بورس‌هاي مهم جهان به سمت طلا حركت كردند
بهت بازارها در نخستين روز بازگشايي
گروه اقتصادي| روز گذشته، اولين روز آغاز به كار بازارهاي جهاني پس از حادثه تروريستي روز جمعه بود. همان‌طور كه پيش‌بيني مي‌شد، اين رخداد تاثير ريزشي بر معاملات بورس‌هاي اروپايي، آسيايي، امريكا و حتي كشورهاي عربي داشت. در اين راستا مهم‌ترين شاخص‌هاي بورس خاورميانه با افت محسوسي همراه بود. با وجود اينكه چند ساعت پس از بالا گرفتن تنش‌ها در منطقه خاورميانه، قيمت نفت جهش 4درصدي داشت و به 69 و نيم دلار رسيد، اما روز گذشته و با بازگشايي مجدد بازار انرژي قيمت نفت مجددا جهش كرد و به نزديك 70.3دلار رسيد. به دنبال افزايش چشمگير تنش‌هاي ژئوپليتيكي از بامداد روز جمعه در منطقه، دروازه حيات نقل و انتقال نفت كه همان تنگه هرمز است بيش از پيش در كانون توجه جهانيان قرار گرفته است. هر چند تنش‌ها بر ساير دارايي‌هاي امن از جمله بورس و طلا نيز اثرگذار است، اما اهميت نفت به ويژه براي كشورهاي مصرف‌كننده‌اي همچون هند و چين بيشتر است. تحليلگران در «گروه اوراسيا» پيش‌بيني مي‌كنند تاثيرات افزايش تنش در منطقه بين ايران و امريكا فعالان اقتصادي را در نوعي ترديد فرو برده است. به گونه‌اي كه آنها نمي‌دانند واكنش ايران چه زمان و به چه اندازه خواهد بود. به همين دليل همچنان قضاوت در خصوص كوتاه‌مدت يا ميان‌مدت بودن آثار اين ترور به خصوص بر بازار نفت زود است.
ناامني ، تبعات ترور شهيد سليماني
سال گذشته ميلادي، دو جهش قيمتي نفتي ايجاد شد. اولي در ماه «آوريل» بود كه قيمت نفت را به نزديك 75 دلار افزايش داد. اين جهش قيمتي به دليل پايان يافتن تخفيف‌هاي هشت كشور عمده خريدار نفت ايران توسط امريكا بود. چهار ماه بعد و در «آگوست» قيمت نفت با فرض مازاد عرضه در بازار به 56 دلار رسيد. اما دومين جهش قيمتي نفت خام در پاسخ به افزايش ريسك ژئوپليتيك و در واكنش به حمله به تاسيسات نفتي عربستان بود. اين حمله كه در ماه سپتامبر رخ داد سبب كاهش ناگهاني 5.6 ميليون بشكه نفت از بازار شد. پس از اين حمله كه از همان روزهاي ابتدايي آن تحليلگران معتقد بودند، آرامكو براي رسيدن به سطح توليد پيشين خود، به زمان زيادي نياز دارد، قيمت نفت را به حدود 68 دلار رساند. هر چند اين ريسك نيز كوتاه‌مدت بود و با بازگشت آرامش به بازار نفت، قيمت در ماه «اكتبر» به كانال 8-57 دلار بازگشت. در ماه دسامبر و با وجود توافق اوپك پلاس براي كاهش بيشتر توليد، قيمت نفت جهش چنداني نداشت و در بازه 66-60 دلار در نوسان بود. تا اينكه دومين روز از سال جاري ميلادي، دستور ترامپ براي ترور سردار سليماني، سبب آشفتگي و افزايش قيمت نفت در بازار همچنين غيرقابل پيش‌بيني بودن آينده آن شد. اقدام اخير امريكا نه تنها باعث افزايش ابهام براي افزايش تقاضاي نفت در سايه بهبود روابط چين و امريكا شد، بلكه به نگراني شركت‌هاي نفتي براي عبور و مرور از خليج‌فارس نيز افزود. بر اساس داده‌هاي «فايننشيال تايمز» با اتفاق اخير، كارشناسان حمل و نقل دريايي نرخ تعرفه‌هاي بيمه‌اي براي اين منطقه را بالاتر از زمان حمله به آرامكو خواهند برد. هر چند نامعلوم بودن زمان و مكان پاسخ ايران، واريانس نرخ‌هاي بيمه را افزايش خواهد داد و مشخص نيست تا چه مدت كشتي‌هاي عبوري از تنگه هرمز با «بيمه جنگي» رفت و آمد كنند. اما بالا بودن نرخ تعرفه بيمه‌اي براي كشتي‌هاي عبوري از اين منطقه مي‌تواند تبعات اقتصادي زيادي را براي توليدكنندگاني كه از تنگه هرمز براي صادرات نفت خود استفاده مي‌كنند، داشته باشد. (گفت‌وگو با دبير انجمن شركت كشتيراني در اين باره را در صفحه 12 بخوانيد)
شيل ريسك بازار نفت را پوشش مي‌دهد؟
پس از رخدادهاي تروريستي بامداد جمعه گذشته، گمانه‌زني‌هاي فراواني از تصميم امريكا براي بر هم زدن آرامش در اين منطقه و دستيابي به سهم بيشتر در بازار نفت امريكا منتشر شد. علاوه بر استفاده سياسي از اين اقدام، امريكا اميدوار است بتواند با بالا بردن ريسك جنگ در اين منطقه، عبور و مرور روزانه 34 ميليون بشكه نفت از تنگه هرمز را به مخاطره اندازد. اين اقدام مي‌تواند قيمت نفت خام و شيل را افزايش داده و صرفه‌هاي اقتصادي زيادي را براي توليدكنندگان شيل ايجاد كند. هر چند در دست گرفتن ميدان‌هاي نفتي ونزوئلا نيز مي‌تواند قدرت اثرگذاري امريكا بر بازار نفت را افزايش دهد. اما بايد به اين نكته توجه كرد كه احتمال كاهش توليد در اين منطقه شايد بتواند توليدكنندگان شيل را براي پوشش كمبود عرضه نفت در بازار ترغيب كند، اما اين امر لزوما باعث افزايش عمليات‌هاي حفاري نمي‌شود، چراكه تداوم سرمايه‌گذاري در شيل منوط به «افزايش تقاضاي نفت» همچنين بالا رفتن ريسك خريد نفت از تنگه هرمز است. در شرايطي كه گفته مي‌شود خليج‌فارس با ناامني روبه‌رو است، هر تنش ديگري نه تنها بهبود آينده رشد اقتصادي را به مخاطره مي‌اندازد كه در نتيجه آن تقاضا براي نفت را نيز كاهش مي‌دهد.
نگراني بورس‌ها
بورس‌هاي جهان همان‌گونه كه پيش‌بيني مي‌شد تحت تاثير اقدام رييس‌جمهور امريكا، هفته را با ريزش سنگين شروع كردند. هر چند با وجود تهديدهاي توييتري ترامپ به نظر نمي‌رسد ريسك‌هاي تاثيرگذار بر بورس، به اين زودي تقليل يابند. بورس‌هاي اروپايي در حالي كاهش شديد ارزش داشتند كه سرمايه‌گذارانش معتقدند تنش بين ايران و امريكا به زودي حل نمي‌شود. بنابراين بايد پول را از سرمايه‌هاي ريسك‌دار مانند سهام خارج كرد و به سمت دارايي‌هايي مانند طلا و اوراق قرضه رفت. تاثير اين حمله بر خاورميانه نيز محسوس بود. به گونه‌اي كه ارزش سهام آرامكو به كمترين حد خود از زمان عرضه اوليه سهامش در بورس‌هاي دنيا رسيد و با قيمت 34.55 ريال معامله شد. پيش از اين هر سهم آرامكو 38.7 ريال ارزش داشت. اما شاخص بورس كويت بيشترين كاهش و در پايان معاملات 4 درصد افت داشت. بورس‌هاي دوبي و قطر نيز به ترتيب بيش از 3 و 2 درصد سقوط داشتند. شاخص بورس‌هاي ژاپن و هنگ‌كنگ نيز حدود 2درصد كاهش ارزش داشتند.
طلا امن است
پس از ريزش سهام در بورس‌هاي جهان، سرمايه‌گذاران به سمت خريد و فروش طلا به عنوان دارايي با خطرپذيري پايين رفتند. به همين دليل طلا در اولين روز كاري پس از ترور سردار سليماني پس از هفت سال به بالاترين ركورد خود رسيد. تا زمان تدوين اين گزارش (ساعت 17) طلا به 1572.5 دلار رسيد كه افزايشي حدود 20دلاري داشته است. هر چند قيمت طلا در ساعات اوليه روز گذشته تا مرز 1580 دلار نيز رفته بود. از سوي ديگر قيمت هر اونس پالاديوم نيز به بالاترين ركورد تاريخ خود يعني ۲۰۱۱.۴۸ دلار رسيد.تركش ديگر اقدام امريكا، عقب‌نشيني شاخص دلار در معاملات ديروز بود، چراكه به‌زعم بسياري از سرمايه‌گذاران اين ارز امن نيست.