24 ساعت مهم در نيويورك تا مذاكرات ديپلماتيك

اخلال در فروش نفت، اخلال در روندهاي بانكي و بيمه‌اي، تحريم‌هاي شديد و ... حاصل حضور دونالد ترامپ بر مسند رياست‌جمهوري در امريكا است؛ حضوري كه عملا محصولي به‌جز فشارهاي اقتصادي براي ايران نداشته است. اگرچه همانطور كه روحاني گفته تاريخ «بعد از 41 سال از تبعيد امام خميني و حصول گشايش‌ در انقلاب» تكرار مي‌شود و اين‌بار نيز «قدرت، توان و جايگاه ملت بزرگ ايران بعد از يك‌سال و نيم فشار مداوم اقتصادي در سطح جهان روشن‌تر و رفيع‌تر شده است.» پيش از سفر هيات عاليرتبه دولتي به نيويورك بسياري ناظران تصور مي‌كردند اين سفر مي‌تواند منجر به روشن‌ شدن چراغ‌هايي در رابطه ايران و امريكا شود اما آنچه در واقعيت اتفاق افتاد اين‌چنين روشن نبود. روحاني به امريكا رفت، در بيش از 23 برنامه شركت كرد و با 15 نفر از سران كشورهاي جهان به گفت‌وگو نشست و همزمان، ظريف نيز با هيات همراه، ديپلماسي مبتني بر تعامل را دوشادوش رييس‌جمهوري پيش برد اما بازهم خبري از «گشايش‌هايي در چارچوب برجام» نشد. حسن روحاني روز چهارشنبه در جلسه هيات دولت و 3 روز پس از بازگشت از نيويورك تلاش‌هاي فرانسه و تهران را براي ايجاد اين گشايش روايت كرد اما دست آخر تاكيد كرد آنچه روند مطلوب را تغيير داده «كارشكني كاخ سفيد» بوده است. رييس‌جمهوري دوباره طرح «صلح هرمز» و مجموعه مذاكرات و گفت‌وگوهايي كه ايران براي برقراري صلح در منطقه پيشنهاد كرده را يادآور شد اما تمام تلاش‌هاي تيم ديپلماسي جمهوري اسلامي در نيويورك به ماجراي صلح منطقه‌اي ختم نشد. آنها علاوه بر اين بسته پيشنهادي تلاش كردند تا مناقشه حاصل از توافق برجام را نيز حل و فصل كنند كه روحاني ديروز بخشي از آن را روايت كرد. او توضيح داد: «در اين مدت توانستيم اين توطئه‌اي را كه طراحي كرده‌بودند درهم شكسته و تاكيد كنيم ايران از مذاكره فرار نمي‌كند و پاي ميز مذاكره است.در اين راستا مساله مهمي هم رخ داد.» به گفته روحاني همه اصرارها، صحبت‌ها و تماس‌ها بر اين مبنا بود كه يك‌بار ديگر 1+5 كنارهم بنشينند و او هم گفته كه حرفي ندارد و «در يك شرايط مناسب اشكالي ندارد، به شرط اينكه آنهايي كه به 1+5 ضربه زدند، به آداب و رسوم 1+5 برگردند... اشكالي ندارد. 1+4 كه در نيويورك تشكيل شد، مي‌توانست 1+5 هم بشود.»

ظاهرش اين بود كه مخالفت كنيم و همه تقصيرها گردن ايران بيفتد

رييس‌جمهوري با بيان اينكه خيلي‌ها تلاش كردند كه مذاكراتي در سطح سران 1+5 در سازمان ملل تشكيل شود، گفت: «ظاهرش اين بود كه بگوييم مخالفيم و شركت نمي‌كنيم تا همه تقصيرها گردن ايران بيفتد و بگويند درست است كه امريكا مقصر بوده ولي الان كه تسليم است و مي‌گويد حاضر است كه با شما بنشيند و به قول يكي از رهبران اروپا، همه ما الان در نيويورك جمع هستيم و اين بهترين فرصت تاريخي است.»با اين حال روحاني خطاب به ملت ايران با تشريح اين موضوع كه آنچه در تبليغات جهاني مطرح مي‌شود، با واقعيت فاصله دارد، تاكيد كرد: «البته اين حرف كه طرحي را فرانسه آماده كرده بود و كليت آن طرح به يك معنا مي‌توانست قابل قبول باشد، چون كليت آن برمي‌گشت به اينكه ايران دنبال سلاح هسته‌اي نباشد كه هميشه اين را گفتيم، ايران به صلح منطقه و صلح آبراه‌هاي منطقه كمك كند كه هميشه كمك كرديم. امريكا كل تحريم را كنار بگذارد و فروش نفت بلافاصله آغاز و پول نفت در اختيار قرار بگيرد. اين اصولي بود كه فرانسه با امريكايي‌ها مطرح كرده بود و بعد با ما مطرح كرد لذا اصل اين حرفي كه الان در روزنامه‌ها و تبليغات دنيا شايع و مطرح شده و خود رييس‌جمهور فرانسه به صورتي بيان كرده، درست است.» اخيرا هفته‌نامه امريكايي نيويوركر مدعي شده است كه «رييس‌جمهوري فرانسه مقدمات تماس تلفني سه‌جانبه با همتايان ايراني و امريكايي خود را در نيويورك فراهم كرده بود، حسن روحاني از اتاق خود در هتل بيرون نيامد» كه با توضيحات روحاني مشخص شد اين ادعا چندان دقيق نبوده است. در همين راستا روحاني با اشاره به ملاقات خود با مكرون براي بار دوم ظرف 24 ساعت و دريافت طرح پيشنهادي رييس‌جمهوري فرانسه، ادامه داد: «كليت اين طرح از نظر ما قابل قبول است اما عبارت‌هاي اين طرح را اصلا قبول نداشتم چرا كه عبارت‌هايش نادرست بود و رييس‌جمهور فرانسه گفت كه بسيار خوب، عبارت‌هايي كه خودتان مي‌گوييد و وزراي خارجه با هم يك نتيجه برسند و آن عبارت به عنوان مبناي مذاكره ما باشد.» روحاني با اشاره به اينكه در همان 24 ساعتي كه اوج تحولات سياسي و مذاكرات ديپلماتيك بود، رييس‌جمهور امريكا در 2 نوبت، يك‌بار در سخنراني در سازمان ملل و در سطح جهاني و يك‌بار ديگر صريحا اعلام كرده كه مي‌خواهيم تحريم‌ها را تشديد كنيم، افزود: «به دوستان اروپايي گفتم كه كدام بخش را قبول كنيم؟ سخن شما را قبول كنيم كه مي‌گوييد امريكا آماده است يا حرف رييس‌جمهور امريكا را قبول كنيم كه در 24 ساعت 2 بار به صراحت اعلام كرده كه به دنبال تشديد تحريم‌ها است. خودشان پاسخ روشن نداشتند و گفتند در دنياي سياست چيزي گفته است ولي آنها آماده‌اند.» روحاني بار ديگر در خلال صحبت‌هايش اعلام كرد «به عنوان نماينده ملت ايران قبلا گفتم و الان هم مي‌گويم كه براي هر‌گونه فداكاري كه منجر به احقاق حقوق و رفاه مردم شود، آماده‌ام.» او پيش از اين در شهريورماه و چند هفته پيش از عزيمت به نيويورك نيز گفته بود «اگر بدانم شركت در جلسه‌اي ايران را آباد مي‌كند، دريغ نخواهم كرد» كه همان زمان باز مورد هجمه‌اي از سوي دلواپسان ديپلماسي ايراني مواجه شد. او در جلسه هيات دولت ديروز پاسخ كساني را داد كه معتقد بودند «آنچه در نيويورك انجام گرفت ولو اينكه به ظاهر ممكن است برخي فكر كنند كه در نقطه حل بود، اما با حل مساله فاصله داشت» و گفت: «براي امريكايي‌ها مهم بود كه اين موضوع به يك بمب خبري تبديل شود و به واسطه آن، شرايط داخلي امريكا مقداري براي‌شان تغيير كند اما براي ما مهم نيست كه هدف آنها چيست؛ براي ما منافع ملي اهميت دارد.»

هنوز تمام راه‌ها بسته نشده است

رييس‌جمهوري البته با بيان اينكه راه تمام و مسير بسته نشده و باز هم اروپايي‌ها و ديگران تلاش مي‌كنند، گفت: «هر زماني كه حقوق ملت ايران مورد احترام و كرامت ملت ايران مورد توجه قرار بگيرد و حاضر شوند به عزت اين ملت توجه كنند، راه بسته نيست؛ باز هم راه باز است.» روحاني گفت: «اخطار داديم، فرصت داديم و بعد عمل كرديم؛ همه‌جا همين است، اخطار و فرصت مي‌دهيم؛ حالا در پدافند فرصت ثانيه‌اي است اما در ديپلماسي فرصت ممكن است 2 ماه باشد؛ 2 ماه فرصت مي‌دهيم، باز هم اقدام مي‌كنيم و باز هم فرصت مي‌دهيم.» رييس‌جمهوري در پايان از رييس‌جمهوري فرانسه تشكر كرد كه «همه تلاش خود را در آن 48 ساعت مخصوصا 24 ساعت براي اينكه اين كار بشود، انجام داد، ما همكاري و همراهي كرديم و آن كسي كه مانع نتيجه شد، كاخ سفيد بود و ايران، پاريس، توكيو و بقيه كشورها مقصر نبودند.»