نوآوري براي روستا

در زمان‌هاي گذشته، روستاييان زحمتكش براساس دانش بومي و تجربي خويش يا براساس توصيه‌هاي خبرگان محلي يا طبق دستور مباشران ارباب مي‌توانستند برنامه‌ريزي كنند و بهره‌برداري نسبتا اصولي و مناسبي از منابع سرزميني داشته باشند. اما پس از اجراي قوانين اصلاحات ارضي و ملي شدن جنگل‌ها، غلبه نظام برنامه‌ريزي بالا به پايين و شتابزدگي در دستيابي به توسعه و همچنين با آمدن دانش نوين و فناوري‌هاي مدرن (كه به دلايل مختلف سبب تخريب سرزمين شد) و نيز افزايش جمعيت و كمبود منابع، روستاييان دچار مشكلات عديده‌اي در زمينه ادامه فعاليت‌هاي كشاورزي شده و آن نظام‌هاي عرفي و سنتي و مولد قبلي دچار اختلال شد و بعضا كارايي خويش را از دست داد. از طرف ديگر، علاوه بر تغيير شرايط اقتصادي و اجتماعي جامعه محلي، تغيير شرايط بازرگاني و تجاري در سطح بين‌المللي و نيز چالش‌هاي محيط زيستي جهاني و منطقه‌اي نظير انتشار گازهاي گلخانه‌اي و گرمايش كره زمين (كه سبب تغيير اقليم و بروز خشكسالي‌هاي طولاني يا بارش‌هاي تند و سيل‌آسا شده است) و هجوم ريزگردها و ملخ‌ها از كشورهاي همسايه سبب تغيير شرايط محيطي شده و روستاييان مجبورند كه خود را با شرايط جديد سازگار كرده و تطبيق دهند و براي مقابله با اين اوضاع نابسامان و بحراني، راه‌حل‌هاي مناسبي را شناسايي كنند. يعني با خلاقيت و نوآوري بتوانند خود و خانواده‌شان را از اين تنگناها خارج كنند. بعضي از انديشمندان معتقدند كه مشغله فكري و ذهني افراد گرفتار و محروم كه تحت فشار مسائل و مشكلات زندگي روزمره خويش هستند، مانع دستيابي به تفكر صحيح و خلاق مي‌شود و چه بسا اين افراد (گرفتار تامين معاش در شرايط سخت محيطي) نياز به كمك‌هاي بيروني از نظر ارايه مشاوره فني و تخصصي و همكاري جهت يافتن راه‌حل‌هاي مناسب و متناسب با شرايط جديد محيطي دارند. البته استثنا‌هايي هم وجود دارد كه همين شرايط سخت محيطي سبب بروز نوآوري‌ها و ابتكار عمل‌هاي موردي در سطح بعضي روستاها يا در بين جوامع عشايري شده است. در چنين شرايطي، نقش نهادهاي بيروني (خارج از روستا) اعم از پژوهشگران مراكز علمي و تحقيقاتي، مروجين كشاورزي، افراد داوطلب و خيرخواه يا نيروهاي فعال در موسسات خيريه حامي محرومين يا سازمان‌هاي مردم‌نهاد فعال در حوزه توسعه روستايي عبارت است از ارايه مشاوره فني و علمي درست و موثر به روستاييان و معرفي نوآوري‌ها، فناوري‌هاي مناسب و تجربيات موفق داخلي و خارجي تا روستاييان و عشاير بتوانند سريع‌تر راه‌حل مناسب را بيابند. بديهي است اين قبيل كمك‌هاي فني و تخصصي با اتخاذ رويكردهاي مشاركتي است و نه با نگاه از بالا به پايين يا به صورت آمرانه و دستوري. به منظور شناسايي نوآوران روستايي و تقدير و تشكر از آنها و نيز بسترسازي جهت آشنايي هرچه بيشتر مراكز علمي و پژوهشي با نيازهاي روستاييان در زمينه نوآوري و فناوري و همچنين شناسايي و معرفي تجربيات موفق داخلي و خارجي در زمينه سازگاري، تاب‌آوري و پايداري در شرايط سخت محيطي و استفاده از ظرفيت افراد خلاق و نوآور به عنوان عوامل تغيير و دستيابي به شكوفايي و رونق توليد در محيط روستا، كانون تكرا (يك NGO فعال در حوزه توسعه كارآفريني روستايي) اقدام به برگزاري «جشنواره روستايي شو» در آبان ماه سال جاري كرده تا در راستاي مسووليت اجتماعي خويش، گام كوچكي در اين زمينه برداشته باشد. به اعتقاد مسوولان كانون تكرا، حل مشكلات روستا منوط به همكاري جدي، صميمي و موثر بخش‌هاي مختلف علمي و پژوهشي، دولتي، غيردولتي، خصوصي و رسانه‌هاست و انتظار مي‌رود با توجه جدي مسوولان مراكز علمي و پژوهشي به نيازهاي آموزشي و ترويجي روستاييان و عشاير به خصوص نوآوران و انجام تحقيقات كاربردي و مفيد، بستر شكوفايي و تحقق توسعه درون‌زا و آباداني هر چه بيشتر روستاها فراهم شود.