كرمان چگونه قطب فوتبال زنان شد؟
دختران بم، افتخار كوير
الهام محمودي
فوتبال زنان ايران قدم‌هاي اوليه را برمي‌دارد و پله به پله در حال پيشرفت است. هرچندگاهي اوقات پله‌هاي ترقي براي آنان چنان بلند مي‌شود كه عبور از آنها كار ممكني نيست و همين باعث توقف‌هايي طولاني در روند رو به رشد آنها مي‌شود. دختران ايراني از حضور در استاديوم‌هاي فوتبال محرومند و نمي‌توانند از نزديك شاهد هنرنمايي و آناليز حركات بازيكنان مرد در سطوح بالا باشند. امكانات به شكل برابر وجود ندارد و يك دختر اگر در شهري كوچك سوداي فوتباليست شدن در سر داشته باشد، موانعي بسيار گسترده سر راهش هستند. اما با وجود تمام اين موانع، اين دخترها تسليم نشده‌اند و هرروز شاهد سربرآوردن استعدادي شگفت‌انگيز در فوتبال زنان ايران هستيم. رشد فوتسال به خاطر شرايط خوب سالن‌هاي ايران به نسبت زمين‌هاي چمن و البته توجه به ورزش زنان و اختصاص نيمي از وقت سالن‌ها به زنان، سريع‌تر بوده و تيم ملي فوتسال زنان ايران عنوان قهرماني آسيا را يدك مي‌كشد. ستاره‌هاي فوتسال زنان براي بينندگان تلويزيوني شناخته شده‌اند و كمتر ورزش‌دوستي هست كه فرشته كريمي و فرزانه توسلي را نشناسد.
با نگاهي كلي به جدول ليگ برتر فوتبال زنان ايران، متوجه توجه ويژه استان كرمان به فوتبال زنان مي‌شويم. شهرداري بم و شهرداري سيرجان به ترتيب تيم‌هاي اول و دوم جدول رده‌بندي هستند و اكثر دوره‌هايي كه ليگ زنان برگزار شده همين دو تيم عنوان قهرماني را به دست آورده‌اند. از سال ۸۶ و راه‌اندازي ليگ برتر فوتبال زنان، تيم‌هاي كرماني همواره جزو مدعيان بوده‌اند. با وجود عادي بودن انحلال تيم‌هاي زنان حتي براي تيم پرافتخار ملوان بندرانزلي، اين اتفاق تلخ و تكراري براي شهرداري بم و شهرداري سيرجان در يازده سال اخير رخ نداده است. ايجاد فرهنگ حمايت مالي از تيم‌هاي زنان، فوق‌العاده سخت بود. صاحبان سرمايه و كالا جايي كه پخش زنده نباشد ظاهر نمي‌شوند. اما مرضيه جعفري سرمربي بم، مريم جهان نجاتي سرمربي شهرداري سيرجان و سعيده ايرانمنش سرمربي تيم فوتسال دختران كوير مس كرمان توانستند ضرورت حمايت از تيم‌هاي زنان را جا بيندازند و مديران استاني را به سرمايه‌گذاري وادارند. اين تيم‌ها با كسب عناوين متعدد قهرماني و
نايب قهرماني، حاميان مالي را مجاب كردند كه تيم‌هاي فوتبال و فوتسال زنان استان را تحت پوشش قرار دهند.
زنان پرافتخار بم
بعد از فاجعه زلزله بم، بازماندگان داغدار و مسوولان شهر دست به دست هم دادند تا خشت‌هاي افتاده را دوباره روي هم بگذارند. آنها با شعار «بم را زنده كنيد» و با سختكوشي و ازخودگذشتگي، خون را در شريان اين شهر تاريخي به گردش درآوردند. با همين شعار بود كه تيم فوتبال زنان شهرداري بم با حمايت مالي شوراي شهر و شهرداري ۱۱ سال پيش وارد ليگ برتر شد تا با درو كردن جام‌ها، پرافتخارترين تيم فوتبال زنان كشور شود.
مديران مالي اين تيم مي‌گويند هر دوره كه شورا و شهرداري تغيير مي‌كند اختلافاتي بر سر جزييات وجود دارد اما همه متفق‌القول، بر حفظ اين تيم تاكيد مي‌كنند. به همين خاطر چهار دوره شورا تغيير كرده اما تيم زنان، استوار و پابرجا مانده؛ اتفاقي نادر براي ساير تيم‌هاي شهرداري در سراسر كشور. اتحادي كه از مديران مالي به سرمربي و از آنجا به بازيكنان منتقل شده تا نظاره‌گر رفتار حرفه‌اي در تك‌تك اعضاي اين مجموعه موفق باشيم.
چرا مسوولان بم اين سرمايه‌گذاري را در بخش مردان انجام نداده‌اند؟ چون هزينه خريد يك بازيكن ليگ برتري در فوتبال مردان برابر است با هزينه يك فصل تيم فوتبال زنان به انضمام سفرها، دستمزدها و پاداش‌ها.
پرسش ديگري كه پيش مي‌آيد اين است كه چرا شهرداري و شوراي ساير شهرهاي ايران، از الگوي موفق بم رونويسي نمي‌كنند؟ پاسخ را احتمالا بايد در سياست‌هاي مديريتي جست‌وجو كرد. مديراني كه تشخيص مي‌دهند بودجه و درآمدها را كجا هزينه كنند. مرضيه جعفري به عنوان مربي بومي از دلايل اصلي تشكيل اين تيم است. مربي مجربي كه تيمش را ۶ دوره قهرمان ليگ برتر كرده. او مي‌گويد: «در مجموعه شهرداري بم همه‌چيز را به‌طور دقيق بررسي مي‌كنيم. با حساب و كتاب دقيق مسائل مالي را مديريت مي‌كنيم. رايج است كه ابتداي فصل به بازيكنان قول مبالغ كلان را مي‌دهند اما در پايان فصل فقط ۲۰ درصد را پرداخت مي‌كنند! ما در مجموعه خود چنين چيزي نداريم و با بازيكنان و كادر تيم‌مان صادق هستيم.»
تلفيق سرمايه و سختكوشي
استان كرمان با معادن غني خود، از پتانسيل مطلوبي براي سرمايه‌گذاري در ورزش برخوردار است. مس كرمان به عنوان مجموعه خصوصي - دولتي، پشتيبان قدرتمندي براي ورزش استان است. آنها چهار سال است كه تيم «دختران كوير مس كرمان» را تحت حمايت خود قرار داده‌اند. تيمي كه ۸ سال پيش از ليگ استاني آغاز كرد و پله پله به ليگ برتر رسيد. طبيعتا از ابتدا مورد توجه حاميان مالي نبودند و به سختي از عهده هزينه‌هاي‌شان برمي‌آمدند اما با صعود به ليگ برتر، اعتماد مديران صنعتي را جلب كردند.
سعيده ايرانمش سرمربي موفق اين تيم درباره دلايل نتيجه گرفتن تيمش مي‌گويد: «اينجا زنان پشت يكديگرند. با توجه به شرايط فرهنگي هر شهر، حاشيه‌هايي ممكن است حول تيم‌هاي زنان شكل بگيرد كه به راحتي منجر به انحلال و فروپاشي شود. بايد اين مسائل را مديريت كنيد و مهم‌تر از آن خستگي‌ناپذير باشيد. اگر بجنگيد محال است به حق و هدف‌تان نرسيد.» ايرانمنش تاكيد مي‌كند: «وقتي تيمي يك‌دست، بومي و بدون حاشيه داشته باشيد كه نتيجه هم بگيرد، حاميان مالي به سمت شما خواهند آمد و تا زماني كه اين تعامل بين تيم و مديريت برقرار باشد شما يك مجموعه موفق خواهيد بود.»
مدل موفق سه تيم استان كرمان در فوتبال و فوتسال، مي‌تواند الگوي مناسبي براي ساير سرمايه‌گذاراني كه تمايل به حضور در فوتبال دارند باشد. كارخانجات بزرگ تمام شهرها به جاي خرج چند ده ميلياردي براي تيم‌هاي فوتبال مردان، مي‌توانند با هزينه‌اي بسيار كمتر به اعتلا و پيشرفت فوتبال زنان در ايران كمك كنند. دولت مي‌تواند براي جبران كم‌كاري‌هايش در حوزه فوتبال زنان، تسهيلاتي براي سرمايه‌گذاراني كه تمايل به حضور در اين حوزه دارند در نظر بگيرد. در بسياري از كشورها براي تشويق كارخانه‌هاي بزرگ به ترويج سلامتي، ورزش و فرهنگ، اين دست كارخانه‌ها از معافيت‌هاي مالياتي برخوردار مي‌شوند تا حضوري فعال در اين راستا داشته باشند.