امدادرساني به كودكان سيل‌زده كاري كه سال‌ها مغفول بود
سيدصادق حسيني
در سالن مركز آفرينش‌هاي كانون، همه به احترام بهرام شاه‌محمدلو ايستاده بودند و باهم مي‌خواندند: آقاي حكايتي اسم قصه‌گوي ماست... زير گنبد كبود شهر خوب قصه‌هاست... زير گنبد كبود شهر خوب قصه‌هاست... اين فيلم پربازديدترين و پرواكنش‌ترين اتفاق يلداي 1397 بود كه شما احتمالا يا آن را ديده‌ايد يا درباره‌اش شنيده‌ايد؛ اتفاقي كه پيامي روشن داشت؛ كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان بعد از سال‌ها سكون و خاموشي و فرهنگ كارمندي! در مسير تغيير و تحول حركت مي‌كند. سيل نوروزي در گلستان، لرستان و خوزستان همه دستگاه‌ها و نيروهاي مسلح را مشغول كرد. در شرايطي كه همه براي مهار سيل و احداث سيل‌بند و كانال آب و اسكان سيل‌زدگان تلاش مي‌كردند، اين كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان بود كه با درك شرايط و وظايفش، از روزهاي نخست سيل گلستان، پيك اميد را به گلستان فرستاد تا به كودكان و نوجوانان رسيدگي كند. در شرايط بحران، كودكان آسيب‌پذيرترين بخش جامعه هستند. درد و رنج از دست دادن خانواده و دوستان و خانه و كاشانه آنها را در شوك فرو مي‌برد و اگر به درستي با آنها ارتباط برقرار نشود، زندگي و آينده‌شان از دست مي‌رود. كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان با درك اين موقعيت، با راه‌اندازي نظام داوطلبي در ميان سرمايه انساني‌اش، از نخستين روزهاي سيل در چارچوب امداد فرهنگي، به گلستان رفت و در كمپ‌ها و روستاها، به اجراي برنامه‌هاي فرهنگي ويژه كودكان پرداخت؛ اقدامي كه نخستين اقدام عملي وزارت آموزش و پرورش و به تعبيري دولت در حوزه مهم كودكان و نوجوانان بود. سيدمحمد بطحايي وزير آموزش و پرورش در اطلاع‌رساني‌هاي توييتري خودش در اين باره گفت: «برنامه ويژه مداخله در بحران براي كودكان و نوجوانان كه توسط كانون پرورش در تعطيلات شروع شد، بعد از بازگشايي مدارس نيز با جديت ادامه مي‌يابد.» محمدرضا زمرديان معاون فرهنگي كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان با اشاره به اينكه امداد فرهنگي كانون اسفند 1397 در ميان كودكان استان سيستان‌و‌بلوچستان بود و با سيل گلستان به صورت واكنش سريع به آن استان رفت، در حميديه خوزستان و در جمع امدادگران گفت: كانون توانست در شرايط بحران به مسووليت‌هاي خود در مقابل خانواده‌ها و به‌خصوص كودكان به خوبي عمل كند. تجربه امداد فرهنگي كانون نشان داد در چنين شرايطي مي‌توانيم واكنش سريع نشان دهيم و براي انجام خدمات به كودكان آسيب‌ديده وارد عمل شويم. كانون تا زماني كه وضعيت زندگي در مناطق سيل‌زده به حالت عادي برگردد در كنار كودكان و نوجوانان است و به آنها اميد مي‌دهد. اميد محدث مديركل جوانان وزارت ورزش و جوانان نيز در نشستي مي‌گفت: در جلسه ستاد بحران خوزستان تمركز اكثر دستگاه‌ها بر نحوه و چگونگي اسكان مردم سيل‌زده بود. تنها سمن‌هاي جوانان و مدير كانون پرورش فكري استان بر مساله سلامت روان كودكان و بانوان تاكيد داشتند و برنامه ارائه دادند. برگزاري نمايش‌هاي عروسكي و كلاس‌هاي آموزشي كارگاهي و تجهيز كمپ‌ها به نمايشگر براي پخش برنامه‌هاي ويژه كودكان و... ازجمله اين برنامه‌ها بود. ايران، مانند هر كشور ديگري با بحران‌هاي طبيعي روبه‌روست؛ پيش‌تر زلزله بود و حالا سيل و
آب گرفتگي هم اضافه شده. كودكان همواره بيشترين آسيب را در اين حوادث مي‌بينند و از سوي ديگر تعامل با كودكان آسيب‌ديده، دانش، بينش، تخصص‌ها و رويه‌هايي نياز دارد كه اگر به آنها توجه نشود، اي‌بسا آسيب‌ها را بيشتر مي‌كند. در چنين وضعيتي راه‌اندازي «امداد فرهنگي» كانون به عنوان نهاد تخصصي حوزه كودك، اقدامي ارزنده است كه حتما با تقويت و با بررسي تجربيات فاز نخست، روز‌به‌روز بايد بهتر و حرفه‌اي‌تر شود.
در جنگ 33 روزه لبنان (2006/ 1385)، من جزو نخستين عكاسان و خبرنگاران ايراني بودم كه به بيروت رسيدم. در كمپ‌ها و مدارسي كه شيعيان جنوب لبنان در آن اسكان داشتند، حزب‌الله تيمي را از مربيان كار با كودك، مربيان بازي و ورزش و مربي نمايش خانگي در هر كمپ داشت. بيشتر اين داوطلبان كه از ميان دانشجويان و معلمان جوان بودند رابطه بسيار صميمانه و پرنشاطي با كودكان داشتند. اين خدمت سازمان يافته و نظام‌مند در ايران مغفول بود و به صورت نسبتا خودجوش توسط امدادگران هلال‌احمر يا معلمان و مربيان كانون پرورش يا داوطلبان NGOها انجام مي‌شد. بايد تلاش كرد، كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان به عنوان يكي از دستگاه‌هاي امداد‌رسان در بحران‌ها شناخته شود و خدمات تخصصي و علمي‌اش را به كودكان ارايه كند؛ كودكاني كه اميد آينده ايران‌مان هستند.