گذري بر تكيه‌ها و حسينيه‌هاي قديم تهران در حال و هواي محرم و شيوع ويروس كرونا
ايران، سياهپوش محرم
گروه اجتماعي
در سوگ محرم، تهران سياهپوش و عزادار است. صداي طبل‌ها شبانه در كوچه و پس‌كوچه‌ها به گوش مي‌رسد و بيرق‌هاي سياه از هيات‌ها، تكيه‌ها و حسينيه‌هاي شهر بالا رفته‌اند و زير آفتاب نيمه‌جان شهريور مي‌درخشند. عزاداران محرم در گوشه و كنار شهر در حال آماده شدن براي عزاداري تاسوعا و عاشورا هستند و شيوع كرونا تنها تغييرات كوچكي را در نحوه عزاداري وارد كرده است حالا هيات‌ها و حسينيه‌هاي تهران براي رعايت سلامت مردم ترجيح مي‌دهند غذاي خشك توزيع كنند، هزينه چاي و قند را به دست نيازمندان برسانند و اگر فضاي باز مناسبي براي عزاداري ندارند، مراسم عزاداري را به صورت مجازي برگزار كنند. گشتي ميان تكيه‌ها و حسينيه‌هاي قديمي تهران نشان مي‌دهد كه هركدام از آنها بنا به شرايط فيزيكي خود، شيوه‌اي را براي انطباق با پروتكل‌هاي ستاد ملي مقابله با شيوع كرونا در نظر گرفته‌اند؛ همگي سياه‌پوشند و در تب و تاب ظهر عاشورا. گشت و گذار خبرنگار «اعتماد» در چند تكيه و حسينيه شناخته شده تهران نشان مي‌دهد كه محرم امسال هم باشكوه و هم بر مبناي دستورالعمل‌ها و شيوه‌نامه‌هاي بهداشتي ابلاغي از سوي وزارت بهداشت برگزار خواهد شد. علاوه بر فعاليت تكيه‌ها و حسينيه‌ها 3مركز سيار اهداي خون همراه با 8 مركز ثابت در روزهاي تاسوعا و عاشورا از مردم نذر خون قبول مي‌كنند. نذر خون امسال از روز تاسوعا تا اربعين حسيني ادامه خواهد داشت.
تكيه تجريش
ديگر خبري از خيرات قهوه به رسم خاندان صفا نيست، فنجان‌هاي قجري قهوه و سرخ و سفيد شكوفه‌هاي روي پارچ‌ها و قهوه‌جوش مسي حالا پشت درهاي بسته كمدها مانده‌اند. اما آخرين وارث رسم خاندان صفا هنوز هم با هزينه خود، عزاداران اباعبدالله را مهمان خود مي‌كند. بساط قهوه جمع شده است اما هر شب قيمه‌هاي زعفراني و قورمه‌هاي خوش‌لعاب در تكيه توزيع مي‌شود. همراه با اين بسته‌هاي‌غذايي كه به نام «تكيه بزرگ تجريش» مزين هستند، نذري خشك ابتكار عمل سال خروش كروناست. «شيوع كرونا آسيب چنداني به ساير سنت‌هاي اين تكيه وارد نكرده است.» اين را يكي از خادمان تكيه مي‌گويد كه همه در بازار او را به نام «حاجي» مي‌شناسند. حاجي كه سراپا سياهپوش است و ماسك سياهي هم به صورت زده است، مي‌گويد كه كمك‌هاي مالي مردم امسال به رسم هر سال به حساب افراد شناسايي شده واريز مي‌شود، چه كرونا باشد و چه نباشد، نذري و كمك‌هاي مالي، سياهپوش كردن شيرواني‌هاي و قاب پنجره‌هاي چوبي از اين تكيه رخت برنخواهد بست.
تكيه نفرآباد
كاشي‌كاري سردر شمايل حضرت علي‌اكبر(ع) را دارد، حالا 400 سال مي‌شود كه پرچم سياه از پيشاني تكيه نفرآباد پايين نيامده است. تكيه نفرآباد شهرري يكي از قديمي‌ترين هيات‌هاي تهران است و عزاداري نسل‌هاي زيادي را به خود ديده است، هنوز هم در اين تكيه، عمود خيمه مي‌زنند و به قول نفرآبادي‌ها تا زماني كه اين خيمه و چادر باشد، محرم‌هاي تكيه نفرآباد خلوت نخواهد شد. شيوع كرونا كمي برنامه‌هاي اين تكيه را تغيير داده است. شيوه تكيه تجريش در اين تكيه نيز اجرا مي‌شود و قرار است، نذورات محرم امسال به صورت خشك در اين تكيه توزيع شود. علاوه بر آن مواد غذايي بسته‌بندي در قالب سبد حمايتي به در منزل نيازمندان محله نفرآباد خواهد رسيد. از 400 سال پيش تاكنون در اين تكيه 40 شب متوالي مراسم عزاداري محرم و صفر برگزار مي‌شد، امسال اما محدوديت‌ها تعداد اين روزها را به 10 روز كاهش داده است. يكي از اهالي نفرآباد كه از كودكي تا ميانسالي تمام محرم‌هاي زندگي‌اش را در اين تكيه عزاداري كرده است، مي‌گويد كه صف توزيع نذري اين تكيه هر سال بسيار طويل و پر رفت و آمد است و توزيع نذري خشك در اين وضعيت شيوع كرونا بهترين تصميمي بود كه اين تكيه مي‌توانست بگيرد.
حسينيه كربلايي‌ها
اهل كربلا بودند و در سال 1348 در مسجد «آقا محمود» هياتي راه انداختند، هياتي كه بعدها در چهاراه گلوبندك مستقر شد و از دهه 50 تاكنون محل اصلي عزاداري كربلايي‌هاي مقيم ايران است. حسينيه كربلايي‌ها روزي ميزبان مراسم قرآن‌خواني «سليم موذن‌زاده‌اردبيلي» بود. اين تكيه در دو نوبت ظهر و شب غذاي نذري توزيع مي‌كند و برنامه عزاداري شبانه در اين تكيه پابرجاست. حالا بيرق‌ها و پرچم‌هاي سه گوش سراسر 3 طبقه اين هيات را پوشانيده‌اند و پرچم سياه از گلدسته‌هاي اين حسينيه بالا رفته است.
مسجد امام خميني
«سوگواري همراه با سلامت» شعار امسال برنامه‌هاي مسجد امام خميني در بازار بزرگ تهران است. حالا مسجد امام‌خميني روزانه دو نوبت ضدعفوني مي‌شود و تمهيداتي براي آماده‌سازي مواد ضدعفوني و فاصله‌گذاري اجتماعي تدارك ديده شده است. يكي از بازاري‌ها كه در همسايگي پله نوروزخان دكان دارد، سياه پوشيده و روي جنس‌هايش بيرق سياه كشيده است، مي‌گويد كه مسجد امام خميني امسال در ايام محرم مثل سال‌هاي گذشته برنامه‌اي نخواهد داشت و حسينيه‌هاي اطراف بازار هم گفته‌اند كه امسال براي رعايت سلامت مردم مراسمي برگزار نمي‌كنند. اين مسجد امسال همچنان به توزيع نذورات مردمي ادامه خواهد داد و برنامه‌هاي عزاداري اين مسجد فقط در فضاي بيرون و با رعايت فاصله‌گذاري اجتماعي برپا خواهند شد.
تكيه و حسينيه سادات اخوي
«با عرض پوزش فراوان به اطلاع كليه عزاداران و مستمعين گرامي مي‌رسانيم به دليل شيوع ويروس كرونا، مراسم عزاداري و سوگواري سيد و سالار شهيدان به صورت حضوري برگزار نمي‌شود. لذا برآنيم نسبت به تنظيم شعائر حسيني، تمام برنامه‌هاي روضه و عزاداري را به صورت زنده از صفحات مجازي برگزار نماييم.» حسينيه سادات اخوي را يكي از قديمي‌ترين حسينيه‌هاي ايران مي‌خوانند. اين حسينيه توسط حاج سيدابراهيم تقوي معروف به «اخوي» در زمان فتحعلي‌شاه قاجار در محله عودلاجان تهران احداث شد كه به مرور زمان به تكيه «سادات اخوي» معروف شده است. امسال گرچه هيبت تاريخي اين حسينيه تمام سياهپوش شده است اما تمام برنامه‌هاي آن به صورت مجازي برگزار خواهد شد. طبق دستورالعمل‌هاي منتشر شده در پايگاه اطلاع‌رساني سازمان نظام پزشكي، مراسم عزاداري ماه محرم صرفا در اماكن و فضاهاي باز با رعايت فاصله حداقل دو متر از هر طرف و تجمعات حداقلي برگزار مي‌شود. زمان برگزاري مراسم نيز حداكثر بايد دو ساعت باشد. جابه‌جايي هيات‌ها، دسته روي و نيز استفاده از طبل، سنج و وسايل مشابه ممنوع است اما برگزاري مراسم سينه‌زني و زنجيرزن (با زنجير شخصي) در محل مراسم و بدون جابه‌جايي مجاز است. همچنين استفاده مستمر از ماسك براي همه شركت‌كنندگان در مراسم عزاداري ماه محرم و صفر ضروري است و فاصله‌گذاري حداقل دو متري در همه مراحل اين مراسم بايد رعايت شود ضمن اينكه پيش‌بيني‌هاي لازم براي برگزاري مراسم جايگزين به صورت غيرحضوري در جاهايي كه امكان برگزاري حضوري مراسم حضوري نيست بايد انجام شود. بر اساس اين دستورالعمل برگزاري برخي مراسم خاص مانند يوم‌العباس در زنجان، نخل‌گرداني در يزد، تشت‌گذاري اردبيل، شيرخواران، قالي‌شوران اصفهان و... به دليل تجمع، تراكم و جابه‌جايي و ضروت پيشگيري از شيوع و سرايت بيماري ممنوع است و اين مراسم فقط بايد در اماكن و فضاهاي داراي مجوز سازمان تبليغات اسلامي برگزار شود.
مشاركت ۱۱ هزار جوان در طرح نذر سلامت همراه با خادمان حسيني هلال
رييس سازمان جوانان جمعيت هلال‌احمر از مشاركت ۱۱ هزار جوان هلال‌احمري در اجراي طرح «نذر سلامت همراه با خادمان حسيني هلال» در ايام ماه محرم خبر داد و گفت: در اين طرح جوانان هلال‌احمر، ارايه آموزش‌هاي لازم درخصوص رعايت پروتكل‌هاي بهداشتي و توزيع ماسك و مواد ضدعفوني‌كننده ميان عزاداران حسيني را برعهده دارند. به گزارش پايگاه اطلاع‌رساني جمعيت هلال‌احمر، محمد گل‌فشان با تسليت ايام شهادت و اسارت خاندان عصمت و طهارت تاكيد كرد: باتوجه به برگزاري مراسم سوگواري آقا اباعبدالله الحسين(ع) در سراسر كشور همچنين باتوجه به شيوع ويروس كرونا و احتمال انتقال اين ويروس در مراسمات مذهبي مختلف، جمعيت هلال‌احمر براساس وظايف خود، طرح بزرگ «نذر سلامت همراه با خادمان حسيني هلال» را با هماهنگي 3 سازمان داوطلبان، جوانان و امداد و نجات از ابتداي محرم آغاز كرده است. او افزود: براساس اين طرح كه از ابتداي محرم ۹۹ آغاز شده و تا ۱۳ماه محرم ادامه دارد ۱۱ هزار عضو جوان هلال‌احمر و جوانان هيات حضرت علي‌اكبر سازمان جوانان در بيش از ۲ هزار هيات مذهبي بزرگ كشور در ۳۸۱ شعبه حاضر شده و بعد از غربالگري و تب سنجي عزاداران در ورودي مراسم، ماسك و مواد ضدعفوني‌كننده را كه با همكاري خيرين و داوطلبان هلال‌احمر جمع‌آوري و تامين شده است ميان عزاداران توزيع مي‌كنند. به گفته گل‌فشان علاوه بر اين در ابتداي مراسم، آموزش‌ها و نكات بهداشتي درخصوص رعايت فواصل فيزيكي و پروتكل‌هاي بهداشتي از سوي مربيان هلال‌احمر به عزاداران ارايه مي‌شود و امدادگران هلال‌احمر نيز با استقرار آمبولانس و امكانات امدادي در خدمت عزاداران خواهند بود. نذر سلامت همراه با خادمان حسيني هلال با همكاري دستگاه‌هاي دخيل از جمله سازمان اوقاف و امور خيريه، سازمان تبليغات اسلامي، هيات‌هاي مذهبي سراسر كشور، استانداري‌ها و دانشگاه‌هاي علوم پزشكي استان‌ها به اجرا درآمده است.