انسان نفرين‌شده زيستگاهش را تخريب مي‌كند

چندي پيش دوست عزيزي در آدرس خانه‌شان به جاي پلاك از كلمه كاشي استفاده كرده بود. يادم افتاد در دهه‌هاي گذشته نمره شهرداري خانه‌ها را روي كاشي‌هاي مربع با لعابي از رنگ‌هاي دلفريب و انديشه‌ساز مي‌نوشتند. از آخرين يادداشتي كه در اين ستون در مورد انفكاك نقاشي از معماري در ايران منتشر كردم چند هفته بيشتر نمي‌گذرد و حالا چهارم بهمن ماه افتتاحيه نمايشگاه نقاشي مجموعه «برين» از شاه‌پري بهزادي در گالري اثر پيوندي دوباره بين نقاشي و معماري بود. استيتمنت يا همان بيانيه نمايشگاه شعري از حافظ است: «من ملك بودم و فردوس برين جايم بود/ آدم آورد در اين دير خراب آبادم.» بهزادي دليل انتخاب اين شعر را به عنوان بيانيه اين‌گونه مطرح مي‌كند كه انسان مسبب بسياري از تخريب‌ها بوده است. ياد جمله‌اي از جرج استاينر متفكر معاصر مي‌افتم: «انسان نفرين شده است وگرنه زيستگاهش را تخريب نمي‌كرد.» منظور بهزادي بيشتر تخريب ميراث و فرهنگ معماري است كه ما در آن يد توانايي داريم. بهزادي هنرمند جهان انتزاع است. گاهي انتزاع هندسي كه با هندسه و نقوش معماري هم در ارتباط است و گاهي انتزاع محض. در آثار قبلي‌اش به نقطه البته نه به شيوه پوينتليست‌ها توجه داشته و در اين نمايشگاه چند اثر با تاكيد روي نقطه ديده مي‌شود، اما نقطه عنصر اجرايي اصلي نيست. به گفته خود هنرمند در اين مجموعه به بازنمايي نقش‌ها و اشكال بدون موضوع يعني همان فرم‌هاي انتزاعي توجه كرده و اين اشكال را در بناهاي قديمي يعني دوره قبل از آلوده شدن معماري ايران به تظاهر و تفرعن يافته است. خيلي قبل‌تر از ورود معماري مدرن فرانسوي و امريكايي. صد البته معماري مدرن غرب كه در سازه‌هاي دهه بيست تا پنجاه بيشتر ديده مي‌شود از معماري پا در هواي فعلي كه فقط آلودگي بصري است بسيار موجه ديده مي‌شود. نقاش مجموعه برين مي‌گويد سفر اخيرش به قزوين شگفت‌انگيز بود و معماري و نقوش آبستره و مطرود بناهاي قزوين مسحورش كرده است. اغلب نقاشي‌ها مربوط به قزوين است. نقاشي‌هاي آبي به گنبد بناي مقبره حمدالله مستوفي شاعر و جغرافيدان دوره ايلخاني اشاره مي‌كند. بعد با ذوقي عظيم اضافه مي‌كند: در ديدار از آثار معماري قزوين تجربه‌اي متفاوت و اصيل از درك تصوير داشتم. ياد سخن بزرگان مي‌‌افتم كه همه تاكيد كرده‌اند هر هنرمند اصيلي ذوق هنرهاي ديگر را هم دارد. مگر مي‌شود يك نقاش حرفه‌اي مجذوب يك بناي خوب نشود؟ تنوع كارها از نظر اندازه و مواد اجرا از كارهاي جسورانه اين نمايشگاه است، خيلي ايمان و يقين به خود مي‌خواهد كه در كنار يك اثر با ابعاد نزديك دو متر كارهايي با ابعاد زير نيم متر نصب شود. از شگفتي اين نمايشگاه اين است كه كارهاي كوچك همان فعاليت كارهاي بزرگ را دارند و اين نشانه استقلال آثار است. بهزادي در مورد كارهاي كوچكش كه روي ARTIST BOARD CANVAS است، مي‌گويد: سابق بر اين از طريق انهدام كار خلق مي‌كردم، اما سال‌ها بود كه با اتود پيش مي‌رفتم، اين كارهاي كوچك بازگشتي به همان دوره انهدام است. در اين نمايشگاه چيد‌ماني از بوم‌هاي ناصاف گنبدمانند را داريم كه محصول بازديد هنرمند از نوش‌آباد كاشان است. در اين چيدمان 9 فرم يكسان كنار هم قرار دارند. به عبارتي چيد‌ماني از 9 تابلوي نقاشي است. اما آنچه اين نظام تكثيري را از تكثيرهاي شبيه اندي وارهول جدا مي‌كند غيرقابل تكرار بودن نقاشي‌هاي روي اين بوم‌هاست. در صورتي كه مثلا جعبه‌هاي بريلوي وارهول قابل تكرار توسط همه است. اين موضوع نوعي وفاداري به تكينگي اثر انتزاعي است كه يكجا و فقط يك بار اتفاق مي‌افتد.آنچه در مجموعه «برين» قابل مطالعه است، تبديل ابژه معماري به سوژه نقاشي است. نقاش به عنوان فاعل شناسنده دست به شناسايي فرم‌ها و نقوش آبستره بناها مي‌زند و آنها را در ابژه نقاشي عينيتي ديگر مي‌دهد. اينكه هر ابژه‌اي در يك رسانه مي‌تواند سوژه‌اي براي اثري در رسانه‌اي ديگر باشد بسيار قابل ملاحظه است. اين نمايشگاه به جديت هنر تجسمي ايران كمك خواهد كرد. تا بيست و پنجم بهمن ماه فرصت داريد آبستره ناب ايراني را در مجموعه برين از شاه‌پري بهزادي در گالري اثر ببينيد.