بحران در داخل، ارسال كمك به خارج
تركيه چگونه كرونا را مديريت مي‌كند؟
ميثم سليماني
اگر به پرونده كشورهاي مختلف در حوزه مديريت كرونا نگاهي داشته باشيم، مي‌بينيم كه هر كشوري به سبك و شيوه خاص خود به دنبال مهار اين بحران است. شيوه انتخابي هر كشور گاه از سوي ساير كشورها مورد انتقاد قرار مي‌گيرد و گاه به الگويي براي تبعيت و پياده‌سازي تبديل مي‌شود. تركيه يكي از كشورهايي است كه اعلام شيوع كرونا در آن با حاشيه‌هايي همراه بود و همزمان شيوه انتخابي رجب طيب اردوغان براي مهار اين اپيدمي نيز انتقادهايي در داخل و به خصوص فضاي مجازي تركيه به راه انداخته است.
هفته گذشته وزارت كشور تركيه ناگهان اعلام كرد كه قصد دارد در 31 شهر اين كشور 48 ساعت قرنطينه كامل اعلام كند. اين در حالي بود كه تركيه پيش از آن رويكرد محافظه‌كارانه‌اي را در قبال اين ويروس اعمال مي‌كرد و حتي وزير بهداشت اين كشور نقدهايي را به ايران در مديريت بحران كرونا و عدم قرنطينه شهر قم وارد دانسته بود.
هنگامي كه سليمان سويلو وزير كشور تركيه قرنطينه عمومي را اعلام كرد ناگهان هزاران نفر از مردم براي تامين مايحتاج خود به خيابان‌ها آمدند و عملا كار از دست دولت خارج شد. سويلو براي اين شيوه اعلام قرنطينه به‌شدت مورد نقد قرار گرفت و در نهايت روز يكشنبه از سمت خود استعفا داد . استعفايي كه با مخالفت رجب طيب اردوغان رييس‌جمهور تركيه روبه رو شد.
به نوشته آسوشيتدپرس، سويلو يكي از چهره‌هاي ارشد و نزديك به رجب طيب اردوغان است. سويلو در بيانيه‌اي كه در حساب كاربري خود در توييتر منتشر كرد، نوشت: «مسووليت اجراي تصميم پليس براي اعمال قرنطينه در راستاي جلوگيري از شيوع ويروس كرونا كاملا برعهده من است و از سمت خود كناره‌گيري مي‌كنم.» ساعتي پس از اين استعفاي توييتري، دفتر رياست‌جمهوري تركيه طي بيانيه‌اي اعلام كرد كه استعفاي وزير كشور پذيرفته نشده است.
بيشترين نقد به روش انتخاب شده از سوي وزير كشور، مدت زمان اندك در نظر گرفته شده براي مراجعه مردم به مراكز خريد و تهيه مايحتاج لازم در دوره قرنطينه بود. زمان اجراي قرنطينه تنها دوساعت قبل از شروع آن اعلام شد. در نتيجه هزاران نفر بدون ماسك و هرگونه تجهيزات بهداشتي براي خريد كالا به سمت فروشگاه‌ها هجوم بردند. اين در حالي بود كه استفاده از ماسك در سراسر تركيه اجباري است. بسياري از منتقدان مي‌گويند اتخاذ چنين روشي از سوي وزير كشور كه سال‌هاست در عرصه سياست داخلي تركيه فعال است و از 2016 نيز به عنوان وزير كشور دولت اردوغان در كابينه او حضور دارد، بعيد بود.
سويلو 50 ساله در سال 2012 از حزب دموكراتيك به حزب عدالت و توسعه پيوست و از آن زمان به عنوان جانشين بالقوه اردوغان و به عنوان يكي از رقباي اصلي داماد رييس‌جمهور برات آلبايراك وزير دارايي كنوني تركيه شناخته مي‌شود.
اگر استعفاي سويلو پذيرفته مي‌شد، او پس از وزير حمل و نقل دومين وزيري بود كه قرباني بحران كرونا مي‌شد. در تركيه نزديك به 60 هزار مبتلا به ويروس كرونا وجود دارد و تاكنون بيش از 1200 نفر در اين كشور جان خود را بر اثر شيوع اين ويروس از دست داده‌اند. تركيه در ابتدا خروج افراد زير 20 سال و بالاي 65 سال از منازل را ممنوع اعلام كرد.به نظر مي‌رسد كه سياست آنكارا ممانعت از متوقف شدن چرخه اقتصادي تركيه در نتيجه كرونا بود. اكنون نيز مشخص نيست كه اگر قرنطينه كوتاه‌مدت به پايان برسد چه اتفاقي رخ خواهد داد.
تركيه سعي كرد با تكيه بر استراتژي محدود كردن رفت و آمد در سطح كشور بحران را كنترل كند، اما نكته اينجا بود كه همه‌گيري كرونا در تركيه شيب صعودي بسيار زيادي پيدا كرده و در نهايت دولت را مجبور به اعمال قرنطينه 48 ساعته كرد. اردوغان با استناد به نگراني‌هاي اقتصادي، در برابر درخواست‌ها براي اقدامات سختگيرانه در تركيه مقاومت مي‌كند اما با بالارفتن ميزان شيوع اين بيماري و فاصله چند هفته‌اي براي رسيدن به اوج، بسياري بر اين‌باورند كه در نهايت دولت مجبور است محدوديت‌هاي بيشتري را اعمال كند.
11 مارس تركيه اولين مورد ابتلا به كرونا در كشور را تاييد كرد. سازمان بهداشت جهاني هفته گذشته هشدار داد كه نگراني جدي در خصوص تركيه وجود دارد چرا كه اين كشور مي‌تواند شاهد افزايش چشمگير ويروس باشد.
اردوغان بارها از شهروندان تركيه‌اي خواسته تا به صورت داوطلبانه در خانه بمانند. اما گفته است كه كشور در صورت عدم موفقيت در جلوگيري از سرايت اقدامات سختگيرانه‌تري را در نظر خواهد گرفت. اردوغان هفته گذشته طي سخناني عنوان كرده بود كه مهم‌ترين مساله ما اكنون تداوم تامين نيازهاي اساسي كشور و همچنين ادامه مداوم توليد براي حمايت از صادرات است. چرا كه تركيه كشوري است كه در هر شرايطي بايد توليد را حفظ كند و اطمينان حاصل كند كه چرخ‌هاي توليد در حال چرخش است و به كار ادامه مي‌دهد.
تركيه با بستن مرزهاي خود با ايران و متوقف كردن پروازها از چين و ايتاليا از جمله اولين كشورهايي بود كه سعي كرد اقدامات سختگيرانه براي مقابله با كرونا انجام دهد. از آن زمان عملا همه پروازهاي ورودي به تركيه متوقف شده و پروازهاي داخلي نيز محدود شده و ايست‌هاي بازرسي جاده‌اي برقرار شده تا جلوي سفرهاي غيرمجاز و غيرضروري گرفته شود. اما با وجود اين موضوع هنوز دولت نتوانسته جلوي شيوع سريع و رو به رشد اين بيماري را بگيرد.
در تركيه به مانند بسياري از كشورهاي ديگر مدارس، كافه‌ها، كلوپ‌هاي شبانه و آرايشگاه‌ها تعطيل شد و برنامه‌هاي ورزشي و نماز در مساجد را نيز لغو كردند. دولت اگرچه ممنوعيت خروج افراد بالاي 65 سال را از خانه اعمال كرد اما از آنجايي كه جوانان بر اين باور بودند كه از اين بيماري مصون هستند به گردهمايي‌هاي خود ادامه مي‌دادند تا اينكه اين ممنوعيت براي افراد زير 20 سال نيز اعمال شد.
به نوشته آسوشيتدپرس اكنون حداقل 156 شهر و روستا تحت قرنطينه قرار گرفته‌اند و ساكنان قادر به ترك خانه‌هاي خود نيستند. همچنين استفاده از ماسك در مكان‌هاي عمومي مانند سوپرماركت‌ها اجباري است و دولت نيز آن را رايگان توزيع مي‌كند. تا قبل از تعطيلي شنبه و يكشنبه در تركيه بسياري از فروشگاه‌ها و مشاغل در استانبول باز بودند و حتي مردم از حمل و نقل عمومي استفاده مي‌كردند و حتي از سواحل نيز استفاده مي‌شد. اكرم امام اوغلو شهردار استانبول اخيرا اعلام كرد علي‌رغم اعمال محدوديت‌ها كماكان 64 درصد مردم بيرون از خانه حضور داشتند. اين در حالي است كه استانبول با حدود 60 درصد موارد ابتلا به ويروس كرونا تبديل به مركز شيوع ويروس در تركيه شده است و امام اوغلو معتقد است اگر بنا نيست كل كشور قرنطينه شود حداقل اين شهر در شرايط قرنطينه قرار گيرد. امام اوغلو به آسوشيتدپرس گفت: بايد هرگونه تماس در استانبول متوقف شود و ما اصرار داريم كه فعاليت‌ها در شهر نيز كاهش يابد. گفتني است اكرم امام اوغلو از جمله شخصيت‌هايي است كه مي‌تواند آينده اردوغان را در انتخابات 2023 با چالش مواجه كند. كان سلسوكي، رييس انديشكده تحقيقات اقتصادي استانبول معتقد است كه استراتژي دولت بر كاهش تدريجي تحرك با هدف جلوگيري از توقف كامل چرخه اقتصاد استوار است. اما وي عنوان كرد اگر منحني ابتلا كماكان سعودي باشد قطعا اقتصاد در تركيه قفل خواهد شد. ارهان بابا، حسابدار 25 ساله مقيم استانبول مي‌گويد با وجود خطرات موجود در خصوص اين ويروس مجبور است كه به سركار برود. او عنوان مي‌كند كه بايد بيرون باشد و مجبور است از وسايل حمل و نقل عمومي استفاده كنم و بايد به ادارات و بانك نيز بروم. وزارت كشور تركيه اخيرا اعلام كرد كه بيش از 6هزار سالخورده به جرم نقض قوانين خروج از منزل جريمه شدند. حدود 102 دادخواست نيز براي جوانان در سراسر كشور تنظيم شده تا جريمه شوند و 149 نفر نيز تحت پيگرد قانوني قرار دارند. همچنين 18779 نفر نيز به دليل نقض قوانين مربوط به قرنطينه در دو روز آخر هفته مجازات شده‌اند.
اورشليم پست نيز در گزارشي عنوان كرد كه رسانه‌هاي تركيه در چند ماه گذشته تلاش كرده‌اند تا به نحوي نشان دهند كه دولت تركيه در مبارزه با كرونا موفق عمل كرده است. اما حالا ميزان شيوع اين بيماري در تركيه به حدي است كه احتمال پيشي گرفتن از ايران نيز وجود دارد. حدود 8مارس بود كه ديلي صباح مدعي شد تركيه در زمينه مبارزه با ويروس كرونا تخصص خاصي دارد و اين كشور از هرگونه ويروس كرونا پاك است. اما حقيقت ماجرا اين نبود و دولت تلاش كرد تا وانمود كند هيچ موردي در كشور وجود ندارد.
با گسترش و شيوع اين بيماري آنادولو در تاريخ 12 آوريل گزارش‌هايي را در راستاي بدتر نشان دادن وضعيت ساير كشورها در مبارزه با كرونا نشان داد تا مشخص كند كشورهاي ديگر در اين زمينه ناكام مانده‌اند. در اين گزارش آمده است كه حتي رسانه‌هاي تركيه انتقادات به مراتب كمتري نسبت به رسانه‌ها در ايران عليه دولت انجام مي‌دهند. اين موضوع كمك كرده كه آنكارا و دولت اردوغان از هرگونه انتقاد به دور باشد. گزارش‌ها حاكي از آن است كه دولت تصميم‌هاي خود را بدون اطلاع شهرداران اعمال مي‌كند و گفته مي‌شود شهردار شهري مانند استانبول كه توسط جناح رقيب اداره مي‌شود از قرنطينه 48 ساعته باخبر نبوده است. از سوي ديگر در شرايطي كه تركيه خود با مشكلات جدي براي مبارزه با كرونا مواجه است رهبران اين كشور براي كمك به كشورهاي ديگر از جمله انگلستان بسته‌هاي تجهيزات ارسال مي‌كنند. بر اساس ليستي كه منتشر شده تركيه علاه بر انگليس به اسپانيا، ايتاليا، ايالات متحده، چندين كشور حوزه بالكان، تونس و ليبي كمك‌هايي را ارسال كرده است. حال بايد در آينده ديد كه تركيه كاملا بي‌نياز از اين تجهيزات ارسالي خواهد بود و همان‌گونه كه مقامات اين كشور مي‌گويند نياز به هيچ كمكي نخواهند داشت.