شجريان، صداي مردم

استاد محمدرضا شجريان تنها يك خواننده نيستند بلكه به دلايلي كه خواهم گفت هم هنرمند و هم در مقام انسان، واجد ويژگي‌هايي هستند كه به شخصيت ايشان برجستگي خاصي در فرهنگ و هنر ايراني مي‌دهد. ايشان براي خوانندگي ويژگي‌هاي خاصي قائل هستند كه اگرچه برخورداري همزمان از همه آنها دشوار است و در واقع كمتر شاهد تجميع همه آنها در يك خواننده هستيم اما خودشان بي‌ترديد همه آن خصلت‌ها و ويژگي‌هاي خاص را يكجا دارند. از جمله اينكه خواننده بايد مناسب‌خوان باشد و بداند چه شعر يا ترانه‌اي را كجا بخواند. همچنين تسلط بر تكنيك خوانندگي داشته باشد. در انتخاب‌ ملودي‌ها هم درست و متناسب عمل كند. ويژگي مهم ديگري كه استاد شجريان دارند و باعث محبوبيت وافر ايشان نزد مردم شده است، توجه خاص ايشان به تحولات اجتماعي است. انتخاب‌هاي بسيار مناسب استاد در بزنگاه‌هايي كه شاهد تحولات اجتماعي بوديم، باعث شد كه مردم بيشتر به ايشان احساس نزديكي كنند و خاطره خوبي از ايشان در ذهن داشته باشند. اين، براي هنرمند و موسيقي‌دان يك عصر، مزيت كمي نيست. ديروز وقتي مردم تنها شايعه‌اي در مورد استاد شجريان شنيدند، به سرعت خود را به بيمارستان جم رساندند و با زمزمه قطعه «مرغ سحر» از خدا خواستند كه اين مرد و هنرمند بزرگ را به آنها برگرداند. اين نشان مي‌دهد كه اين تصنيف مانند بسياري ديگر از تصانيفي كه ايشان خواندند، به حافظه جمعي مردم ايران راه پيدا كرده است. استاد شجريان شاعران ادب كلاسيك فارسي از جمله، حافظ، مولانا، سعدي، خيام و ... را وارد زندگي مردم كرد. اين شاعران اگرچه در كتابخانه‌هاي مردم حضور داشتند اما مردم با آنها زندگي نمي‌كردند. به واسطه بخشي از قطعاتي كه با صداي استاد شجريان منتشر شد، اشعار بزرگان شعر ايران‌زمين بر زبان مردم جاري شد. خيلي از مردم به بركت صداي استاد شجريان شعرهاي اين شاعران را حفظ شدند و اين دستاورد بسيار بزرگ و مهمي است. ايشان يك نابغه صدا هم هستند. ممكن است وقتي شما ساز مي‌زنيد، بتوانيد مركب‌نوازي هم بكنيد اما وقتي مي‌خوانيد بسيار محتمل است كه پرده‌ها را گم كنيد. استاد شجريان اين‌طور نيست و همواره بر همه جوانب كارش در زمان خواندن تسلط دارد. اين تسلط به لحاظ فني ايشان را از ساير خوانندگان متمايز مي‌كند. بنابراين، دقت در انتخاب ملودي كلام، تسلط بر همه جوانب فني خواندن، انتخاب تصانيف متناسب با وضعيت اجتماعي و تبديل شدن به صداي مردم و خصلت‌هاي يگانه ديگر از استاد شجريان هنرمند و استاد يگانه‌اي ساخته كه

نظيرش را در قلمرو فرهنگ و هنر كشور نمي‌بينيم. من استاد شجريان را نه فقط به عنوان يك خواننده بلكه به عنوان يك هنرمند ملي به جا مي‌آورم. هنرمندي كه به دل، زبان و فرهنگ مردم راه يافته و جايگاه ويژه‌اي در زندگي آنها پيدا كرده است. استاد شجريان در دوره‌هاي مختلف كار هنري خود، هميشه كنار مردم بوده و هيچ‌وقت اين جايگاه مردمي را با چيز ديگري معاوضه نكرده است. به همين دليل مردم هم هميشه نشان داده‌اند كنار ايشان بوده‌اند و خواهند بود. شايد تنها سخني كه مي‌تواند گوياي حس يك ملت نسبت به اين هنرمند بزرگ و ارجمند باشد، بيتي از مولانا است. با ذكر اين بيت، بار ديگر سلامتي ايشان را از خداوند منان مي‌خواهم: اي خدا اين وصل را هجران مكن/ سرخوشان عشق را نالان مكن