خاموشي و سكوت دريا
اسدالله امرايي
«خاموشي دريا» اثر ژان برولر با نام مستعار وركور با ترجمه حسن شهيدنورايي در نشر وال منتشر شده است. چاپ نخست اين كتاب در سال ۱۳۲۳ منتشر شده بود. اين كتاب از جمله كتاب‌هايي بود كه در سال‌هاي اول انقلاب به صورت زيرزميني در قالب كتاب‌هاي معروف به جلد سفيد منتشر مي‌شد. پيش‌تر انتشارات دنياي نو هم اين كتاب را منتشر كرده بود. ترجمه ديگري از اين كتاب در نشر ماهي با عنوان سكوت دريا به ترجمه ژرژ پطرسي منتشر شده. خاموشي دريا داستان پيرمردي فرانسوي است كه در جريان جنگ جهاني دوم با سكوت خود در برابر افسر آلماني كه ميهمان تحميلي خانه‌شان است مقاومت خود را در برابر ارتش اشغالگر نشان مي‌دهند. داستان سه شخصيت دارد افسر آلماني ورنر فون ابرناك، پيرمرد فرانسوي و دختر برادر پيرمرد. شيوه مقاومت اين دو فرانسوي در برابر افسر آلماني حيرت‌انگيز است. شخصيت اصلي رمان افسر نازي است كه بازگوكننده تبليغات دولتي نازي‌ها درباره جنگ با مردم فرانسه است. او كه احساسات و انديشه‌اي شاعرانه دارد در ذهن خود به تبليغات دولت نازي دامن مي‌زند و آنها را با رنگ و بويي شاعرانه مي‌آميزد. صاحبان خانه هر دو در مقابل حضور افسر نازي سكوت پيشه مي‌كنند. آنها در شرايط جنگي و اشغال كشور مجبور به ميزباني يك افسر دشمن هستند. افسري كه موسيقيدان است و فرانسه را دوست دارد و جنگ را نيز تعبير و تفسيري فرهنگي مي‌كند و سعي در جلب نظر ميزبانانش دارد اما ميزبانان او براي بيان اعتراض خود به اشغال خانه و كشورشان جز سكوت و خاموشي راهي نمي‌شناسند. افسر با حرف‌ها و توهين‌هايش به دنبال برافروختن ميزبانانش است اما حريفان او به درد مبارزه نمي‌خورند. افسر هر آنچه مي‌خواهد مي‌گويد و آنها نظاره مي‌كنند و دم نمي‌زنند. افسر مي‌خواهد عصبانيت و خرد شدن‌شان را ببيند. هر راهي را هم امتحان مي‌كند تا از عصبانيت آنها لذت ببرد ولي ميزبانان فرانسوي با سكوت‌شان مرد نازي را شكست مي‌دهند. آرامش ميزبانان، دشمن ميزبانان را شكست مي‌دهد. ژان بروله اين داستان را در سال ۱۹۴۱ در خلال جنگ جهاني دوم و سال‌هاي اشغال فرانسه، با نام مستعار وركور، به صورت مخفيانه نوشت و مدت كوتاهي بعد از انتشار آن، حسن شهيد نورايي آن را به فارسي ترجمه و در آبان ۱۳۲۳ در تهران منتشر كرد. اين رمان كوتاه كه در فهرست ۱۰۰ كتاب قرن بيستم روزنامه لو موند قرار دارد، سرشار از احساس و لبريز از درد و اميد است. ترجمه اين رمان نيز به قلم حسن شهيدنورايي از دوستان نزديك صادق هدايت است.