تجربه چين در كنترل كرونا
كوروش احمدي
با كاهش جدي موارد ابتلا به كرونا در چين، اين سوال مطرح شده كه دلايل توفيق مقامات چيني چه بوده است. به‌طور كلي، مقامات چيني به سرعت متوجه شدند كه با توجه به چالش‌هايي كه در برابر حاكميت حزب كمونيست قرار دارد، نمايش و اثبات كارآمدي نظام سياسي در برابر بحران كرونا حائز بيشترين اهميت است. از اين رو، ظاهرا طبق معمول ابتدا با پنهان‌كاري و سپس با بسيج همه امكانات تا حداكثر ممكن گام در راه مبارزه با كرونا گذاشتند. آنها متهمند كه طي چند هفته اول كوشيدند وجود ويروس جديد را مخفي كنند. اما آنگاه كه مخفي‌كاري ديگر ممكن نشد، با همه امكانات و به‌طور قاطع وارد عمل شدند. در ضمن مقامات دولت مركزي كوشيدند تا با بركناري بالاترين مقامات استان هوبي كه كانون بحران است، به‌طور تلويحي مسووليت پنهان‌كاري اوليه را بر دوش آنها بگذارند. يكي از سوالات مهمي كه در جريان بحران مطرح است، اين است كه آيا از اين رهگذر موقعيت شي‌جي‌پينگ، رهبر كشور، تقويت خواهد شد يا لطمه خواهد خورد؟ در يك مقطع در پي فوت دكتر لي كه ابتدا بيماري را در فضاي مجازي به اطلاع همكارانش رسانده و هدف خصومت مسوولان قرار گرفته بود، لطماتي به موقعيت شي جي‌پينگ وارد شد. اما توقف شيوع سريع ويروس در اين مدت حداقل تاكنون موجب تقويت او و نظام سياسي‌اش شده است. با شدت گرفتن مبارزه با كرونا، شي‌جي‌پينگ نفر دوم كشور يعني لي ككيانگ را در راس ستاد مبارزه با كرونا قرار داد و خود براي مدتي از ديده‌ها ناپديد شد؛ شايد با اين هدف كه اگر در كنترل ويروس مشكلي ايجاد شد، او سرزنش نشود. اما روشن بود كه با توجه به كنترل او بر همه اهرم‌هاي قدرت، هر نارسايي نهايتا به حساب او گذاشته مي‌شد. مطابق متن سخنراني شي‌جي‌پينگ مورخ 3 فوريه، او در 7 ژانويه دستورات لازم براي پيشگيري و كنترل ويروس را صادر كرده و ...
در 20 ژانويه از همه كميته‌هاي حزبي و دواير دولتي خواسته تا «ايمني و سلامت مردم را در راس اولويت‌ها قرار دهند.» و در 22 ژانويه به استان هوبي دستور داده تا «كنترل شديد و جامع بر تردد مردم» اعمال شود. در اين سخنراني مشخص است كه او خود مديريت عالي مبارزه با بيماري را بر عهده دارد. او همچنين تصريح مي‌كند كه از نظر او تنها داده‌هاي علمي بايد مبناي تلاش براي كنترل ويروس باشد. شي همچنين تاكيد كرد كه كساني كه در برابر تدابير بهداشتي مقاومت كنند، كاركنان بهداشتي را مورد تعرض قرار دهند يا كالاهاي بهداشتي تقلبي بفروشند دستگير مي‌شوند. وي در اين سخنراني گفت كرونا «يك آزمايش بزرگ براي نظام سياسي و ظرفيت حكمراني چين است.» به اين ترتيب، بر اساس دستورات دولت، نيمي از جمعيت چين يعني بيش از 780 ميليون نفر از اواخر ژانويه به‌تدريج يا ملزم به ماندن در خانه شدند، يا شهرهاي‌شان تحت قرنطينه كامل قرار گرفت يا با محدوديت‌هاي مسافرتي به درجات متفاوت در سراسر كشور روبه‌رو شدند. به دستور دولت مركزي استان هوبي از اواسط ژانويه تحت قرنطينه شديد قرار گرفت. شديدترين تدابير در چهار شهر بزرگ استان هوبي، يعني مركز بحران، اعمال شده است. تمام مجتمع‌هاي مسكوني توسط پليس بسته شدند و ورود و خروج از آنها جز در موارد استثنايي ممنوع شد الا يكي دو بار در هفته براي خريد از كميته‌هاي محله. تمام جاده‌ها در استان و اكثر خيابان‌هاي اصلي در اين چهار شهر بر روي همه خودروهاي غير اورژانسي بسته شد. مقامات بهداشتي براي شناخت مبتلايان به خانه‌ها مراجعه كردند و همه علامت‌دارها قانونا ملزم به مطلع كردن مراكز بهداشتي شدند و كساني كه با آنها در تماس بوده‌اند، كنترل شدند. كارخانه‌ها تعطيل شدند و بازگشايي آنها موكول به مجوز از سوي مقامات بهداشتي شد. مقامات چيني در حالي ترديدي در توقف اقتصاد چين به خود راه ندادند كه نه تنها زندگي حدود 1.5 ميليارد مردم چين بلكه زندگي ميلياردها نفر در ديگر كشورها نيز به اقتصاد چين گره خورده و تدابير اتخاذ شده مي‌تواند موجب بروز ركود جهاني ديگري شود كه نشانه‌هايي از آن پيدا است. در واكنش به شبكه‌هاي مجازي، بررسي‌هايي در مورد واكنش به موقع مقامات استاني و اينكه آيا تلاشي از سوي آنها براي مخفي كردن بيماري انجام شده يا خير صورت گرفت. شماري از مقامات استان بركنار شدند و به شماري تكليف شد كه استعفا دهند. دولت مركزي به گونه‌اي برخورد كرد كه اگر مخفي‌كاري صورت گرفته از جانب مقامات استاني بوده و پكن تقريبا همزمان با رسانه‌هاي بين‌المللي از شدت بحران اطلاع يافته است. مقامات چيني در مراحل اوليه بحران دريافتند كه هماهنگي و ارتباط روشن و نيز نظم در بيان و كردار، احترام گذاشتن به يافته‌هاي علمي، تعهد به شفافيت و داشتن يك راهبرد منسجم ارتباطي پيش‌شرط اطمينان دادن به عموم مردم در شرايط بحراني است. آنها تنها از اين طريق بود كه توانستند از هراس شديد و سرگرداني مردم جلوگيري كنند.