مچ‌اندازي كرونا و نفت

خيلي‌ها بر اين باورند كه بحران اقتصادي حال حاضر پس از بحران 1930 در جهان بي‌مانند است و از بسياري جهات با آن بحران مقايسه مي‌شود؛ بحران 1930 همان ركود بزرگ اقتصادي جهاني است كه باعث شد تا نظريه كينز در اقتصاد جهت فرار از ركود به كار برده شود. در ايران اين بحران با كاهش سهم دريافتي از عايدات شركت نفت ايران و انگليس خود را بروز داد و اعتراضات سرانجام به قرارداد 1933 ختم شد. اما براي اينكه بدانيم اين بار در دنيا چه خبر است و اين بحران به كجا ختم مي‌شود و البته پاسخ به اين سوال كه وضعيت بازار نفت با كاهشي حدود 19 ميليون بشكه به كجا خواهد رسيد، بهتر است در ابتدا نگاهي به وضعيت پيش از توافق اوپك و جي‌20 بيندازيم. بحران كرونا در جهان با تكيه بر دو ستون در حال گسترش است؛ ابتدا كاهش تقاضا به دليل كاهش استفاده از حمل و نقل و همچنين تعطيلي مشاغل مختلف كه باعث وجود مازاد نفت بين 20 تا 30 ميليون بشكه در بازار گرديد و دوم كاهش سرمايه‌گذاري به دليل افزايش شاخص ترس كه آن نيز به نوبه خود به كاهش قيمت نفت كمك زيادي كرد. سقوط تاريخي قيمت نفت، تمامي نفت‌هاي گران ازجمله نفت شيل را در معرض ورشكستگي و نابودي قرار داد. نفت شيل تا همين‌جاي كار نيز حدود 200 ميليارد دلار بدهي به وام‌دهنده‌ها دارد و اگر نتواند آن را پرداخت كند، بيم آن مي‌رود كه وام‌دهنده‌ها با مصادره دارايي‌هاي موجود بدهي خود را باز پس گيرند و البته اين به مراتب بهتر از شرايطي است كه اين شركت‌ها مجبور شوند تا دارايي خود را در بازار به فروش برسانند، چراكه در اين صورت مجبور مي‌شوند به حداقل قيمت اين كار را انجام دهند. جز امريكا و كانادا تمامي كشورهايي كه اقتصاد متكي به فروش نفت دارند بيم آن دارند كه تا يك‌سوم، درآمدهاي‌شان كاهش مي‌يابد و اين براي بودجه سال جاري اكثر اين كشورها مانند فاجعه است. كشورهاي آفريقايي و امريكاي لاتين و همچنين بخش اعظم آسيا كه اقتصاد شكننده دارند و همين حالا هم با معضلاتي چون فقر عمومي و زاغه‌نشيني مواجه هستند پيش از بقيه دچار مشكلات خواهند شد. در چنين شرايطي جلسه ويژه اوپك و همكاران برگزار شد، روسيه تن به توافق نداد و شروطي را براي نفت شيل مشخص كرد، عربستان جنگ كاهش قيمت را آغاز كرد و وعده داد توليد خود را هر چه بيشتر افزايش دهد و...

اقدام به ارايه تخفيفات، مشوق‌ها براي فروش نفت در بازارهاي جديد كرد و همچنين هر آنچه مي‌توانست مخزن و ابرتانكر براي ذخيره نفت اجاره كرد.
نفت با اين اقدامات هيجاني به مرز كانال 20 و 30 دلاري سقوط كرد و حتي تصميم مجدد اوپك و همكاران در حضور نماينده نفت تگزاس براي كاهش 10 ميليوني نتوانست جلوي سقوط نفت را بگيرد. اگرچه پيش از اين جلسه توييت ترامپ باعث يك جهش قابل‌توجه در قيمت نفت شد، اما همين كه مشخص شد عزم هيچ‌كس براي كاهش توليد واقعي جزم نيست دوباره كاهش قيمت ازسر گرفته شد. حالا درست در لحظه‌اي كه بسياري گمان مي‌كردند كه ديگر خيلي دير است و بايد به نفت اجازه دهيم تا 20 دلار سقوط كند و به نقطه سر به سر خود برسد و از آن پس به فكر احياي قيمت باشيم؛ اوپك و همكاران و جي‌20 و البته بخش ديگري تحت عنوان كاهش داوطلبانه تصميم گرفته‌اند تا حدود 19 ميليون بشكه از توليد در بازار بكاهند، شايد بتوانند بحران حال حاضر را مهار كنند و از ادامه سقوط قيمت جلوگيري به عمل آورند. باتوجه به وجود بحران، بالا بودن شاخص ترس و شدت كاهش تقاضا در بازارهاي بزرگ، سخت بتوان پيش‌بيني كرد كه اين اقدام باعث كنترل سقوط قيمت در بازار شود. فقط كافي است بدانيم كه تقاضا براي نفت در هند كه سومين خريدار بزرگ نفت در جهان است حدود 70درصد كاهش داشته است. به صراحت مي‌توان پيش‌بيني كرد كه بازگشت اقتصاد به شرايط قبل مستلزم زمان خواهد بود و اگر از همين فردا هم كرونا و ترس آن در جهان از بين برود، بازگشت به روزهاي اوج به اين راحتي‌ها امكان‌پذير نخواهد بود و نياز به همكاري عمومي و جهاني خواهد داشت.