ادلب و يك راه‌حل ميانه
احمد دستمالچيان
موضوع ادلب از ديرباز مورد اختلاف تركيه و سوريه بوده است. به گونه‌اي كه تركيه نيروهاي نظامي خود را در نزديكي مرزهاي ادلب مستقر كرده است و حتي در تمام اجلاس‌هايي كه مقام‌هاي تركيه‌اي حضور داشتند از جمله در آستانه و همچنين در سوچي و تهران، يكي از بحث‌هاي اصلي آنها تامين امنيت ادلب بود كه همواره از سمت تركيه طرح مي‌شد. همچنين هنگامي كه بحث نظارت سه‌گانه ايران، تركيه و روسيه بر سر مناطق كاهش تنش مطرح شد، ابتدا اين طرح روي حلب اجرايي شد و سپس در خصوص ادلب نيز به اجرا در آمد. تركيه اعتقاد داشت ادلب بايد جايي باشد كه نيروهاي طرفدار تركيه در آن منطقه حضور داشته باشند و كنترل آن محدوده را به دست گيرند. اخيرا با توافقي كه بين تركيه و امريكا بر سر منطقه امن در شمال سوريه به دست آمده...
روسيه روي اين موضوع حساس شده و معتقد است كه تركيه برخلاف توافق قبلي خود در سوچي عمل كرده است. از همين رو به نظر مي‌رسد با چراغ سبز روسيه، سوريه پاكسازي مناطق تحت اشغال ادلب را آغاز كرد و اكنون به منطقه استراتژيك و مهم خان شيخون رسيده و اين منطقه را به كنترل خود درآورده است. روسيه هم تاكيد كرد كه ارتش سوريه حق حاكميتي براي آزادسازي مناطقي را دارد كه تحت اشغال تروريست‌ها قرار دارد و از پيشروي‌هاي ارتش سوريه نيز حمايت كرد.
اين موضوع بسيار مهم و استراتژيك است كه بايد در روزهاي آينده منتظر تحولات مهم ديگري در صحنه ميداني سوريه نيز باشيم و بايد ديد كه تركيه چگونه به اين موضوع واكنش نشان خواهد داد.
اگر چه در حال حاضر شرايطي وجود دارد كه به نظر مي‌رسد اين موضوع باعث اختلاف ديدگاه ميان تركيه و روسيه شده اما واقعيت آن است كه در مجموع مناسبات استراتژيك و همچنين حوادثي كه پيش‌تر رخ داده بخواهد روابط خود با روسيه را به خاطر اين موضوع خدشه‌دار كند بلكه احتمال اين موضوع وجود دارد كه دو طرف به راه‌حل ميانه‌اي دست پيدا كنند. البته در اين ميان نظر دولت سوريه نيز مهم است چرا كه بايد نظر حاكميتي آنها نيز مدنظر قرار گيرد. به نظر نمي‌رسد كه تركيه بخواهد به خاطر اين موضوع، رابطه‌اي را كه مدت‌هاست براي بهبود آن زحمت كشيده و اكنون بسيار گسترده و استراتژيك شده برهم بزند.
اما نمي‌توان اين موضوع را ناديده گرفت كه بحث ايجاد منطقه امن در شمال سوريه و همزمان تحولات در ادلب شرايط را بسيار پيچيده‌تر از گذشته مي‌كند. اما به نظر نمي‌رسد كه تركيه بخواهد سطح توازني را كه با روسيه و ايران در اجلاس‌هاي متفاوت به دست آورده به آساني برهم بزند و به سمت امريكا در اين زمينه گرايش پيدا كند. تركيه سعي مي‌كند با انعطافي كه در سياست خارجي خود دارد به نحوي در اين موضوع بالانس را برقرار كند. در حال حاضر تشديد تنش به نفع تركيه نيست؛ تركيه مي‌داند كه اگر تنش را افزايش دهد تمامي دستاوردهايي كه در گذشته داشته را نيز از دست خواهد داد و با مجموعه داده‌هاي ميداني و تحولاتي كه در حال رخ دادن است و با واقعيت‌هايي كه در صحنه موجود است تركيه تصميم مي‌گيرد كه چه اقدامي را انجام دهد. تركيه تاكنون نشان داده كه همواره با واقعيت‌ها مي‌تواند منعطف برخورد كند. پس از اين جريان نيز مي‌تواند به خوبي عبور كند. البته نبايد اين موضوع را ناديده گرفت كه اتفاقات اخير در روند آستانه نيز تاثيرگذار است. تركيه در شكل‌گيري روند آستانه حضور داشت و قصد دارد همين روند را نيز حفظ كند چرا كه مي‌داند به نفع تركيه است و منافع ملي اين كشور نيز در به سرانجام رسيدن اين روند نهفته است. ولي در نهايت بايد گفت كه موضوع ادلب يك كشمكش قديمي بين سوريه و تركيه است و طرفين در نهايت به يك راه‌حل ميانه‌اي در خصوص آن خواهند رسيد و شايد سوريه راضي شود كه بخشي از ادلب تحت اختيار موقت ترك‌ها باشد تا بتوانند باقي مانده نيروهاي تحت حمايت خود را در يك منطقه محدود گردآوري كنند و سپس دو طرف به يك توافق امنيتي جامع دست پيدا كنند. در حال حاضر اجلاس سه جانبه سوچي را در پيش داريم كه اگر طرفين نتوانند تا زمان برگزاري اين نشست به راه‌حل مشخصي دست پيدا كنند به احتمال زياد روساي جمهور ايران، تركيه و روسيه در اين نشست به يك تصميم و جمع‌بندي نهايي در اين خصوص خواهند رسيد چرا كه براي هر سه كشور اين موضوع از اهميت بالايي برخوردار است.