انتظامي را هم گرفته و در برخي تصاوير منتشر شده، تماشاگران تيم مهمان، ماموران نيروي انتظامي را از روي سكوها به داخل زمين و طبقه پايين‌تر پرتاب كرده و به صندلي‌هاي ورزشگاه خسارت وارد كردند.
بنابراين بايد منتظر گزارش ناجا ماند كه درگيري نيروهاي انتظامي با هواداران مهمان از كجا و به چه علتي آغاز شد كه حتي تا يك ساعت پس از بازي هم ادامه يافت. حدود ۳۰۰ مجروح در يك بازي، مساله‌اي نيست كه قابل اغماض باشد. با وجود دوربين‌هاي متعدد، گيت‌هاي ورودي چندمرحله‌اي و پرپيچ‌وخم، بازرسي‌هاي بدني چندباره، الزام به ارايه مشخصات و كارت ملي براي ورود به ورزشگاه و مشخص بودن جايگاه هر هوادار هنوز كه هنوز است سازمان ليگ و فدراسيون فوتبال نتوانسته جايگاه تماشاگران را با صندلي به خصوص خود مشخص كند. سوال اصلي اين است كه آيا با وجود گيت‌ها و اخذ مشخصات دقيق از هواداران براي تماشاي يك بازي نمي‌توان هواداران هنجارشكن و خشونت‌طلب را شناسايي كرد و با همكاري كميته انضباطي فدراسيون فوتبال، آنان را از حضور آتي در ورزشگاه‌ها محروم نمود؟ هيچ هواداري بدون ارايه كارت ملي و درج مشخصات نمي‌تواند به ورزشگاه آزادي راه پيدا كند اما متأسفانه هنوز تنبيهات و مجازات‌ها به معطوف به تيم‌هاست. در حالي كه بايد مجازات‌هاي اين‌چنيني را به خود تماشاگر معطوف كرد تا نقش بازدارنده داشته باشد. در كميسيون فرهنگي مجلس شوراي اسلامي و كميته ورزش و زنان اين كميسيون، بارها با معاونت فرهنگي وزارت ورزش در خصوص اين مسائل جلسه داشتيم تا زيرساخت‌هاي لازم، نصب دوربين‌ها و شناسايي هنجارشكنان به منظور كاهش جوّ خشونت‌آميز در بازي‌هاي فوتبال كاهش پيدا كند. مساله هواداري در فوتبال و اساسا ورزش ايران، پيچيدگي‌هاي به‌خصوصي دارد كه متأسفانه تاكنون هيچ قدمي براي رفع اين پيچيدگي‌ها برداشته نشده است. نكته نخست آن است كه شور هواداري قابل كتمان و انكار نيست و حتي در كشورهاي مهد فوتبال نيز شايع است. ما در ايران با چيزي تحت عنوان «تماشاگرنما» مواجه نيستيم بلكه با تماشاگراني مواجهيم كه مسووليتي در قبال جايگاه آنان تعريف نشده است. وقتي تماشاگر، مسووليتي در قبال صندلي و جايگاه خود در ورزشگاه قائل نباشد طبعا نسبت به آن بي‌توجه خواهد بود و اين بي‌مسووليتي هوادار ممكن است با تهييج منجر به خسارات كلان شود؛ خساراتي كه از جيب تيم‌ها پرداخت مي‌شود و نه جيب خود هوادار. طبعا مشخص بودن صندلي يك هوادار، او را در قبال جايگاه خود مسوول خواهد كرد. از طرفي اگر تخلفي از صندلي مشخصي گزارش شود در اسرع وقت مي‌توان خود آن تماشاگر را متناسب با تخلفش از تماشاي بازي‌ها محروم كرد و خسارت وارده را از او گرفت. وقتي يك باشگاه پرداخت جريمه چند ميليوني مجازات‌ها را بر عهده مي‌گيرد، هوادار اغتشاش‌گر متنبه نخواهد شد و باز به اعمال خشن رو خواهد آورد. نكته دوم آن است كه اگر فلسفه خصوصي‌سازي را به عنوان ابزاري براي مسووليت‌پذيري و مشاركت مستقيم مردم در نظر بگيريم با خصوصي‌سازي تيم‌هاي ورزشي، هوادار نسبت به تيم مسووليت بيشتري از خود بروز مي‌دهد و فقدان اين موضوع در ايران بي‌مسووليتي هوادار را تشديد كرده است. با توجه به اينكه جوِّ حاكم بر ورزشگاه آزادي پيش از شروع بازي پرسپوليس- سپاهان، وقوع برخي اتفاقات را قابل پيش‌بيني مي‌كرد اما برخي نيمكت‌نشينان و بازيكنان بدون توجه به اين شرايط، هواداران را تهييج كردند و به اين درگيري‌ها دامن زدند؛ همچنين با توجه به اينكه اين دو تيم به زودي در جام حذفي و در اصفهان روبه‌روي هم قرار خواهند گرفت، لازم است از رفتارهاي تحريك‌آميز برخي نيمكت‌نشينان و برخي مصاحبه‌هاي بازيكنان جلوگيري شود تا شاهد اتفاق تلخ جمعه شب در اصفهان نباشيم.