ناامني در بازار انرژي
محمدعلي خطيبي
منطقه خاورميانه، يك منطقه به شدت نفتي است كه بزرگ‌ترين منبع تامين انرژي دنيا است. هر گونه تهديد، ناامني و تنش در آن خواسته يا ناخواسته بر امنيت انرژي جهان تاثير مي‌گذارد. هر زمان كه ثبات داشته باشد، بازار انرژي نيز در ثبات و امنيت خواهد بود. افراد و نيروهاي فرامنطقه‌اي كه با حضور و اقدامات خود اين منطقه را ناامن مي‌كنند، در واقع امنيت انرژي جهان را مختل كرده و با ريسك و خطر‌پذيري همراه مي‌كند. اثر‌پذيري بازار انرژي به خصوص نفت پس از اقدامات و تنش‌زايي امريكا به خوبي قابل مشاهده است. به گونه‌اي كه ساعاتي پس از ترور شهيد سليماني، قيمت نفت 4 دلار افزايش يافت. اين تاثيرات رواني است. چنانچه اثرات رواني تنش بر تاثيرات عملي و فيزيكي آن مانند كاهش توليد يا ناامني در صادرات افزوده شود، اثرات آن بر قيمت نفت بسيار بيشتر خواهد بود. نكته‌اي كه بايد به آن دقت شود اين است كه هر گونه تغيير بر ميزان توليد نشات گرفته از رفتار نيروهاي فرامنطقه‌اي در خاروميانه است و تغيير قيمت‌ها ارتباطي با توليدكنندگان حاضر در اين منطقه ندارد. موضوع ديگري كه برخي به آن اشاره دارند اين است كه امريكا اقدامات بي‌ثبات‌كننده را در راستاي در دست گرفتن بازار نفت انجام مي‌دهد. در حال حاضر دقيقا مقداري كه از صادرات ايران به واسطه خروج امريكا از برجام بازگشت تحريم‌ها كاسته شده، به صادرات امريكا افزوده شده است. بنابراين يكي از دستاوردهاي تحريم ايران دستيابي امريكا به بازارها و مشتريان جديد نفتي است. اين كار با اقداماتي نظير تنبيه براي خريداران نفت ايران شروع شد. در مدتي كه از خروج امريكا از برجام مي‌گذرد، بيش از دو ميليون بشكه به صادرات نفت اين كشور افزوده شده. اين امر صرفه‌هاي اقتصادي توليد شيل را نيز بالا مي‌برد.
البته نبايد از اين امر غافل شد كه اوپكي‌ها نيز در اين مدت از توليد و صادرات نفت خود كاسته‌اند كه همين امر نيز مي‌توان زمينه‌هاي نفوذ بيشتر امريكا به بازار نفت و ايجاد مشتري براي شيل را فراهم كند. اما به نظر مي‌رسد اقدام امريكا براي بي‌ثباتي در منطقه به نوعي افزايش نفوذ در بازار نفت تلقي مي‌شود.