به مرور زمان و دست‌كم در يك دهه اخير «مداحان» با همين شرايط بروز و ظهوري جدي‌تر يافتند. اما در چند سال اخير، شاهد آن بوده‌ايم كه مداحان با قدرت و شدت در مسائل سياسي - جناحي ورود پيدا كرده‌اند و نام خود را به بعضي جريان‌هاي سياسي گره زده‌اند.
روز شنبه اما رييس بسيج مداحان كشور ضمن بيان اينكه در اسراييل مداحاني براي تخريب عاشورا تربيت مي‌شوند، از دستگيري عده‌اي از آنها در داخل كشور خبر داد؛ خبري عجيب كه البته قابل تامل بود. پس از انتشار اين خبر روز يكشنبه هم محمود تاري، مداح و شاعر اهل‌بيت كه در سال‌هاي گذشته مسووليت‌هاي متعددي در بسيج مداحان داشته در گفت‌وگويي اعلام كرد كه دستگيري مداحان اسراييلي بعيد نيست. او به «ايرناپلاس» گفته است؛ همان‌طور كه آخوند انگليسي داريم، ممكن است مداح اسراييلي هم داشته باشيم.
حسين انصاري‌راد، روحاني كه در مجلس ششم رياست كميسيون اصل 90 را برعهده داشت نيز همچون محمود تاري گرچه تاكيد دارد تاكنون سند و مدركي در اين زمينه نديده اما معتقد است كه امكان درست بودن اظهارات اخير رييس بسيج مداحان وجود دارد. او در عين حال تاكيد كرده كه نبايد تا زماني كه دادگاهي تشكيل نشده و حكمي صادر نشده به راحتي قشر يا صنفي يا فردي را متهم كرد. انصاري‌راد به «اعتماد» گفته است: «گاهي وقتي فرد يا گروهي با برخي سياست‌ها همراه نيست يا ميان آنها و سياست‌هاي موجود تناسبي وجود ندارد يا مطابق ميل گروه قدرتمند رفتار نمي‌كنند، آنها را به اسراييل و امريكا ارتباط مي‌دهند. اين تجربه از ديرباز وجود داشته كه نسبت‌هايي چون امريكايي، انگليسي يا اسراييلي را در مورد افراد سياسي يا حتي روزنامه‌نگاران و چهره‌هاي فرهنگي مطرح مي‌كردند. اين در حالي است كه اگر نگاهي به رفتارهاي آنها مي‌انداختيم، متوجه مي‌شديم كه صرفا با برخي سياست‌ها همراه نيستند يا مطابق ميل برخي نهادها رفتار نمي‌كنند يا تحت كنترل جريان‌هاي خاصي در قدرت نيستند و مطابق ميل آنها صحبت نمي‌كنند. بنابراين تشخيص اينكه آيا يك مداح با اسراييل در ارتباط بوده و با قصد تخريب منبر مي‌رفته با دادگاه و قانون است؛ چرا كه تا پيش از حكم دادگاه هم بر اساس قانون اساسي و قانون شرع هم بر اساس رويه موجود در تمام كشورها هيچ كس مجرم نيست.»
البته انصاري‌راد تاكيد دارد كه منظور نظرش، كساني كه به خاطر جرايم اقتصادي يا بحث جاسوسي يا حتي مسائل اخلاقي دستگير شده‌اند، نيست. كما اينكه محمود تاري نيز در مصاحبه خود بر اين موضوع تاكيد كرده و گفته «امكان دارد كه شروعش با آنها بوده، ولي خود آن افراد هم نمي‌دانستند و ناآگاه بودند. چون آنجا بحث آن خانم جاسوس كه به سفارت فرانسه پناهنده شد هم مطرح بود. ممكن است اين ماجرا از پنج، شش سال قبل شروع شده باشد و خود ما هم متوجه نبوديم. نمونه‌هاي ديگري هم درباره مشكلات مداحان بوده، نه به عنوان وابسته به اسراييل، ولي به خاطر فساد و فحشا، متاسفانه انگار قبحش هم در جامعه از بين رفته و عادي شده است.»
شعار هيهات منا الذله
تاري البته معتقد است كه «عده‌اي دارند هيات‌ها را خراب مي‌كنند و وظيفه حكومت و دستگاه قضايي است كه جلوي اينها را بگيرد و مماشات نكند. متاسفانه دو دهه پيش برخي از همين مداحان كه مشكل داشتند، در خانه‌هاي برخي مسوولان قضايي مداحي مي‌كردند. الان هم برخي هياتي‌هايي كه حتي حزب‌اللهي‌اند، دنبال جمعيت هستند و ساختار هيات از آن روحيه حماسي و عاشورايي فاصله گرفته و فقط يك بعدش را گرفته‌اند كه سياه بپوشند و سينه بزنند. در اين سال‌ها مفاهيم عوض شده است. هيهات منا الذله مي‌گوييم، ولي اين فقط شعار است و در عمل كم مي‌گذاريم.» او گلايه كرده كه اين رفتارها به‌خاطر دنياطلبي دسته‌اي از مداحان است، مداحاني كه با برخي مسوولان در ارتباط بوده و 200 تا 300 ميليون پول دريافت مي‌كردند و روايت كرده كه «يكي از همين آقايان كه با اين افراد ارتباط داشت، مي‌گفت من به اندازه هيكلم طلا دارم! خانه‌هاي آنچناني و ماشين‌هاي گران‌قيمت دارند كه خودشان و همسران‌شان سوار مي‌شوند. امام حسين(ع) ملعبه‌اي شده در دست ما مداحان كه پول دربياوريم.»
در اين وادي برخي سواد آنچناني ندارند
انصاري‌راد، رييس كميسيون اصل 90 مجلس ششم نيز با او هم‌نظر و معتقد است كه «چنين مداحان و اين حرف و حديث‌ها به امروز و ديروز ارتباط ندارد و ساليان زيادي است كه برخي مداحان تحت تاثير جناحي خاص يا جناح قدرتمند كشور كه به تعبيري همان محافظه‌كاران هستند، قرار دارند، چرا كه بسياري از اين مداحان و روضه‌خوان‌ها سواد آنچناني ندارند اما به مراكز قدرت و جناح محافظه‌كار متصل هستند و خيلي راحت تريبون‌هاي مذهبي را خراب مي‌كنند.»
انصاري‌راد خاطره يكي دو ماجراي معروف را يادآوري و روايت كرد: «وقتي مداحي معروف مي‌گويد فلاني را بكشيد من ديه‌اش را مي‌دهم و تا اين حد تندروي و افراط به خرج مي‌دهد، فارغ از اينكه از چه كسي يا چه چيزي انتقاد مي‌كند، نشان مي‌دهد كه رفتاري قانونمند ندارد و در مملكت اسلامي نبايد چنين اتفاقاتي بيفتد و چنين حرف‌هايي مطرح شود.»
برخي هم احساس مسووليت ندارند
او معتقد است: «تنها بزرگان كشور هستند كه بايد به اين موضوعات عنايت كرده و مداحان را نصيحت كنند، چرا كه مداحان نبايد در روضه‌خواني و مداحي فراتر از مصايب و مناقب اهل بيت و عرض ارادت بروند برخي از آنها چيزي از عمق مسائل ديني نمي‌دانند؛ بنابراين نه مي‌توانند در مورد مسائل ديني و نه در مورد مسائل سياسي اظهارنظر كنند و تنها بايد به صحبت از اهل بيت بسنده كنند. اين در حالي است كه امروز برخي مداحان از جلسات و روضه‌هاي امام حسين(ع) سوءاستفاده جناحي مي‌كنند كه ستم در حق امام حسين(ع) است. آنها هيچ احساس مسووليت اجتماعي ندارند.»
تاري از مداحان اهل بيت و البته مسوولان بسيج مداحان نيز همچون انصاري‌راد گفته: «متولي برخورد با اين مسائل مداحان، حكومت اسلامي است و قوه قضاييه بايد وارد شود. مقام معظم رهبري ۳۰ سال است كه همه زواياي مداحي را به‌طور دقيق گفته‌اند. يكي، دو سال پيش فرمودند كه چرا جوان‌ها در هيات‌ها بالا و پايين مي‌پرند؟ يا چند سال قبل گفتند كه چرا در هيات‌ها لخت مي‌شوند؟ آن زمان بعضي‌ها كه فقط مدعي ولايت‌پذيري هستند، گفتند رهبري نبايد به اين مسائل وارد شود! متاسفانه برخي بزرگان و علماي ما سكوت كرده‌اند و مي‌خواهند هميشه محترم باشند، لذا حرفي نمي‌زنند كه مثلا خراب نشوند. متاسفانه صداوسيما از حاميان درجه يك اين مداحان است و دوربين‌ها را به مجالس اينها مي‌برند و پخش مي‌كنند.»
با اين حال برخي معتقدند كه طرح مباحث سياسي در مجالس عزاداري در جمهوري اسلامي امري طبيعي است، چراكه ما در حكومت اسلامي دين و سياست را به هم پيوند زده‌ايم. انصاري‌راد اما پاسخي به اظهاراتي از اين دست دارد. او معتقد است كه «طرح مسائل سياسي به صورت كلي اشكالي ندارد. براي نمونه رعايت اخلاق در سياست امانتداري از راي مردم، راستي و درستي در عمل سياسي و مسائلي از اين دست كه كليات اصول سياسي و ديني ما هستند را مي‌توان در ضمن جلسات مذهبي بيان كرد اما آنچه مراسم مذهبي را به حاشيه مي‌راند بيان مسائل جناحي و جرياني است. در برخي تريبون‌ها گويا محافظه‌كاران حق‌اند و اصلاح‌طلبان باطل يا محافظه‌كاران با خدا و ديندار هستند و اصلاح‌طلبان كافر و در جناح شيطان. بنابراين جلسات مذهبي مي‌تواند سياسي باشد اما نبايد جناحي باشد، بلكه بايد بر اصول مشترك تاكيد كرد.»
گرچه در سال‌هاي اخير بارها با بيان ادله‌اي بر مضرات جناحي شدن عزاداري‌ها تاكيد شده است، اما نمي‌توان انتظار داشت كه امسال شرايط با سال‌هاي گذشته تفاوتي داشته باشد. گويا هر زمان محافظه‌كاران قدرت را در دست نداشته باشند، قرار است جناح مخالفان دولت تريبون‌هاي خود را از صداوسيما و مجلس و ساير نهادها به تكايا و مراسم روضه ببرند و در اين كوچ يك‌ماهه همان حرف‌ها را تكرار كنند و در اين فرآيند به تنها چيزي كه توجهي نمي‌شود، سوءاستفاده جناحي از دين و همه چيزها و كساني است كه به نوعي به اين مقوله پيوند خورده‌اند؛ سوءاستفاده‌اي كه
به بدبيني مردم در سال‌هاي اخير دامن زده و مي‌تواند موجب فروكاستن از سرمايه اجتماعي يك حاكميت مذهبي باشد.