يك روزنامه‌نگار از انگيزه جنجال اصولگرايان با كليد واژه «شفافيت آراي نمايندگان» پرده برداشت
موج سواري بر شفافيت
گروه سياسي
«هيچ موضوع پنهاني نداريم»، «همه چيز بايد شفاف باشد» و «نياز به يك اتاق شيشه‌اي داريم»؛ اينها صحبت‌هايي است كه وقتي پاي شفافيت به ميان مي‌آيد از مسوولان عاليرتبه گرفته تا شخصيت‌ها و چهره‌هاي سياسي رده‌هايي پايين‌تر به زبان مي‌آورند. اينكه شفافيت جزء لاينفك جلوگيري از فساد و رفتارهاي دوگانه است، امري مسلم است و كيست كه انكار كند؟! اما مساله اساسي كه موجب مي‌شود، نگاه‌هاي ترديدآميز متوجه شفافيت مورد مطالعه از سوي برخي چهره‌هاي سياسي شود، تمركز آنها بر يك نوع شفافيت خاص است. البته منظور از شفافيت نوع خاص شفافيت در مورد راي نمايندگان است و اين موضوع هر از گاهي از سوي رسانه‌هاي اصولگرا مطرح مي‌شود.
هر چند در جريان بررسي طرح‌ها و لوايحي مانند FATF بارها و بارها موضوع شفاف شدن آراي نمايندگان در مجلس مورد بحث قرار گرفت و هر بار هم نمايندگان به آن راي منفي دادند تقريبا از يك سال پيش اقداماتي براي قانون شدن راي شفاف انجام شد. 14شهريور ماه 97 يك فوريت طرح «الحاق دو تبصره به ماده ۱۱۹ قانون آيين‌نامه داخلي مجلس درخصوص شفافيت آراي نمايندگان» در دستوركار پارلمان قرار گرفت كه مجلس با ۵۲ راي موافق، ۱۱۰ راي مخالف و ۷ راي ممتنع از مجموع ۱۹۴ نماينده با آن مخالفت كرد و اين طرح به كميسيون ارجاع شد. از آنجا كه هر طرحي كه با آن مخالفت مي‌شود پس از 6 ماه امكان طرح دوباره در صحن مي‌يابد، موضوع شفافيت آراي نمايندگان نيز تقريبا يك سال بعد يعني 7 شهريور ماه امسال دوباره به صحن علني مجلس آمد اما اين بار هم سرنوشتي متفاوت در انتظارش نبود؛ چراكه اهالي «خانه ملت» اين بار با ۶۹ راي موافق، ۱۰۳ راي مخالف و ۸ راي ممتنع از مجموع ۲۱۲ نماينده حاضر در مجلس با دو فوريت اين طرح مخالفت كردند.
حال پرسش اينجاست كه آيا شفافيت آرا آنقدر مشكل است كه نمايندگان انتقاد را به جان خريدند و براي دو بار به آن راي منفي دادند؟ شايد توجيه علي مطهري، نماينده مردم تهران در اين رابطه بتواند تا حدودي ابهامات را پاسخ دهد. او گفته بود وقتي آرا شفاف شود، برخي نهادها به واسطه آرايي كه نمايندگان به طرح‌ها و لوايح داده بودند، فشارشان را بر اين اشخاص بيشتر مي‌كنند. مطهري از نمايندگاني است كه معتقد است، كشور آمادگي شفافيت راي نمايندگان را ندارد. او مي‌گويد:«وقتي نماينده شهرستاني راي مي‌دهد و تحت اذيت گروه‌هاي فشار قرار مي‌گيرد، در نماز جمعه به او حمله مي‌كنند، شيشه‌هاي دفتر كارش را مي‌شكنند، درحالي كه بايد حريت نماينده را حفظ كنيم؛ حريت نماينده بالاتر از شفافيت است.» اين موضوع همان نكته‌اي است كه محمود صادقي ديگر نماينده تهران نيز به آن اشاره كرده بود. صادقي درباره شفافيت آرا گفته بود، وقتي نمايندگان آرا شفاف داشته باشند اين مساله مي‌تواند اهرمي در دست نهادهاي ديگر قرار بگيرد تا دايره فشارها را مشمول آنها كند. صادقي معتقد است:«شفافيت در همه ابعاد آن ازجمله در آراي نمايندگان ضروري و مفيد است و مي‌تواند عملكرد مجلس را ارتقا دهد. اما وقتي تبديل به ابزاري براي فشار به نمايندگان و جهت‌دهي به آرا شود به ضد خودش تبديل مي‌شود».
شفافيت فقط براي راي؟
وقتي به جريان مطالبه براي شفاف شدن آراي نمايندگان تمركز مي‌كنيم، مي‌بينيم اصرار طيف راست براي شفافيت، فراتر از راي نمايندگان نمي‌رود؛ هيچگاه در اين موج درخواستي براي آنكه نهادهاي ديگر نيز چراغ شفافيت را روشن كنند تا مردم بدانند در پس پرده آنها چه مي‌گذرد، ديده نمي‌شود و اين در حالي است كه حداقل مجلس و ساكنان آن همواره در معرض پرسش و پاسخ خبرنگاران قرار دارند و هر چقدر هم در راي دادن مخفي‌كاري داشته باشند، نهايتا در جريان اظهارنظرها و مصاحبه‌هاي پرتكراري كه به دليل نحوه تعامل مجلس و رسانه‌ها محقق مي‌شود، مجبور مي‌شوند عقايدشان را به زبان بياورند اما آيا نهادهاي ديگر هم تا اين حد در معرض پرسش و پاسخ قرار مي‌گيرند؟!
اين همان نكته‌اي است كه حشمت‌‌الله فلاحت‌پيشه در حساب كاربري‌اش در توييتر و در پاسخ به اظهارات پناهيان به آن اشاره مي‌كند. مهرداد لاهوتي‌بائوج، سخنگوي فراكسيون مستقلين ولايي نيز در اين رابطه به فارس مي‌گويد: اگر بخواهيم يك روزي همه چيز اين مملكت درست شود بايد تمامي امور شفاف شود.» بنابراين به نظر مي‌رسد، مطالبه برخي چهره‌ها براي شفافيت آرا مصداق اين جمله است؛ «شفافيت خوب است اما براي ديگران».
موج سواري اصولگرايي
اينكه چرا نمايندگان تمايلي براي شفاف شدن آراي‌شان ندارند تا حدودي مشخص است و حتي اگر اين موضوع را به عنوان بهانه تلقي كنيم، مي‌توان گفت بهانه‌‌اي قابل قبول است؛ چراكه مجلسي‌ها عملا فاقد آن ميزان از پشتوانه و مصونيتي هستند كه ديگر نهادها و دستگاه‌ها برخوردارند اما پرسش مهم‌تر آنجاست كه چرا اصولگرايان هر از گاهي بر موج شفافيت آرا سوار مي‌شوند؟!
«مردهايي كه در مجلس هستند و نامرد نيستند، تا وقتي راي‌ها شفاف نشده در هر راي‌گيري رأي خودشان را صريحا اعلام كنند و الا دارند از اين فرصت پنهان‌كاري سياسيون سوءاستفاده مي‌كنند.» اين جمله‌اي است كه چندي پيش عليرضا پناهيان در جريان سخنراني‌هاي دهه محرم به زبان آورد. همان جملاتي كه واكنش‌هاي زيادي را به دنبال داشت و اغلب نمايندگان در برابر اين اظهارات موضع‌گيري كردند. اما نكته جالب اينجاست كه پس از سيل واكنش‌ها به اظهارات پناهيان در رسانه‌هاي اصولگرا به يك‌باره موضوع شفافيت آرا به سر خط خبر‌هايشان تبديل و موضوع پررنگ مي‌شود؛ مساله‌اي كه مي‌تواند شبيه به يك طرح سازماندهي شده براي حمايت از پناهيان باشد. درست در چنين شرايطي است كه «فريد مدرسي» روزنامه‌نگار و فعال رسانه‌اي در كانال تلگرامي‌اش از توصيه ستاد نماز جمعه قم براي حمايت از پناهيان خبر داد. او نوشت:«ستاد نماز جمعه قم در پيامكي نامتعارف از خطبا و واعظان خواست كه از آقاي «عليرضا پناهيان» حمايت كنند؛ سخنراني اين هفته پناهيان پيش از خطبه‌هاي نماز جمعه تهران و برخي حمايت‌هاي خطبا را هم مي‌توان در اين جهت نظاره كرد. البته در متن پيامك، برخي نمايندگان فراكسيون ولايي مجلس كه منتقد سخنان پناهيان عليه مجلس بودند را نيز برنتافتند و به آنها لقب «ولايي‌نما» داده‌اند. گويا اميرآبادي، نماينده قم از ستادهاي حامي پناهيان مطلع بوده كه چند روز خلاف‌نظر همفكرانش به ميدان دفاع از او وارد شده است. او متن پيامك را هم منتشر و تاكيد مي‌كند حتي غلط املايي درون اين پيامك را هم تصحيح نكردم.
همين چند جمله اين گمانه را تقويت مي‌كند كه اين موج و موج‌سواري حركتي سازماندهي شده است كه تنها مجلس و آراي نمايندگان را نشانه مي‌رود درحالي كه اگر قرار باشد شفافيت صورت بگيرد، نهادهاي بسيار مهم‌تر و با منابع و ماخذ بيشتري وجود دارد كه لازم است، تيغ شفافيت مشمولشان شود.