سفر پمپئو به تايلند زير سايه شكست‌هاي متوالي ديپلماتيك قرار گرفت
سرخوردگي واشنگتن از شرق آسيا
شهاب شهسواري
مايك پمپئو، وزير خارجه ايالات متحده كه يك سال و نيم پيش سفرهاي محرمانه‌اش به پيونگ‌يانگ در مقام رياست آژانس اطلاعات مركزي امريكا (CIA) پايه‌گذار سه دور مذاكره رودررو ميان رييس‌جمهور امريكا و رهبر كره‌شمالي بود، حالا از گرفتن يك وقت مذاكره هم با مقام‌هاي كره شمالي ناتوان است. بر اساس گزارش آسوشيتدپرس، مايك پمپئو انتظار داشت تا در سفرش به بانكوك، پايتخت تايلند با نمايندگان كره شمالي گفت‌وگوهايي داشته‌باشد، اما هيات كره شمالي اصلا دعوت به تايلند را نپذيرفته‌بود و در اين نشست حاضر نشد. به نوشته متيو لي، خبرنگار سياست خارجي آسوشيتدپرس، چهار ديپلمات ارشدي كه وزير خارجه امريكا را براي شركت در نشست سالانه امنيتي آسه‌آن و كشورهاي متحد همراهي مي‌كردند، به او گفته‌اند كه تصميم كره شمالي براي غيبت در اين اجلاس كه به شكل سنتي به عنوان محفلي براي گفت‌وگوهاي سطح بالا ميان واشنگتن و پيونگ‌يانگ از آن استفاده مي‌شد، غافلگير‌كننده و عجيب بود. به گفته يك ديپلمات امريكايي غيبت غيرمنتظره كره شمالي در اين نشست تقريبا در همه ديدارهاي مايك پمپئو، وزير امورخارجه و استيون بيگون، فرستاده ويژه امريكا در امور كره شمالي، مورد اشاره هيات‌هاي ديپلماتيك حاضر در اجلاس قرار گرفت. مايك پمپئو در نشست خبري روز جمعه خود به سرخوردگي‌اش از بي‌ميلي كره شمالي به اعزام وزير خارجه يا دست‌كم همتاي استيون بيگون به مذاكرات امنيتي تايلند، اعتراف كرد. پمپئو گفت: «من هميشه دنبال فرصتي براي گفت‌وگو هستم، اميدوار بودم كه آنها هم اينجا باشند. تصور مي‌كنم كه حضور مقام‌هاي كره شمالي در اين نشست مي‌توانست فرصتي براي يك دور ديگر از گفت‌وگوها باشد. اميدوارم خيلي تا بخت دوباره براي گفت‌وگو ميان دو كشور فاصله نيفتد.» كره شمالي، پيش از اين در اعتراض به رويكرد دولت ايالات متحده امريكا در گفت‌وگوهاي هسته‌اي شبه جزيره كره، در بيانيه‌اي رسمي تاكيد كرده‌بود كه ديگر در هيچ مذاكره‌اي كه مايك پمپئو به عنوان نماينده امريكا در آن حضور داشته‌باشد مشاركت نخواهد كرد. هر چند اخيرا رييس‌جمهور امريكا در سفر به كره جنوبي با حضور در منطقه غيرمسلح بين دو كره، ضمن ديدار با كيم جونگ اون، رهبر كره شمالي، دقايقي با او گفت‌وگو كرد، اما مذاكرات كاري بلندپايه ميان دو كشور تقريبا متوقف شده است. به نوشته آسوشيتدپرس، مايك پمپئو در حالي روز شنبه تايلند را ترك كرد كه نه‌تنها تمام اميدهايش براي ازسرگيري مذاكرات با كره شمالي نقش بر آب شدند، بلكه تنش‌هاي فزاينده ميان كره جنوبي و ژاپن و جنگ تجاري با چين هم به مشكلاتش اضافه شد.
با وجود اينكه مقام‌هاي امريكايي گفته‌اند گفت‌وگوهاي سطح پايين با كره شمالي همچنان ادامه دارد، اما هيچ تاريخ يا محلي براي گفت‌وگوها ميان وزراي خارجه يا رهبران دو كشور مانند دو دوره گفت‌وگوي كيم و ترامپ در سنگاپور و ويتنام، اعلام نشده است. يك مقام آگاه امريكايي با اشاره به نااميدي پمپئو و تيم همراهش به از سرگيري مذاكرات به آسوشيتدپرس گفته است: «متاسفانه كره شمالي اين فرصت را از دست داد. غيبت كره شمالي مي‌تواند باعث ضربه به منافع خودشان شود. اينكه آنها نتوانسته‌اند با شرايط يك دور گفت‌وگوي تازه موافقت كنند، اصلا سيگنال سازنده يا مثبتي از سوي آنان نيست.» هر‌چند دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا، جمعه شب با نگارش پيامي در شبكه‌هاي اجتماعي، آثار آزمايش موشكي اخير كره شمالي را ناچيز قلمداد كرد و آن را خلاف توافق‌ها پيشين دو كشور ندانست، اما آزمايش‌هاي موشكي اخير كره شمالي كه دو تاي آنها همزمان با برگزاري اجلاس آسه‌آن در تايلند انجام شد، از سوي مقام‌هاي امريكايي «تحريك‌آميز» و «مخرب» توصيف شده است.
ادبيات تند ضدچيني
اما ادبيات تهاجمي دولتمردان امريكايي نسبت به چين، بعد از اعلام تعرفه‌هاي جديد عليه كالاهاي چيني، همچنان بعد از سفر به تايلند ادامه پيدا كرد. مارك اسپر، كه در اولين سفر خارجي‌اش به استراليا رفته است در اين كشور به مايك پمپئو وزير خارجه پيوست تا در ديدار با مقام‌هاي استراليايي، چين را به تلاش براي سلطه بر آب‌هاي اقيانوس آرام و اقيانوس هند متهم كند و اقدامات اين كشور را بي‌ثبات‌كننده توصيف كند. دو وزير امريكايي روز يكشنبه در استراليا به‌شدت به چين حمله كردند. وزير جديد دفاع امريكا در سخناني در سيدني گفت: «ما قاطعانه باور داريم كه هيچ كشوري به تنهايي حق ندارد بر آب‌هاي اقيانوس آرام و اقيانوس هند تسلط داشته باشد، ما قاطعانه در مقابل الگوي رفتارهاي تهاجمي و رفتارهاي ثبات‌زداي چين ايستادگي مي‌كنيم: رفتارهايي مانند مسلح‌سازي سطوح مشاع بين‌المللي، استفاده از اقتصاد تهاجمي، توافق‌هاي وام در برابر حاكميت ملي و سرقت مالكيت معنوي و اختراعات ديگر كشورها با حمايت دولت.» وزير دفاع امريكا همچنين در پاسخ به خبرنگاران در مورد لغو توافقنامه موشك‌هاي ميان‌برد هسته‌اي از سوي امريكا خبر داد كه واشنگتن علاقه‌مند است به سرعت با از بين رفتن اين پيمان با روسيه، موشك‌هاي ميان‌برد خود را در سرزمين‌هاي شرق آسيا مستقر كند. او در مورد زمان اين اقدام گفت: «علاقه‌مندم كه خيلي زود اين اتفاق رخ دهد، شايد چند ماه، اما مي‌دانيد كه چنين كارهايي گاهي بيشتر از آنچه تصور مي‌كنيد، طول مي‌كشد.» مايك پمپئو هم در اين ديدار از تعهد استراليا به اعطاي وام‌هاي ارزان قيمت به كشورهاي ضعيف، براي مقابله با آنچه دولت‌هاي غربي سياست «وام در برابر استقلال و حاكميت ملي» از سوي چين عنوان مي‌كنند خبر داد. وزير خارجه امريكا در استراليا همچنين ادعا كرد كه با وجود گزارش رسانه‌ها و بيانيه‌هاي رسمي دولت‌ها در مورد عدم تمايل به مشاركت در ائتلاف نظامي امريكا، «تقريبا مطمئن» است كه اين ائتلاف شكل مي‌گيرد.
وضعيت نامطلوب امريكا در شرق آسيا
مايك پمپئو از لحظه ورودش به بانكوك براي شركت در اجلاس امنيتي آسه‌آن، با بمباران خبرهاي ناخوشايند مواجه شد. روز چهارشنبه همزمان با ورود پمپئو به تايلند، مذاكرات كوتاه تجاري ميان امريكا و چين در شانگهاي بدون دستيابي به هيچ نتيجه‌اي پايان يافت. ساعتي بعد از ديدار وزير خارجه امريكا و چين، دونالد ترامپ رييس‌جمهور امريكا اعلام كرد كه تعرفه‌هاي تازه‌اي عليه واردات از چين وضع كرده است، موضوعي كه باعث واكنش تند چين شد. همزمان با اين تحولات، بعد از ماموريت ناموفق جان بولتون، مشاور امنيت ملي رييس‌جمهور امريكا در سفر به توكيو و سئول، تلاش‌هاي مايك پمپئو هم براي آشتي دو متحد آسياي شرقي، بي‌نتيجه بود. با وجود برگزاري ديدار سه‌جانبه ميان وزراي خارجه امريكا، كره جنوبي و ژاپن در تايلند به درخواست امريكا، روز جمعه، ژاپن تصميم قطعي خود براي حذف نام كره جنوبي از فهرست كشورهاي مورد اعتماد براي تجارت ترجيحي را اعلام كرد. كره جنوبي هم در واكنش اقدامات متقابل را در دستور كار قرار داد. شكست پمپئو در مهار تنش ميان كره جنوبي و ژاپن كه اصلي‌ترين متحدان امريكا در شرق آسيا محسوب مي‌شوند نه تنها بر شرايط روابط امريكا با شرق آسيا تاثير مي‌گذارد و در اوج تنش تجاري ميان امريكا و چين مي‌تواند عواقب اقتصادي براي امريكا داشته باشد، بلكه مي‌تواند آثاري مهمي بر منافع امريكا در كشورهاي اقيانوس آرام برجاي بگذارد.