حسن روحاني دنبال صلح بلندمدت در كشورهاي منطقه است
اميد اين‌بار
براي خاورميانه
ثمر فاطمي
حسن روحاني اگرچه اين بار براي حضور در سازمان ملل با ترديدهايي مواجه بوده است اما حالا با طرحي ابتكاري به ينگه دنيا سفر كرده؛ طرحي كه رييس‌جمهوري در مراسم رژه نيروهاي مسلح آن را با اين جملات توصيف كرد: «از خطاهاي گذشته همسايگان مي‌گذريم و دست رفاقت دراز مي‌كنيم.» او در همان برنامه اعلام كرد كه امسال با شعار «ائتلاف اميد» و «ابتكار صلح هرمز» كه خلاصه آن «حب و اميد» خواهد بود، در سازمان ملل متحد حضور خواهيم يافت. به گفته روحاني، نام اين طرح «ابتكار صلح هرمز» است؛ چون حروف نخست آن E و H, O, P است كه وقتي روي سطور كاغذ كنار هم بنشينند، معناي «اميد» مي‌دهند؛ از اين‌رو اين ائتلاف به نام «ائتلاف اميد» نام‌گذاري شده و همه كشورهاي ساحلي خليج‌فارس و منطقه هرمز نيز به آن دعوت شده‌اند تا ضامن امنيت منطقه باشند.
ابتكار صلح هرمز راه‌حل تهران براي كاهش يا حتي پايان دادن به تنش‌هاي موجود در منطقه است و مي‌خواهد راه‌حل مشكلات منطقه را از درون خود منطقه پيدا كند. اهميت اين طرح براي تهران آنقدر بالاست كه باوجود اينكه امريكايي‌ها براي صدور ويزا براي وزير امور خارجه و رييس‌جمهوري تا جايي كه مي‌توانستند دست به اقدامات نامتعارف و دور از عرف ديپلماتيك زدند و حتي زمزمه‌هاي عدم حضور روحاني در نيويورك نيز شنيده شد اما روحاني در نهايت تصميم گرفت براي رساندن پيامش به كشورهاي همسايه و تمام دنيا به امريكا برود. رييس‌جمهوري درباره ضرورت سفر به امريكا در اين شرايط توضيح داد: «وقتي امريكايي‌ها تمايل ندارند كه ما در سازمان ملل حضور داشته باشيم ما بايد اصرار داشته باشيم كه حتما اين سفر را برويم. ضروري است كه در سطوح مختلف به سازمان ملل برويم و حرف بزنيم چون ما داراي منطق و استدلال كافي هستيم و دشمنان ما دلايل كافي را در اختيار ندارند.»
حال روحاني مصمم است با حضور در اين اجلاس، طرحي براي امنيت منطقه ارايه كند. طرحي كه به گفته او از آنجا كه هنوز مطرح نشده، واكنش‌ها به آن نامشخص است اما به گفته رييس‌جمهوري، اگر مورد اقبال قرار گيرد، مي‌تواند همان‌طور كه ايران مي‌خواهد، صلح بلندمدت را به منطقه بياورد. از همين‌روست كه روحاني اميدوار است همه كشورهاي منطقه در اين طرح حضور پيدا كنند و احتمالا اين تاكيد روحاني بر لزوم حضور همه كشورهاي منطقه، نشان از تلاش ايران براي كاهش تنش‌ها با عربستان نيز دارد.
در سال‌هاي اخير تنش‌هايي در كشورهاي خاورميانه از جمله يمن و سوريه وجود داشته كه باعث شده امنيت منطقه با چالش مواجه شود و در اين ميان حضور امريكا در عرصه‌هاي مختلف به اين تنش‌ها دامن زده است. امريكا كه پيش از اين، با حمله به عراق و افغانستان چندين پايگاه نظامي در خاورميانه برپا كرده است، در سال‌هاي اخير با فروش اسلحه به عربستان به رفتارهاي نظامي اين كشور دامن زده و حالا ايران مصمم است با طرح صلح منطقه‌اي، دست كشورهاي خارجي، به خصوص امريكا را از خاورميانه دور كند و با ائتلاف كشورهاي درون منطقه و حاشيه خليج‌فارس به افزايش امنيت كمك كند.
به نظر مي‌رسد حسن روحاني تصميم گرفته بي‌اعتنا به خط و نشان‌هاي امريكا و اين‌بار با ائتلاف كشورهاي منطقه، احتمال جنگ و تنش در منطقه را كاهش داده و با مطرح كردن طرح «ابتكار صلح هرمز» از عربستان دعوت كند تا با پايان دادن به تنش‌ها، دست دوستي به سوي يكديگر دراز كنند. به نظر مي‌رسد ايران مي‌خواهد با ائتلافي متشكل از كشورهاي منطقه پاي امريكا از منطقه را بريده و تاثيرگذاري امريكا بر دولت سعودي را كاهش دهد. هرچند كه جزييات طرح «ابتكار صلح هرمز» از سوي روحاني مطرح نشده و بايد منتظر ماند تا او در سخنراني امروزش در سازمان ملل متحد جزييات اين طرح را مطرح كند اما كارشناسان كليات طرح را منطقي و اصولي مي‌دانند. در صورت بهبود روابط ايران و عربستان و ائتلاف ديگر كشورهاي منطقه، مي‌توان اميدوار بود كه دوره‌اي تازه در انتظار خاورميانه باشد.
آنچه در ادامه مي‌خوانيد تحليل جليل رحيمي جهان‌آبادي، رييس كميته بين‌الملل كميسيون حقوقي و قضايي مجلس و علي تاجرنيا، عضو شوراي مركزي حزب اتحاد ملت و عضو كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس ششم است، درباره طرح «ابتكار صلح هرمز»: