اشتغال زنان و فناوري
قدرت‌الله امام‌وردي
داده‌ها نشان مي‌دهد در بحث بازار كار مشكلات فراواني وجود دارد كه فارغ از جنسيت همه گروه‌هاي سني را درگير كرده است اما با شيوع كرونا و افزايش شمار بيكاران، اشتغال و نرخ مشاركت زنان تاثيرات منفي بيشتري ديد. به صورت كلي با افزايش ضريب نفوذ فناوري در جهان، نرخ مشاركت اقتصادي زنان نيز بر پايه فعاليت‌هاي مرتبط با IT بود البته نبايد از اشتغال اين گروه در بخش‌هاي خدمات و گردشگري نيز غافل شد. با شيوع كرونا در كشور و تعطيلي مشاغل مرتبط با خدمات و گردشگري، بيكاري زنان كه عمده افراد شاغل در اين بخش‌ها بودند نيز روند صعودي يافت. هر چند در خصوص تحليل آمار بيكاران به خصوص زنان اين سوال مطرح مي‌شود كه چرا با وجود رونق نسبي فعاليت‌هاي مرتبط با IT از بيكاري گسترده زنان جلوگيري نشد؟ كه البته پاسخ نيز به حضور بيشتر زنان در بخش‌هاي خدماتي مرتبط است. هر چند روند تاثيرگذاري كرونا بر رسته‌هايي كه بيشتر شاغلينش زنان هستند، دور از ذهن نبود؛ گردشگري كه به دليل امتناع افراد از سفر، با كاهش مسافر روبرو شد و توليد مواد غذايي خانگي نيز به دليل بحث‌هاي بهداشتي و ترس از ابتلا با افت شديد فروش مواجه شد. در خصوص نرخ مشاركت اقتصادي زنان و تاثير كرونا بر آن بايد به چند نكته اشاره كرد. اول اينكه كاهش نرخ مشاركت در گزارش بهار مركز آمار تنها به دليل شيوع گسترده كرونا در كشور نبوده است. در واقع اين كاهش نرخ از مدت‌ها قبل و با مسائلي همچون فيلترينگ فضاي مجازي و كنترل شبكه مجازي آغاز شد. به دليل شرايط بازار كار بسياري از زنان در خانه فعاليت مي‌كنند و از طريق فضاي مجازي محصولات خود را به فروش مي‌رسانند. با فيلتر شدن تلگرام برخي افراد موقعيت كاري خود را از دست دادند. به نظر نمي‌رسد براي مبارزه با كرونا چاره‌اي جز يافتن راه درمان و واكسني باشد.
با وجود خبرهايي كه از نقاط مختلف دنيا مخابره مي‌شود انتظار بر اين است كه تا پايان سال جاري ميلادي واكسن اين بيماري به بازار عرضه شود. با عرضه واكسن، با يك گپ زماني كوتاه، شرايط به پيش از كرونا باز مي‌گردد چرا كه حوزه‌هاي گردشگري و خدمات جزو مشاغلي است كه مي‌تواند خودش را احيا كند. دولت‌ها براي برون‌رفت از مخمصه فعلي كه گريبانگير نيروي كار و بيكاران شده مجموعه اقداماتي مانند كمك‌هاي نقدي و بسته‌هاي غذايي انجام مي‌دهند. البته تنگناهاي مالي در كشور آنقدر زياد و پيچيده است كه توان كمك به زنان و به صورت خاص‌تر زنان سرپرست خانوار وجود ندارد. اما كمك‌هاي اعتباري و وام‌هاي محدود با نرخ‌هاي سود كمتر مي‌تواند قدري از معضلات گروه‌هاي آسيب‌پذير بكاهد. اما براي بهبود اوضاع بازار كار نبايد به راهكارهاي مقطعي بسنده كرد. مهم‌ترين راهكاري كه مي‌تواند از وقوع بيكاري‌هاي گسترده مانند آنچه پس از شيوع كرونا رخ داد، كمك كند، تسهيل در فعاليت كسب و كارها و جلوگيري از اقدامات كنترل‌كننده فضاي مجازي است. ممكن است رويكرد فعلي بر فضاي مجازي با تغيير دولت تغيير كند و به تبع آن نرخ مشاركت زنان نيز افزايش يابد.