ايران‌خودرو ديزل: سوخت كيفيت ندارد، نصب فيلتر دوده دور ريختن ارز است
ارسال توپ به زمين وزارت نفت
گروه اجتماعي
دو روز پس از انتشار خبر موافقت معاون اول رييس‌جمهوري با تقاضاي شركت ايران‌خودرو ديزل مبني بر موافقت با حذف فيلتر جاذب دوده از توليدات اين شركت، مهدي يونسيان مديرعامل ايران‌خودرو ديزل از نامه‌نگاري با معاون اول رييس‌جمهوري دفاع كرد و با طرح اين ادعا كه سوخت كيفيت لازم را ندارد، نصب فيلتر دوده را بي‌فايده دانست.
ماجرا چه بود؟
بر اساس مصوبه هيات وزيران در سال 93 و همين طور قانون هواي پاك (از ابتداي سال 96) نصب فيلتر دوده روي خودروهاي ديزلي الزامي است. تصميمي كه اجراي آن به گفته كارشناسان در كاهش ذرات معلق نقش موثري ايفا مي‌كند. پيش از اين نتايج داده‌هاي يك پژوهش در شهر تهران نشان داده كاميون‌هاي سبك و سنگين جمعا 20 درصد، ميني‌بوس‌ها 10 درصد و اتوبوس‌ها 3 درصد از كل انتشار ذرات معلق را بر عهده داشته‌اند. اعدادي كه به خوبي وضعيت انتشار ذرات معلق را نشان مي‌دهد. اما از سال 93 و پس از تصميم هيات وزيران، زمزمه‌هايي مبني بر مخالفت خودروسازان با مصوبه دولت مطرح بوده است. اين مخالفت اما در شهريورماه امسال علني شد و شركت ايران‌خودرو ديزل در نامه‌اي به اسحاق جهانگيري خواستار «حذف الزام نصب فيلتر جذب ذرات معلق (DPF) در خودروهاي ديزلي تا زمان رفع تحريم‌هاي ظالمانه و تضمين سوخت با كيفيت مناسب» شد. تقاضايي كه با پاسخ مثبت جهانگيري روبه‌رو شد و معاون اول به وزير صنعت و سازمان حفاظت محيط زيست دستور داده بود با نظر مساعد براي مدتي اين الزام را ناديده بگيرند: «با توجه به شرايط تحريم و نياز كشور به كاميون‌هاي مذكور، با نظر مساعد بررسي و براي مدتي مجوز صادر شود.» موافقت جهانگيري با اين تقاضا در روزهاي گذشته انتقاد صريح مسعود تجريشي معاون محيط زيست انساني سازمان حفاظت محيط زيست را در پي داشته است. تجريشي گفته بود: «خودروسازان قبل از تحريم‌ها هم زير بار اجراي نصب فيلتر دوده روي خودروهاي ديزلي نمي‌رفتند و به دنبال فرار از اين مصوبه بودند. حالا هم تحريم را بهانه مي‌كنند.» جز اين شماري از كارشناسان و كاربران شبكه‌هاي اجتماعي هم از تصميم معاون اول رييس‌جمهوري انتقاد كرده‌اند.
ارز را بيرون نريزيم!
انتقادها موجب شد تا ديروز، مديرعامل ايران‌خودرو ديزل در اين باره توضيحاتي دهد. مهدي يونسيان در گفت‌وگو با ايسنا «استفاده از فيلترهاي جذب دوده را بدون تامين سوخت باكيفيت و استاندارد بي‌فايده و الزام بر اجراي آن را صرفا باعث هدررفت منابع ارزي كشور دانست.» يونسيان گفت: «ميزان كيفيت و استاندارد سوخت (گازوييل) مورد نياز براي استفاده در سيستم ATS، بايد استاندارد يورو ۴ و با نرخ PPM سولفور كمتر از ۵۰ باشد. اين در حالي است كه در گزارشي كه يكي از مراجع مورد تاييد سازمان استاندارد از ميزان آلايندگي و كيفيت گازوييل توزيع شده در جايگاه‌هاي سوخت سراسر كشور تهيه كرده، اكثر جايگاه‌ها نتوانسته‌اند از استاندارد و ميزان كيفيت لازم بهره‌مند باشند و از نرخ PPM بالاي ۱۲۰۰ و حتي ۷۰۰۰ برخوردار بوده‌اند و به نظر مي‌رسد پوشش سراسري توزيع سوخت مناسب انجام نشده است.» مديرعامل ايران‌خودرو ديزل نتيجه گرفته كه «حتي با وجود نصب سيستم ATS روي اين خودروها بلافاصله با استفاده از سوخت با كيفيت پايين موجود در جايگاه‌هاي توزيع سوخت، اين سيستم عملا از كار افتاده و عملكرد لازم را نخواهد داشت.» او گفته اگرچه اقدامات لازم براي داخلي‌سازي اين فيلتر در داخل كشور صورت گرفته و در حال انجام است اما هم‌اكنون تامين هر قطعه ATS براي هر محصول ارزبري بالايي دارد كه به قيمت تمام شده خودرو اضافه مي‌شود و با از كار افتادن آن به‌طور خودكار اين ميزان هزينه ارزي دور ريخته مي‌شود! يونسيان همچنين با طرح اين ادعا كه نامه‌نگاري با معاون اول با هدف «جلوگيري از هدررفت منابع ارزي» و پيشگيري از «گران شدن بيشتر محصول» انجام شده است، گفت: «اگر زيرساخت لازم براي استفاده از سوخت استاندارد مورد نياز بر اساس استاندارد مدنظر سازمان محيط زيست فراهم باشد مطمئنا ما هيچ‌گاه چنين درخواستي را مطرح نمي‌كرديم اما با وضعيت فعلي و نبود سوخت استاندارد، عملا استفاده از اين سيستم هدر دادن منابع ارزي است كه به مشتريان ما به دليل افزايش قيمت محصول فشار وارد خواهد كرد.» در همين رابطه، رضا رحماني وزير صنعت هم گفت: «در شرايط عادي وزارت صنعت نيز مخالف حذف اين قطعه است اما به دليل شرايط تحريمي امكان تامين برخي تجهيزات وجود ندارد.» او موافقت با درخواست شركت ايران‌خودروديزل را «موقتي» اعلام و يادآوري كرد: «بحث درباره استفاده از قطعه مربوطه كه يك فيلتر جذب ذرات معلق است، منتفي نشده است.»
سوخت همه جايگاه‌ها بي‌كيفيت نيست
در حالي كه شركت ايران‌خودرو ديزل مهم‌ترين دليل تقاضايش براي ملغي كردن بخشي از آيين‌نامه قانون هواي پاك را «سوخت بي‌كيفيت» اعلام كرده، يك كارشناس محيط زيست در گفت‌وگو با «اعتماد» اين ادعا را رد كرد. يوسف رشيدي، عضو هيات علمي پژوهشكده علوم محيطي دانشگاه شهيد بهشتي گفت: «اين ادعا كه سوخت همه جايگاه‌هاي عرضه سوخت در كشور بي‌كيفيت است، صحت ندارد و وزارت نفت در سال‌هاي اخير اقدامات زيادي را براي كاهش گوگرد موجود در سوخت انجام داده است.» رشيدي با اشاره به نصب موفقيت‌آميز فيلتر جاذب دوده روي 40 دستگاه اتوبوس شهري در شهر تهران گفت: «تجربه نصب فيلتر دوده روي اين اتوبوس‌ها نشان مي‌دهد كه اين تصميم درست و موفقيت‌آميز بوده و نبايد كيفيت سوخت را بهانه امتناع از اجراي قانون قرار دهيم.» به گفته رشيدي ميزان گوگرد بسياري از جايگاه‌ها در كشور و به خصوص تهران زير 100 PPM است كه براي استفاده از فيلتر دوده تقريبا مناسب ارزيابي مي‌شود. او تصريح كرد: «با توجه به تلاش وزارت نفت براي كاهش ميزان گوگرد در سوخت عرضه شده جايگاه‌ها، بهتر اين است كه شركت‌هاي توليدكننده خودرو هم توان مهندسي‌شان را به كار بگيرند و به كلي موضوع نصب فيلتر دوده را انكار نكنند.» به گفته كارشناسان فيلتر دوده موجب مي‌شود، دوده و هيدروكربن‌هاي نسوخته را كاملا جذب مي‌كند و مي‌سوزاند و تبديل به CO2 مي‌كند و به اين ترتيب نقش موثري در كاهش ذرات معلق دارد. اوايل شهريورماه امسال وزارت بهداشت هم در نامه‌اي به شهرداري تهران بر لزوم نصب فيلتر دوده روي خودروهاي ديزلي مانند اتوبوس‌ها تاكيد كرده بود. بنا به اعلام آژانس بين‌المللي تحقيقات سرطان، آلاينده ذرات معلق يكي از عوامل بروز سرطان معرفي شده است.