بحران تازه در افغانستان: دو رييس در يك اقليم
چه بر سر مذاكرات دولت
و طالبان مي‌آيد؟
ترجمه: هديه عابدي| كارشناسان معتقدند تحليف همزمان اشرف غني و عبدالله عبدالله و اداي سوگند هر دوي آنها به عنوان رييس‌جمهور جديد افغانستان، گفت‌وگوهاي آتي ميان دولت و طالبان را به خطر انداخته است.روز دوشنبه، حدود 6 ماه پس از برگزاري انتخابات بحث‌برانگيز افغانستان، اشرف غني بالاخره سوگند ياد كرده و دوره دوم رياست‌جمهوري خود را آغاز كرد، هر چند كه شايعاتي مبني بر مهندسي آرا همچنين مشاركت پايين‌تر از هميشه مردم پاي صندوق‌هاي راي، بر انتخاب مجدد او به اين عنوان سايه افكنده است.به گزارش وب‌سايت شبكه تلويزيوني «الجزيره» قطر، همزمان با مراسم تحليف غني، رقيب انتخاباتي اصلي او، يعني عبدالله عبدالله نيز كه مدعي تقلب در رأي‌گيري ماه سپتامبر شده و خود را پيروز انتخابات ناميده بود، مراسمي براي تحليف خود به اين عنوان برگزار كرد و سوگند رياست‌جمهوري خورد. اين اقدام، افغانستان را وارد بحران تازه‌اي كرده است. همين دو هفته پيش بود كه امريكا و طالبان توافقي را براي پايان دادن به طولاني‌ترين جنگ ايالات متحده امضا كردند. بر اساس اين توافق كه روز 29 فوريه در دوحه قطر امضا شد، همه گروه‌هاي افغان از جمله طالبان قرار است براي رسيدن به يك توافق صلح با دولت پاي ميز مذاكره بنشينند.بر اساس ديگر بندهاي اين توافق، نيروهاي خارجي موظفند ظرف مدت 14 ماه خاك افغانستان را ترك كنند، به اين شرط كه طالبان به تعهدات امنيتي خود پايبند بماند. امريكا خروج نيروهاي خود را آغاز كرده است.تحليلگران مي‌گويند: اين تنش سياسي ميان غني و عبدالله باعث تضعيف موضع كابل در مذاكره با طالبان مي‌شود. اما علت چيست؟
موضع غني
به نظر مي‌رسد غني توانسته باشد با حمايت ديپلمات‌هاي خارجي چون نماينده ويژه امريكا، زلماي خليل‌زاد و فرمانده نيروهاي ناتو، اسكات ميلر، در برابر عبدالله در موضع برتر قرار بگيرد.غني در همان ابتداي امر، خبر تشكيل يك تيم مذاكره را براي گفت‌وگو ميان گروه‌هاي افغان اعلام كرد. اين مذاكرات ابتدا قرار بود روز سه‌شنبه در مكاني نامعلوم آغاز شود، اما بحران در كشور، مذاكرات را به تاخير انداخته است.
مايك پمپئو، وزير خارجه امريكا نيز بيانيه‌اي عليه عبدالله صادر كرده و مخالفت «شديد» واشنگتن با «ايجاد دولت موازي و استفاده از زور براي حل اختلافات سياسي» را اعلام كرد.واكنش پمپئو پس از آن بود كه خليل‌زاد نتوانست دو رهبر سياسي را قانع كند به يك مصالحه دست يابند.غني روز چهارشنبه در حكمي، «رياست اجرايي» كشور را كه در دوره قبل بر عهده عبدالله عبدالله بود، لغو كرد. طبق اين فرمان كه بي‌بي‌سي به نسخه‌اي از آن دست يافته، از زمان تحليف رياست‌جمهوري هيچ حكمي از سوي رياست اجرايي افغانستان، قابل اجرا و معتبر نخواهد بود.غني كه پيش‌تر با توافق تبادل زنداني ميان امريكا و طالبان مخالفت كرده بود، اكنون مي‌گويد براي پيشبرد فرآيند صلح، مخالفتي با آزادسازي زندانيان طالبان ندارد و در سخنراني روز دوشنبه خود، قول داد حكم آزادي زندانيان را صادر كند.
گزينه‌هاي پيش روي عبدالله
اين سومين انتخاباتي است كه عبدالله در آن شكست مي‌خورد و ادعا مي‌كند تقلب شده است. مقام «رياست اجرايي» عبدالله كه روز چهارشنبه از سوي غني لغو شد، با تلاش‌هاي خود او و با پادرمياني امريكا پس از جنجال در انتخابات سال 2014 ايجاد شده بود، اما او هيچ‌وقت با غني كنار نيامد. عبدالله يكي از برجسته‌ترين رهبران افغانستان است و پايگاه هوادارانش را گروه‌هاي قومي مختلف كشور تشكيل داده‌اند.عبدالله نيز مانند غني در جريان سخنراني‌اش در مراسم تحليف، تعهد خود را در قبال فرآيند صلح با طالبان اعلام كرد.وي گفت: «اولويت نخست دولت ما ايجاد ثبات سياسي و تشكيل تيم مذاكره‌كننده است. ما حاضريم براي رسيدن به صلح، فداكاري كنيم و در اين راه از خودمان نيز مي‌گذريم.تحليلگران مي‌گويند: نزاع‌هاي سياسي بي‌حاصل مهم‌ترين چالشي است كه تشكيل يك تيم جامع براي مذاكره با ساير گروه‌هاي افغان را به خطر مي‌اندازد.فيض محمد، تحليلگر سياسي ساكن كابل در گفت‌وگو با الجزيره گفت: «عبدالله از حمايت رهبران سياسي مهمي برخوردار است كه مي‌توانند با هر طرح و برنامه‌اي كه به فكر غني برسد، مخالفت كنند. بنابراين غني براي پيشبرد مذاكره با گروه‌هاي افغان كار بسيار دشواري در پيش خواهد داشت. به علاوه، طالبان نيز با تيمي كه مورد مخالفت ديگر رهبران سياسي كشور باشد، مذاكره نخواهد كرد.»محمد شفيق همدم، معاون سابق مشاور ارشد غني و مشاور ناتو در افغانستان مي‌گويد: به حاشيه راندن عبدالله خبر خوبي براي مذاكرات صلح نيست. «فكر مي‌كنم امريكا به نگراني‌هاي عبدالله درخصوص انتخابات اهميتي نداد. عدم حضور ديپلمات‌هاي امريكا در مراسم تحليف او نشان مي‌دهد واشنگتن او را رها كرده است. و اين بدان معناست كه عبدالله ممكن است توافق ميان امريكا و طالبان را به چالش بكشد.»او افزود: «فراموش نكنيم كه عبدالله رهبري اكثريت فرماندهان مجاهدين جنگ عليه طالبان را بر عهده دارد، بنابراين حمايت او از مذاكرات ميان گروه‌هاي افغان بسيار ضروري است.»
موضع امريكا
از سوي ديگر امريكا اعلام كرده است؛ قصد دارد نيروهاي خود را از افغانستان خارج كند، حتي اگر آن طور كه دونالد ترامپ، رييس‌جمهور ايالات متحده مي‌گويد، طالبان بتواند قدرت را در كشور به دست بگيرد. در بيانيه‌اي كه روز دوشنبه منتشر شد، سخنگوي نيروهاي امريكا در افغانستان، سرهنگ ساني لگت، اعلام كرد كاهش شمار نيروهاي امريكايي در افغانستان در راستاي بيانيه مشترك واشنگتن و كابل و توافق ميان امريكا و طالبان است. او همچنين اعلام كرد: ارتش امريكا فرآيند كاهش تعداد نيروها به 8600 نفر ظرف 135 روز را آغاز كرده و بر اساس توافق، ظرف 14 ماه همه نيروها را از كشور خارج مي‌كند.در حال حاضر امريكا حدود 13 هزار سرباز در افغانستان دارد كه از اين بين 8 هزار نفر به نيروهاي امنيت ملي افغانستان آموزش و مشاوره مي‌دهند.همدم، مشاور اسبق غني مي‌گويد: «با وجود حمايت امريكا از فرآيند صلح در افغانستان، دولت كابل چندپاره، ضعيف و آسيب‌پذيرتر از هميشه است. من احساس مي‌كنم دولت افغانستان در آستانه فروپاشي است و داشتن دو رييس‌جمهور همزمان مي‌تواند كشور را به جنگي خونين بكشاند.»