آويده علم جميلي
زمان زيادي به پايان يافتن توافق اوپك پلاس براي كاهش توليد نفت باقي نمانده است اما اعضاي
پر قدرت اين گروه براي تمديد توافق كاهش توليد، تفاوت نظرهاي بسياري دارند. هفته گذشته، وزراي انرژي عربستان و روسيه براي رسيدن به توافق كاهش توليد با يكديگر ديدار كردند اما نشانه‌اي دال بر دستيابي به توافقي زودتر از نشست آتي اوپك ايجاد نشد. به نظر مي‌رسد دو قدرت مسكو و رياض نتوانسته‌اند پاسخ روشني براي قيمت‌هاي منصفانه نفت پيدا كنند.
نواك، وزير انرژي روسيه در پايان نشست با خالد الفليح به خبرنگاران گفت كه به زمان بيشتري براي رسيدن به توافق نيازمند است. منافع متفاوت و افزايش نوسانات بازار در سايه بالا گرفتن جنگ تجاري ميان چين و امريكا و خطر از دست رفتن سهم روسيه در بازار نفت از جمله عواملي است كه سعودي‌ها را به ادامه كاهش توليد مشتاق‌تر مي‌كند. اين در حالي است كه منافع مسكو در خصوص بازارهاي نفت مشخص نيست. در عين حال روسيه بارها اعلام كرده كه حاضر نيست، سهمش در بازار نفت را از دست بدهد.
عدم توافق نواك و الفالح در حالي است كه ثامر غضبان، وزير نفت عراق در گفت‌وگو با بلومبرگ تاكيد كرد كه انتظارها بر اين است كه اوپك پلاس كاهش توليد خود را حداقل در شرايط فعلي بدون مشكلات جدي گسترش دهد.
از سوي ديگر جنگ تجاري ميان چين و امريكا و امريكا و مكزيك، آينده بازار انرژي و تقاضا براي نفت را در هاله‌اي از ابهام فرو برده است. بنا به گزارش‌هاي رسمي، قيمت‌هاي نفت همواره نوسان داشته‌اند. از سوي ديگر ترس از كندي رشد اقتصادي در سال جاري ميلادي و كاهش عرضه نفت، چشم‌انداز قيمت‌هاي نفت را تحت‌الشعاع قرار داده به گونه‌اي كه طبق برخي برآوردها به نظر مي‌رسد كه قيمت‌هاي نفتي تا سطح 90 دلار بالا برود. با اين تفاسير به نظر مي‌رسد، روس‌ها و امريكايي‌ها با وجود همه اختلافات يك سياست مشترك را در بازار انرژي دنبال مي‌كنند؛ افزايش سهم خود از اين بازار و به حاشيه راندن اوپك.
عربستان پول مي‌خواهد
روسيه از مدت‌ها قبل هر گونه پيش‌بيني در خصوص توافق يا عدم توافق اوپك را به روز برگزاري نشست اوپك موكول كرد. اين در حالي است كه عربستان سعودي به دليل ساختار اقتصادي خود كه متكي به نفت و فرآورده‌هاي آن است، نياز به نفت با قيمت بالاتر دارد.
اواسط هفته گذشته خالد الفالح، وزير انرژي عربستان در گفت‌وگو با عرب‌نيوز اذعان كرد كه كشورش به قدرت در حال رصد تحولات بازار نفت است. او در اين گفت‌وگو صريحا به ادامه هدف مشترك 24 كشور صادر‌كننده نفت خام و پايبندي به متوازن‌سازي بازار نفت به نفع توليدكنندگان و مشتريان تاكيد كرد.
اين مقام سعودي تاكيد كرد كه بر اساس گفت‌وگوهاي انجام‌شده با چندين توليد‌كننده نفت و ركودهايي كه بعد از توافق كاهش توليد كسب شده، بعد از ماه ژوئن نيز براي تقويت ثبات در بازار هر آنچه كه نياز است، انجام خواهند داد. فالح معتقد است، ثبات كامل در بازار نفت به دست نيامده و قيمت‌ها تحت تاثير عواملي خارج از كنترل اوپك است.
هر چند كه الفالح رابطه روسيه و عربستان را فراتر از اوپك پلاس و نفت عنوان كرد اما بعد از صحبت‌هاي وزير انرژي عربستان، پوتين و نواك به صراحت اعلام كردند براي تمديد توافق زود است و بايد منتظر ماند.
نگاه متفاوت به ادامه توافق
هر چند اعضاي اوپك پلاس، اقتصادي وابسته به نفت دارند و درصدد بالاترين قيمت براي اصلي‌ترين منبع درآمد خود هستند اما روسيه به دنبال تثبيت سهم خود در بازارهاي نفت حتي به بهاي نفت 40 دلار است. پوتين، سيگنال‌هاي متفاوت از بازار نفت و مشخص نبودن آينده توافق اوپك پلاس را نشأت گرفته از درك متفاوت اعضاي اوپك پلاس از قيمت‌هاي نفت مي‌داند. رييس‌جمهور روسيه عواملي همچون ميزان توليد ايران و ونزوئلا، مشكلات در ليبي و نيجريه و افزايش مصرف در فصل تابستان را در نتيجه‌گيري براي ادامه توافق موثر مي‌داند.پوتين نيز قيمت نفت 40 دلاري را براي كشورش مفيد مي‌داند چراكه روسيه تنوع اقتصادي بيشتري دارد و مي‌تواند از راه‌هاي مختلف به كسب درآمد بپردازد. اين در حالي است كه اكثر كشورهاي عضو و غيرعضو اوپك، اقتصادي وابسته به نفت دارند و قيمت‌هاي بالاتر برايشان امري مهم تلقي مي‌شود. با توافق اوپك پلاس سهم بازار براي دو عضو مهم اين گروه يعني عربستان و روسيه به خطر افتاد. اگر اوپك به توافق كاهش توليدش ادامه دهد چه بسا دير يا زود ماهيت انحصاري‌اش در عرضه نفت و تعيين قيمت را از دست خواهد داد. به همين دليل برخي از كشورها نسبت به ادامه توافق مردد شده‌اند.
فشار روس نفت به پوتين
اما از دست دادن سهم روسيه در بازار نفت مهم‌ترين دليل براي عدم تمايلش به كاهش توليد نيست. از زماني كه توافق كاهش توليد شكل گرفت، مهم‌ترين متحد نفتي پوتين يعني روس نفت مدت‌هاست به مزاياي همكاري روسيه با اوپك ترديدها و انتقادهايي دارد. ايگور سچين، مديرعامل روس‌نفت كه بزرگ‌ترين توليد‌كننده نفت در روسيه است ضمن انتقاد به سياست كاهش توليد درصدد جبران خسارت از پوتين است. سچين كه به شدت بر ادامه راه‌اندازي پروژه‌هاي جديد نفتي تاكيد دارد و كاهش توليد را مانعي بر سر راه انجام پروژه‌هاي جديد نمي‌داند، دور تازه‌اي از مذاكرات با دولت روسيه را آغاز كرده تا در صورت تمديد توافق كاهش توليد تا پايان 2019 خسارت دريافت كند. مديرعامل روس نفت معتقد است پس از كاهش توليد و وقفه در صادرات نفت به اروپا به دليل آلودگي خط لوله، سهم روسيه در بازارهاي جهاني بيش از پيش در معرض تهديد است و اگر اين تهديد جدي گرفته نشود، توليدكنندگان رقيب ظرفيت بازار را پر مي‌كنند و سهم بازار را به دست مي‌آورند. اشاره سچين مشخصا به امريكاست كه در ماه‌هاي اخير ظرفيت توليد نفت خود را افزايش داده و به حدود 12 ميليون بشكه نفت در روز در ماه مارس رسانده است. گفتني است، توليد نفت روسيه در ماه مه به 10.87 ميليون بشكه نفت در روز رسيده در حالي كه در ژوئن ميانگين توليد اين كشور 11.11 ميليون بشكه نفت در روز بوده است. 10.87 ميليون بشكه نفت كمترين توليد نفت روسيه در 3 سال اخير است.
امريكا، بزرگ‌ترين سرمايه‌گذار در روسيه
واشنگتن قبل از شروع تحريم‌هاي نفتي عليه ايران از كشورهاي امارات و عربستان به عنوان حاميان اصلي و پركنندگان جاي خالي ايران نام برد. اما بهاي بالاي نفت به مذاق امارات و عربستان بيش از پيش خوش آمد تا آنها نسبت به ادامه كاهش توليد مصمم‌تر شوند. چندي پيش عربستان اعلام كرد تا ژوئن به توافق كاهش توليد پايبند مي‌ماند. هر چند كه اين اقدام عربستان به دليل وابستگي اقتصادي زياد به نفت است كه هر گونه تحرك در اين حوزه را با در نظر گرفتن شرايط اقتصادي سخت مي‌كند.
به نظر مي‌رسد، امريكا براي افزايش توليد و كاهش قيمت‌ها به خصوص در فصل تابستان كه تقاضا براي سوخت بالاتر است به سراغ كشور ديگري خواهد رفت؛ روسيه.
واشنگتن در خصوص روسيه با طمأنينه و آرامش بيشتري عمل خواهد كرد چراكه مي‌داند روسيه، عربستان نيست و براي ايفاي نقش بيشتر در بازار انرژي از تمام پتانسيل‌هاي خود استفاده خواهد كرد و اگر به اتحادي با ساير كشورها دست يابد، مي‌تواند سهم بازارها را در اختيار بگيرد. روسيه اخيرا حضور خود در سوريه را افزايش داده تا در كنار ساير كشورهاي حاضر بتواند بر مناسبات خاورميانه نيز تاثير بگذارد. نياز روسيه به سرمايه و حضور فعال امريكا به عنوان سرمايه‌گذار خارجي يك امتياز براي امريكا محسوب مي‌شود تا با اتحاد بيشتر بتواند نبض بازارهاي انرژي را در دست بگيرد.
بر اساس گزارش‌هاي راشاتودي، امريكا با پشت سر گذاشتن چين، بزرگ‌ترين سرمايه‌گذار خارجي در روسيه است. براي نخستين بار از سال ۲۰۱۳ و با وجود تحريم‌هاي گسترده غرب بر ضد روسيه، امريكا بزرگ‌ترين سرمايه‌گذار خارجي در روسيه تا پايان سال ۲۰۱۸ شناخته شد.
سال گذشته سرمايه‌گذاران امريكايي در ۳۳ پروژه روسي سرمايه‌گذاري كردند كه در مقايسه با سال ۲۰۱۷ حاكي از افزايش ۷۴ درصدي است. روسيه براي تكميل پروژه‌هاي خود تا سال ۲۰۲۴ نياز به ۳۸۸ ميليارد دلار سرمايه دارد كه تاكنون براي ۱۱۵ ميليارد دلار از اين پروژه‌ها تامين مالي صورت گرفته است.