موج جديد پناهجويان در راه است
محمود فاضلي
به دنبال درگيري‌هاي نظامي در مناطق شمالي سوريه و خطرات حملات هوايي سنگين در اين منطقه و فرار ده‌ها هزار نفر از غيرنظاميان، به‌نظر مي‌رسد «موج جديد مهاجرت» به سوي اروپا در راه است. بعضي از منابع مدعياند «بيش از 80 هزار نفر به خاطر بمباران ادلب به سوي مرز تركيه فرار كرده‌اند. تركيه ادعا مي‌كند اين كشور به تنهايي از عهده اين هجوم برنمي‌آيد و همه كشورهاي اروپايي، به ويژه يونان، پيامدهاي منفي آن را احساس خواهند كرد. بدين ترتيب، تكرار صحنه‌هايي مانند زمان قبل از انعقاد توافق پناهندگي در سال 2016 بين اتحاديه اروپايي و تركيه، «غيرقابل اجتناب» است».
پيمان پناهندگي كه در ماه مارس 2016 بين تركيه و اتحاديه اروپا منعقد گرديد، به اين اتحاديه اجازه مي‌دهد پناهجوياني را كه به‌طور غيرقانوني از تركيه خود را به جزاير يونان رسانده‌اند، دوباره به تركيه برگرداند وكشورهاي اتحاديه اروپايي بخشي از پناهجويان نيازمند كمك سوري را از تركيه تحويل مي‌گيرند و بابت پناهجوياني كه در تركيه مانده‌اند، به اين كشور كمك مالي مي‌كند.
ترك‌ها همچنين مدعياند درگيرهاي اخير در سوريه منجر به حضور هزاران نفر غيرنظامي به مناطق نزديك مرز سوريه- تركيه شده است. سازمان هلال احمر و سازمان مقابله با بلاياي طبيعي تركيه نيز اعلام كرد، پذيرش پناهندگان سوريه‌اي به داخل خاك تركيه ممكن نخواهد بود اما اين دو سازمان امكانات لازم را براي پناهندگان در مناطق مرزي سوريه – تركيه، در داخل خاك سوريه (و در نزديكي مرز تركيه) فراهم خواهند كرد.
اوضاع رانده‌شدگان با شروع سرماي زمستان و بارش شديد باران وخيم‌تر شده است. بسياري از اردوگاه‌هاي آوارگان در يونان و تركيه به حال اشباع در آمده‌اند و سازمان ملل و ساير سازمان‌هاي بين‌المللي هم تنها تا دهم ژانويه تعهد كرده‌اند به آنها خوراك و پوشاك برسانند. در اين تاريخ مهلت يك قطعنامه سازمان ملل كه اجازه مي‌دهد مايحتاج آوارگان با عبور از مرز به آنها رسانده شود، به سر مي‌رسد. در حالي كه مناقشات در اتحاديه اروپا بر سر چگونگي حل بحران پناهندگان همچنان ادامه دارد، كودكان مهاجر در جزاير پرازدحام يونان شرايطي بسيار دردناك را سپري مي‌كنند. شواهد نشان مي‌دهد كه مساله تقسيم پناهندگان در اتحاديه اروپا همچنان بحراني و حل‌نشده باقي مانده كه بيشترين فشار آن در سايه قاعده دوبلين به كشورهاي مرزي اتحاديه اروپا از جمله يونان وارد مي‌شود. بر اساس تعهد پناهندگي دوبلين، پناهندگان بايد از همان كشوري كه براي اولين بار به آن وارد مي‌شوند درخواست پناهندگي كنند و مقامات آن كشور ملزم به رسيدگي به اين مساله هستند. رييس‌جمهور تركيه چندي پيش تهديد كرده بود كه ده‌ها هزار پناهنده را كه از منطقه بحراني ادلب سوريه به تركيه مي‌آيند به‌سمت اتحاديه اروپا هدايت مي‌كند.
شرايط پناهجويان در يونان بسيار دشوار است. هزاران جوان هنوز در بزرگ‌ترين اردوگاه يونان زندگي مي‌كنند. اين افراد در معرض خشونت و بدون امكانات پزشكي در چادر‌ها در دماي زير صفر درجه زندگي مي‌كنند. شرايط بد، فقدان آب گرم و غذا، دود ناشي از اجاق‌هاي موقتي و گل و لاي ناشي از بارش‌هاي زمستاني باعث شيوع بيماري‌هاي مزمن در اردوگاه «موريا» در جزيره يوناني لسبوس شده است. اما به خاطر قوانين اتحاديه اروپا، آنها بايد همچنان در شرايط غيربهداشتي زندگي كنند و اطراف خانه‌هاي آنها پر از زباله است، زيرا درخواست پناهندگي خانواده‌ها در حال بررسي است.
كميسيون اتحاديه اروپا كه به‌شدت نگران وضعيت اردوگاه‌هاي پناهندگان در جزاير يونان است و از آلمان و ديگر كشورهاي اروپايي خواسته است كه لااقل مهاجران زير سن قانوني و بدون همراه را از اردوگاه‌هاي يونان بپذيرند، حتي اگر بيشتر آنها كودك نبوده و نوجوان باشند، كه البته هنوز هيچ علامت مثبتي دريافت نكرده است. طبق آمارهاي رسمي، براي حدود 5.276 كودك خردسال در يونان از اواخر ماه نوامبر تنها 2 هزار و 216 محل اقامت مناسب وجود داشته است.
سازمان پزشكان بدون مرز بارها خواستار اقدام سريع اتحاديه اروپا شده و وضعيت اردوگاه‌هاي پناهندگان در جزاير يونان را فاجعه‌بار خوانده و اعلام كرده است بين كودكان تلاش براي خودكشي و مسائل رواني زيادي وجود دارد. به گفته كميسارياي عالي پناهندگان سازمان ملل (UNHCR) در تمام يونان حدود 4 هزار مهاجر كودك بدون همراه زندگي مي‌كنند كه حدود 1800 نفر آنها در جزاير يونان و در شرايطي فاجعه‌بار به‌سر مي‌برند. حدود 40 درصد همه مهاجراني كه به يونان مي‌آيند كودك هستند و تنها در سال جاري 28 هزار كودك و نوجوان وارد يونان شده‌اند.