نگاهي به فهرست فيلم‌هاي هفتادوششمين دوره جشنواره فيلم ونيز
پولانسكي متهم مي‌كند
بهار سرلك
روز پنجشنبه دست‌اندركاران هفتادوششمين جشنواره فيلم ونيز فهرست فيلم‌هاي شركت‌كننده در اين دوره را معرفي كردند كه تازه‌ترين ساخته رومن پولانسكي «من متهم مي‌كنم» در بخش رقابتي اين جشنواره حضور دارد.
پولانسكي، فيلمسازي كه سال 2003 براي ساخت «پيانيست» اسكار بهترين كارگرداني به نام او ثبت شد، از سال 1978 از كشور امريكا فراري است. يك سال پيش از اينكه از امريكا به فرانسه بگريزد، دادگاه عالي اين كشور او را به تجاوز متهم كرده بود. سال گذشته نامش از فهرست راي‌دهندگان آكادمي علوم و هنرهاي سينمايي خط خورد، چراكه طبق قوانين آكادمي ديگر «جايي براي افرادي كه از جايگاه، قدرت يا نفوذ‌شان سوءاستفاده مي‌كنند به شكلي كه از استانداردهاي محبوبيت تخطي كرده‌اند، وجود ندارد.»
اما ونيز هنوز هم ميزبان پولانسكي است؛ جشنواره‌اي كه اين كارگردان پيشينه‌اي طولاني در آن دارد. پولانسكي سال 2011 براي اكران فيلم «كشتار» در اين جشنواره حضور نيافت تا به اين واسطه تلاش‌ها براي استردادش به امريكا را خنثي كند.
داستان فيلم «من متهم مي‌كنم» درباره «ماجراي دريفوس» يكي از رسواكننده‌ترين اتفاقات دستگاه قضايي در طول تاريخ است؛ دهه 1890 آلفرد دريفوس، افسر ارتش فرانسوي يهودي متهم به خيانت شناخته شد. عنوان فيلم برگرفته از نامه سرگشاده اميل زولا، رمان‌نويس فرانسوي است كه در آن نامه دولت فرانسه را به اجراي بي‌عدالتي و يهودستيزي متهم كرده بود.
اين فيلم براي دستيابي به شير طلايي يا بهترين جايزه جشنواره ونيز با 20 فيلم ديگر به رقابت مي‌پردازد. از جمله اين فيلم‌ها مي‌توان به «خشكشويي» ساخته استيون سودربرگ اشاره كرد كه بر اساس بزرگ‌ترين افشاي فساد مالي سياستمداران جهان كه از آن با عنوان اسناد پاناما ياد مي‌شود، جلوي دوربين رفته است. طبق اين اسناد قدرتمندترين افراد جهان دارايي نقدي‌شان را در حساب بانك فراساحلي قرار مي‌دهند تا ميزان ثروت‌شان مشخص نشود.
در فيلم «خشكشويي» مريل استريپ شخصيتي را بازي مي‌كند كه سازوكار دفتر وكالتي در شهر پاناما را افشا مي‌كند. گري اولدمن و آنتونيو باندراس شخصيت مديران اين دفتر را بازي مي‌كنند.
از ديگر فيلم‌هاي حاضر در بخش رقابتي مي‌توان به فيلم علمي- تخيلي «به سوي ستارگان» با بازي براد پيت در نقش فضانوردي كه در جست‌وجوي پدرش (با بازي تامي لي جونز) به فضا سفر مي‌كند و فيلم «داستان ازدواج» ساخته نوآ بامباك با بازي آدام درايور و اسكارلت جوهانسون، درباره زن و شوهري است كه با سردي رابطه‌شان دست‌وپنجه نرم مي‌كنند، اشاره كرد.
جشنواره فيلم ونيز كار خود را از بيست‌وهشتم آگوست (ششم شهريور) با «حقيقت»، تازه‌ترين ساخته هيروكازو كورئيدا آغاز مي‌كند. سال گذشته فيلم «دله‌دزدها»ي او در جشنواره فيلم كن برنده جايزه نخل طلا شد. كورئيدا «حقيقت» را به زبان انگليسي و فرانسوي جلوي دوربين برده است و كاترين دونوو شخصيت بازيگر فرانسوي‌اي را ايفا مي‌كند كه رابطه‌اي پيچيده با دخترش (با بازي ژوليت بينوش) دارد.
حضور فيلم‌هاي ايراني در بخش افق‌ها
در بخش افق‌ها 19 فيلم براي دريافت جوايزي همچون بهترين فيلم بلند، جايزه هيات داوران و... به رقابت مي‌پردازند. اين بخش كه از شصت‌وهفتمين دوره جشنواره ونيز كار خود را آغاز كرد، ميزبان آثاري با گرايش‌هاي نو در دنياي سينما بدون در نظر گرفتن ژانر يا زمان آنهاست. سعيد روستايي با دومين ساخته خود «متري شيش‌ونيم» در اين بخش حضور دارد. همچنين صحرا كريمي، كارگردان افغان با فيلم «هوا، مريم، عايشه» كه در آن زندگي سه زن از قشرهاي مختلف جامعه افغان امروز را روايت مي‌كند، در بخش افق‌ها حضور دارد.
اقليت زنان فيلمساز
سال گذشته جشنواره فيلم ونيز براي حضور كمرنگ زنان فيلمساز مورد انتقاد قرار گرفت؛ جنيفر كنت كارگردان فيلم «بلبل» تنها اثر فهرست فيلم‌هاي بخش رقابتي اين جشنواره بود كه فيلمساز زن آن را جلوي دوربين برده بود. اما امسال ونيز جهشي رو به جلو داشته و 2 فيلم از فيلمسازان زن را روي پرده مي‌برد؛ فيلم كمدي «دندان شيري» به كارگرداني شانن مورفي، داستاني درباره دختر نوجواني كه دچار بيماري حاد است و عاشق دلال مواد مخدر مي‌شود و «كانديداي بي‌عيب‌ونقص» به كارگرداني حيفا المنصور، از پيشتازان سينماي عربستان، درباره پزشك زني كه براي شركت در انتخابات كشورش شركت مي‌كند. سال گذشته آلبرتو باربرا، مدير هنري جشنواره دليل حضور كمرنگ زنان را با اين بهانه كه «زنان به اندازه كافي فيلم نمي‌سازند» توجيه كرده بود و حالا امسال جمله‌اش را چرخانده و توجيه ديگري براي سلطه‌جويي فيلمسازان مرد آورده است: در حال حاضر مردان بيشتر از زنان فيلم مي‌سازند. در نشست مطبوعاتي كه صبح پنجشنبه براي اعلام فهرست آثار شركت‌كننده در جشنواره ونيز امسال برگزار شد، باربرا به خبرنگاران گفت: «فيلمسازان زن متاسفانه هنوز هم اقليت هستند. اما اين آثار زنانه، حتي وقتي مردان آنها را جلوي دوربين مي‌برند، حساسيتي تازه را به دنياي زنانه نشان مي‌دهند كه در گذشته نمونه‌هاي خيلي نادر بودند. اين موضوع احتمالا حاكي از آن است كه جدل‌هاي سال‌هاي اخير بر حساسيت‌ها و فرهنگ ما تاثيري گذاشته‌اند.» باربرا در ادامه به فيلم‌هايي اشاره كرد كه «به وضعيت زنان مي‌پردازند» و از فيلم «اما» ساخته پابلو لاراين از شيلي و مستند «زن» ساخته يان آرتوس برتراند و آناستازيا ميكووا را كه در بخش غيررقابتي به نمايش درمي‌آيد، نام برد. كيت اربلند، خبرنگار ايندي‌واير معتقد است: «بايد بگويم خوب است كه مردان سراغ چنين سوژه‌هايي مي‌روند اما منطق باربرا در جدا كردن اين فيلم‌ها شك‌برانگيز است؛ در واقع تلويحا مي‌گويد زنان فقط درباره زن‌ها فيلم مي‌سازند و فيلم‌هاي ديگري كه درباره زنان ساخته مي‌شود، كمرنگي حضورشان را جبران مي‌كند.»