نگاهي به برخي چالش‌هاي وزارت آموزش و پرورش و وزير جديد پيشنهادي
جيب خالي، پز عالي
چالش‌هاي اصلي نيروي مازاد، بودجه ناچيز و سياستگذاري نادرست است
عليرضا كيانپور|شمارش معكوس محسن حاجي‌ميرزايي و علي‌اصغر مونسان براي جلب نظر نمايندگان مجلس و دريافت راي اعتماد از آنها آغاز شده. آنها در حدود 24 ساعت پاياني فرصت خود قرار دارند تا 288 نماينده‌اي كه حالا، پس از درگذشت مرحوم مرتضي صفاري، نماينده ميانه‌روي نطنز و البته عزيمت محمد دهقاني نقندر، نماينده اصولگراي طرقبه به شوراي نگهبان، در مجلس باقي مانده تا پس از بررسي كارنامه و برنامه اين دو وزير پيشنهادي حسن روحاني براي تصدي وزارتخانه عريض و طويل آموزش و پرورش و وزارت تازه تاسيس ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري و بحث و بررسي در صحن علني مجلس تصميم بگيرند كه آيا اين دو گزينه پيشنهادي، شايسته تكيه زدن بر كرسي وزارت هستند يا نه؟تجربه گذشته اگر ملاك داوري باشد، بايد بگوييم نه تنها هر دو گزينه پيشنهادي روحاني به زودي وزير مي‌شوند، بلكه احتمالا با آرايي بالا قدم در اين مسير پر پيچ و خم مي‌گذارند. چه آنكه مجلس ميانه‌رو دهم همچون تمامي مجالس، حداقل تجربه يك دور برگزاري جلسات راي اعتماد براي كل كابينه و چندين مورد نيز تجربه اعطاي راي اعتماد به وزراي پيشنهادي موردي همچون شرايط كنوني را در كارنامه دارد، جز در يك مورد هرگز به هيچ كدام از گزينه‌هاي پيشنهادي نه نگفته است. آن يك نفر و اينكه چه شد كه مجلس در نهايت دست رد به سينه‌اش زد اما آنقدر مهم هست كه حالا نفس‌هاي حاجي‌ميرزايي و مونسان را به شماره بيندازد، چرا كه تنها كسي كه حدود 4 سال، به عنوان وزير پيشنهادي قدم بر صحن سبز «بهارستان» گذاشته و ناكام بيرون رفته، يك اصلاح‌طلب بوده و اگر چه مونسان را نبايد به معناي دقيق كلمه «اصلاح‌طلب» دانست اما حاجي‌ميرزايي، ظاهرا ازجمله اصلاح‌طلبان بوده و اين، اتفاقا يعني زنگ هشدار!
حبيب‌الله بيطرف، وزير پيشنهادي حسن روحاني براي تصدي وزارت نيرو در زمان آغاز به كار دولت دوازدهم هم اين‌چنين بود و درنهايت رنگ وزارت در دولت روحاني را نديد؛ اصلاح‌طلبي ريشه‌دار و البته متخصص و داراي سابقه و كارنامه‌اي پر وپيمان. نكته‌اي كه اين روزها به نقطه ضعف مهم حاجي‌ميرزايي بدل شده و برخي اين را كه او سابقه اجرايي ويژه‌اي در كارنامه ندارد، دليل مخالفت‌هاي‌شان با او عنوان مي‌كنند. هر چند همزمان موافقان نسبتا پرتعدادش نيز مي‌گويند او دهه‌ها در بدنه و حتي سطوح مديريتي ارشد وزارت آموزش و پرورش، ازجمله نهضت سوادآموزي ايفاي نقش كرده و به گفته برخي نمايندگان سمتي هم‌سطح و هم‌پايه معاونت وزير داشته است. او البته اين سال‌هاي اخير را به واسطه سمت «دبيري دولت»، در بطن و متن تحولات گذرانده و لااقل از اين حيث كه مي‌تواند با تعامل مثبت با دولت در راستاي رفع و رجوع يكي از مهم‌ترين مشكلات اين وزارتخانه كه همان بودجه و منابع مالي باشد، گام بردارد.
حميدرضا حاجي‌بابايي، نماينده اصولگراي همدان و رييس فراكسيون نمايندگان ولايي و البته وزير آموزش و پرورش در دولت دوم احمدي‌نژاد، مشكلات مالي اين وزارتخانه را يكي از عمده مسائل و مصائب وزراي آموزش و پرورش مي‌داند و در اين رابطه به خبرنگاران گفته است: «يكي از چالش‌هاي مهم وزارت آموزش و پرورش بحث بودجه و منابع مالي است. در حال حاضر وزارت آموزش و پرورش براي اداره امور خود تا پايان سال، مبلغ 16 هزار و 500 ميليارد تومان كمبود بودجه دارد. يعني يك‌سوم بودجه‌اي كه براي اين وزارتخانه پيش‌بيني شده است.» اين نماينده مجلس بر اين اساس معتقد است وزيري موفق خواهد بود كه بتواند با تعامل مثبت با دولت، تامين بودجه كند.
حاجي‌بابايي كه ديروز و در حاشيه نشست علني مجلس در جمع خبرنگاران حاضر شد و به پرسش‌هاي آنها پاسخ گفت، معتقد است كه هر وزير آموزش و پرورشي در سيستم فعلي، حداقل با 3 چالش اساسي روبه‌رو است كه يكي از اين چالش‌ها، همين بحث بودجه و منابع مالي است. او البته در عين حال گفته كه جز اين 3 چالش، حداقل 2 مساله مهم ديگر در فعاليت وزير جديد آموزش و پرورش مطرح است كه در صورت عملكرد مثبت، مي‌تواند در آينده به چالش‌هايي جدي تبديل شوند. او اجراي «نظام رتبه‌بندي معلمان» و «طرح تحول بنيادين» را به اين عنوان نام برده است.
حاجي‌بابايي كه صحبت‌هايش را با طرح انتقاد نسبت به نحوه عملكرد وزراي پيشين آغاز كرد، به خبرنگاران گفته است: «آقاي فاني، شخصا سلامت و سربلند باشند اما متاسفانه عملكرد و صحبت‌هايي در مقام وزير وزارت آموزش و پرورش داشت كه اكنون، جمع كردن اين اوضاع امكان‌پذير نيست. يعني آمد مصاحبه كرد و گفت كه ما 3500 هزار نيروي مازاد داريم و بنده را محكوم كرد كه بيش از اندازه جذب نيرو داشته‌ام. در ادامه نيز از دولت خواست كه با وزرا جلسه بگذارند كه اين نيروها را به زيرمجموعه ساير وزارتخانه‌ها انتقال دهند.» رييس فراكسيون نمايندگان ولايي مي‌گويد: «در حال حاضر 194 هزار كمبود نيرو داشتيم و امسال هم 30 هزار نيرو اضافه شده و اين، يعني در آستانه اول مهر، با حدود 220 هزار كمبود نيرو مواجهيم.»
اين مشكل كمبود نيرو، طبيعتا بايد راه‌حلي هم داشته باشد و به نحوي جبران شود. حاجي‌بابايي درباره آنچه در عمل رخ مي‌دهد، مي‌گويد: «شيوه جبران از اين قرار است كه كلاس‌هاي هفتم تا نهم در روستاها تشكيل نمي‌دهيم. مي‌گوييم عدد نداريم و دانش‌آموزان را به روستاهاي مجاور مي‌فرستيم. كلاس‌ها را دوشيفته برگزار مي‌كنيم. درواقع بازگشت به عقب داشته‌ايم. ما در اين سال‌ها ميزان برگزاري شيفت بعدازظهر را تا 15 - 10 درصد كاهش داده بوديم اما اكنون اين آمار دوباره تا حدود 70 درصد افزايش يافته است. از طرفي تعداد دانش‌آموزان هر كلاس را افزايش مي‌دهيم و كلاس‌ها را با 40 تا 45 نفر تشكيل مي‌دهيم.» او در واكنش به اين پرسش كه با توجه به تعداد قابل توجه متقاضيان تدريس در مدارس آيا امكان جذب نيرو كاملا منتفي است، گفت: «از آنجا كه آقاي فاني به دولت اعلام رسمي كرده كه 350 هزار نيروي مازاد داريم و آقاي عسگري‌زاد هم كمكش كرد، بنابراين گفتند چون اين تعداد نيروي مازاد داريد، طبيعتا تا 10 سال آينده نيرو نمي‌خواهيد. اين كاري بوده كه خود وزير اسبق آموزش و پرورش كرده است.» او با بيان اينكه چالش دوم وزارت آموزش و پرورش و وزير جديدش، بحث «خصوصي‌سازي» است، گفت: «در حال حاضر همه به اين جمع‌بندي رسيده‌اند كه اشتباه كرده‌اند. هم‌اكنون 50 هزار نفر نيرو در سراسر كشور گرفته و به آنها به عنوان خريد خدمات، كار واگذار كرده‌اند و امروز مي‌گويند بايد استخدام شويم. حق هم با آنهاست و ما هم با وجود آنكه معتقديم اين رويه از ابتدا اشتباه بوده و نبايد جذب نيرو به اين شيوه انجام مي‌شد اما شده و ما وظيفه داريم از اين 50 هزار نفر حمايت كنيم.» رييس فراكسيون نمايندگان ولايي مجلس، سومين چالش وزير جديد آموزش و پرورش را «بحث بودجه و منابع مالي» دانست و تاكيد كرد: «در حال حاضر وزارت آموزش و پرورش براي اداره امور تا پايان سال مبلغ 16 هزار و 500 ميليارد تومان كمبود بودجه دارد. يعني يك‌سوم بودجه‌اي كه براي اين وزارتخانه پيش‌بيني شده است.» حاجي‌بابايي مي‌گويد: «اين 3 چالش، يعني چالش نيروي انساني، خصوصي‌سازي و كمبود منابع، مشكلات اصلي وزارت آموزش و پرورش است. همزمان چند مساله مهم ديگر نيز وجود دارد كه اگر با قدرت انجام نشود، چالش‌انگيز مي‌شود كه شايد مهم‌ترين موارد، نظام رتبه‌بندي معلمان و سند تحول بنيادين است.» آنچه در ادامه مي‌خوانيد پاسخ‌هايي است كه حميدرضا حاجي‌بابايي در بخشي از اين گفت‌وگو در جمع خبرنگاران به پرسش‌هاي خبرنگار «اعتماد» داده است.