نمايان‌شدن اثر تحريم‌ها بر بزرگ‌ترين رويداد دارويي سال در ايران
چيني‌ها و هندي‌ها جايگزين اروپايي‌ها
گروه اجتماعي| پنجمين نمايشگاه بين‌المللي دارو- ايران فارما- ديروز در حالي افتتاح شد كه با تحريم اخير بانك مركزي توسط امريكا، از اين پس انتقال نقدينگي براي وارد‌كنندگان ايراني و به دنبال آن، خريد دارو و مواد اوليه و موثر دارويي، دشوارتر از ماه‌هاي گذشته خواهد شد. طي 18 ماه گذشته و به دنبال خروج امريكا از معاهده برجام، نقل و انتقالات فرامرزي بانك‌ها دچار شرايط مشابه سال‌هاي 91 و 92 شد و وارد‌كنندگان دارو كه مهم‌ترين منابع تامين داروهاي ساخته شده و مواد اوليه و ماده موثر دارو هستند، اولين مشكلات در مسير غير ممكن بودن يا دشواري جابه‌جايي وجوه خريد كالاهاي وارداتي را تجربه كردند. با امضاي برجام و رفع يا كاهش تحريم‌هاي مرتبط با نظام پولي و بانكي و بهبود روابط ايران با كشورهاي اروپايي كه قطب‌هاي مهم توليد بسياري از داروهاي پيشرفته مورد نياز نظام سلامت ايران هستند، واردات داروهاي باكيفيت از اروپا در حدي افزايش يافت كه حتي در قفسه داروخانه‌هاي شهرهايي غير از تهران هم مي‌شد از مكمل‌هاي تغذيه‌اي با برندهاي معتبر سراغ گرفت. واردات داروهاي غيرحياتي كه معمولا داروهاي پرمصرف و عمومي را شامل مي‌شود معمولا به اين شكل است كه اين داروها بايد حداقل تا دو سال پس از توليد، تاريخ انقضاي مصرف داشته باشند. آغاز نوسانات بازار ارز و طلا از زمستان 96 اولين شوك را به وارد‌كنندگان ايراني داده بود چرا كه با افزايش 3 برابري قيمت ارز، حالا آنها بايد نقدينگي و سرمايه در گردش خود را يك‌باره 3 برابر افزايش مي‌دادند تا همچنان قادر به دوام در بازار واردات باشند اما شرايط متعاقب خروج امريكا از معاهده برجام در ارديبهشت 97 و تبعات آن و بازگشت تحريم‌هاي امريكا در آبان 97، بسيار متفاوت از تاثيرات نوسان بازار ارز و دلار بود. با اتفاقات ارديبهشت و آبان 97، در واقع، شرايط تامين دارو به همان ايام پيش از سال 92 و كمبودها و نگراني‌ها بازگشت. واردكننده‌اي كه با كاهش نقدينگي به دليل افزايش سه‌برابري قيمت ارز مواجه شده بود، حالا بايد مثل ايام پيش از سال 92 دنبال مسيرهاي دورتر و گران‌تر براي تامين دارو مي‌گشت؛ با اين تفاوت كه طي سال‌هاي 90 و 91 كه دولت وقت مجبور به رده‌بندي كالاهاي مشمول دريافت ارز دولتي شد، قيمت دلار حداكثر 2 هزار تومان افزايش يافته بود اما حالا، وارد‌كننده ايراني بايد دلار 11 هزاري، 14 هزاري يا حتي 19 هزار توماني تهيه مي‌كرد تا شايد بتواند از مسيرهاي دور و گراني كه بابت ادامه همكاري با كشور تحريم شده، منت هم بر سر وارد‌كنندگان مي‌گذاشتند، صرفا يك‌سوم خريد معمول خود را داشته باشد. خالي شدن قفسه‌هاي داروخانه‌ها از داروهاي خارجي عمومي و غير اورژانسي، از تابستان 97 به يك اتفاق ناخوشايند اما عادي تبديل شد. صاحبان داروخانه‌هاي پايتخت كه در مقايسه با همكاران شهرستاني خود، قدرت خريد بيشتري دارند، اين‌بار از بدعهدي سازمان‌هاي بيمه‌گر در پرداخت مطالبات شكايت زيادي نداشتند بلكه درباره يك نگراني جدي حرف مي‌زدند؛ قفسه‌هاي‌شان به تدريج خالي مي‌شود چون دارو «نيست». البته به دنبال اين نگراني، اين جمله را هم اضافه مي‌كردند كه فعلا، موجودي داروهاي غيراورژانسي انبار شركت‌هاي وارد‌كننده، تا دو سال آينده قابل استفاده است چون اين خريدها، معمولا يكجا و در اولين روزهاي پس از توليد انبوه دارو صورت مي‌گيرد. كمبود داروهاي وارداتي به دليل ترس توليدكنندگان اروپايي و حتي آسيايي از ادامه همكاري با وارد‌كنندگان ايراني كه از تهديدهاي ترامپ درباره مجازات هر متخلف از الزامات اجراي تحريم‌هاي تحميل شده به ايران نشأت مي‌گرفت، پاييز 97 و همزمان با انتشار اخبار پيوسته درباره كشف انبارهاي كالاهاي اساسي احتكار شده، به شكلي فراگير شد كه وزارت بهداشت، داروخانه‌ها را ملزم به جيره‌بندي توزيع داروهاي خارجي مهم كرد. از مهم‌ترين داروهايي كه وارد اين الزام شد، قطره‌هاي شست‌و‌شوي چشم بود كه اولا، موجودي داروخانه‌ها و معدود داروخانه‌هاي فروشنده اين دارو در چهار نقطه پايتخت، بايد از سامانه 1690 استعلام و رهگيري مي‌شدند و ثانيا، مراجعان به داروخانه‌هاي مركز فروش اين دارو، بايد در ازاي دريافت يك بسته قطره چشم كه حتما در مقابل نسخه پزشك معالج تحويل مي‌شد، كد ملي خود را ثبت كرده و در مواردي حتي به صورت كتبي متعهد مي‌شدند كه اين دارو مصرف شخصي دارد و هرگونه سواستفاده از اين دارو (راه پيدا كردن به بازار سياه به دليل ما‌به‌التفاوت قيمت آزاد و قيمت مشمول بيمه) پيگرد قضايي و قانوني خواهد داشت. سال گذشته، در همين ايام، چهارمين نمايشگاه بين‌المللي دارو افتتاح شد و از آنجا كه هيچ پيش‌بيني درباره تصميم آتي دونالد ترامپ نسبت به تمديد توقف اعمال تحريم يا بازگشت تحريم‌هاي امريكا وجود نداشت، نمايندگان بيش از 100 شركت توليد دارو از 10 كشور اروپايي در اين نمايشگاه حضور و جايگاه داشتند اما هيچ‌يك حاضر به پاسخ درباره آينده همكاري با ايران نشدند. امسال، تعداد نمايندگان اروپايي در اين نمايشگاه كمتر شده و در حالي كه مجموع شركت‌كنندگان غيرايراني در دور پنجم نمايشگاه تفاوت چنداني با تعداد شركت‌كنندگان سال گذشته ندارد اما همچنان چين و هند كه از دو سال گذشته، وارد‌كنندگان ايراني ناچار شده‌اند بيشترين خريدهاي دارويي خود را از اين دو كشور داشته باشند، تعداد قابل توجهي از غرفه‌هاي نمايشگاه را از آن خود كرده‌اند در حالي كه تعداد غرفه‌هاي باقي كشورها، از يك يا دو يا حداكثر 5 غرفه بيشتر نيست. با مرور اخبار پنجمين نمايشگاه ايران فارما، مي‌توان به وضوح تاثير تحريم‌ها بر استراتژيك‌ترين صنعت ملي و بين‌المللي را حس كرد؛ آن‌هم در حالي كه با گذشت زمان، نه‌تنها مشكلات تامين داروي وارداتي بهبود نيافته بلكه وزارت بهداشت با پيش‌بيني وخامت روابط همكاران غيرايراني با هموطنان وارد‌كننده دارو، اين شرايط را فراهم آورده كه بيشترين خريدها و بيشترين تاييدها مربوط به دارو يا مواد اوليه خريداري شده از چين و هند باشد كه اين اتفاق، خود مهر تاييد و غيرقابل انكار بر همسويي توليدكنندگان داروي اروپايي و آسياي جنوب شرقي با اعمال تحريم‌ها بر ايران است.
برخي از مهم‌ترين جملات وزير بهداشت در افتتاحيه ايران فارما
حمايت از توليد داخل اصلي‌ترين سياست ما است.
بررسي هيچ پرونده‌اي در زمينه توليد دارو در سازمان غذا و دارو نبايد بيشتر از يك هفته طول بكشد. اگر بررسي پرونده بيش از يك هفته طول كشيد، مي‌توانيد پرونده را مستقيما براي خودم بفرستيد.
دوره تحريم فعلي بدون شك گذراست، با انديشه‌هاي نتانياهو، پمپئو و ترامپ نمي‌شود دنيا را اداره كرد و قطعا اين دوره سپري خواهد شد. دوره ترامپيسم به زودي تمام خواهد شد. با قلدري نمي‌شود دنيا را اداره كرد.
ايران سرزميني نيست كه بشود در عرصه بين‌المللي آن را ناديده گرفت؛ همه اميد ما به صنعت موشكي‌مان نيست؛ در عرصه‌هاي نانو و رشته‌هاي ديگري كه امروز در آن دانشمندان ايراني در عرصه بين‌المللي مي‌درخشند هم، توانمندي‌هاي بالايي وجود دارد.
در عرصه توليد و توزيع و عرضه در داروخانه‌ها، اقتصاد نظام دارويي كشور مطلوب نيست و همه عزيزاني كه در اين عرصه كار مي‌كنند به شدت از نظر اقتصادي دچار مشكل هستند. راهكارهاي فراواني را دنبال مي‌كنيم كه هم از داروخانه به عنوان آخرين ايستگاه تحويل دارو به بيمار تا نظام توزيع، توليد و واردات بتوانيم اقتصاد اين مجموعه‌ها را بازنگري و در اقتصاد آنها تجديدنظر كنيم.