جهش توليد،توسعه اقتصادي
مجيد محسني مجد
سال گذشته از طرف مقام معظم رهبري، به نام سال رونق توليد نامگذاري شده بود. امسال نيز شعار جهش توليد از سوي ايشان انتخاب گرديد كه اين نشان از اهميت توليد در شرايط كنوني براي بهبود وضعيت اقتصادي كشور دارد. همان‌طوركه همه مي‌دانيم، توليد مهم‌ترين نقش را در توسعه اقتصادي هر كشور بر عهده دارد. توليد به عنوان يكي از مولفه‌هاي مهم رشد اقتصادي درون‌زا، باعث ايجاد ارزش افزوده فراوان شده و برخلاف خام‌فروشي، درآمد زيادي را نصيب كشور مي‌كند. اگر نگاهي به كشورهاي توسعه‌يافته صنعتي بيندازيم، مي‌بينيم آنها از طريق توليدات خود بازارهاي جهاني را در دست داشته و از اين طريق مي‌توانند سياست‌هاي خود را در زمينه‌هاي اقتصادي و سياسي به كشورهاي ديگر تحميل كنند. با اينكه در سال‌هاي اخير شاهد توسعه چشمگير بخش خدمات شركت‌هاي بزرگ سرمايه‌گذاري دنيا هستيم، اما توليد همچنان اهميت بيشتري نسبت به حوزه خدمات دارد. بر اساس آمار سازمان تجارت جهاني هنوز 80 درصد از تجارت كشورها مربوط به كالاست و تنها 20 درصد به بخش خدمات اختصاص دارد و اين نشان از اهميت بالاي توليد در جهان دارد. در كشور ما هنوز بخش‌هاي زيادي از نيازهاي كشور به واردات وابسته است كه تاثير زيادي در كاهش توليد ناخالص ملي دارد. معمولا دولت‌ها براي جلوگيري از اين موضوع، سياست‌هاي مختلفي اتخاذ مي‌كنند كه يكي از آنها تعيين ماليات براي كالاهاي وارداتي است كه معمولا به نفع مردم نيست چراكه در صورت نبود كالاي باكيفيت داخلي، مردم مجبور خواهند بود تا كالاهاي بي‌كيفيت خريداري كنند. معمولا كشورهايي كه بر توليد تمركز مي‌كنند، مي‌توانند از يك سو به نيازهاي جامعه خود پاسخ داده و از طرف ديگر شاخص توليد ناخالص ملي را مثبت نگاه دارند. بايد توجه داشت كه هر شغل مرتبط با توليد نيز به‌طور متوسط از سه شغل ديگر حمايت و پشتيباني مي‌كند. از سوي ديگر، راه‌اندازي كسب و كارهاي جديد توليدي معمولا به راه‌اندازي بخش‌هاي توليدي مرتبط با آن نيز مي‌انجامد. براي مثال افزايش كارخانجات توليدي، نياز به بسته‌بندي را افزايش مي‌دهد. از سوي ديگر افزايش واحدهاي توليدي سبب ايجاد بخش‌هاي توليدي جديد براي تبديل مواد اوليه به كالايي با ارزش افزوده بالا خواهد شد كه شايد در حالت عادي تقاضايي براي آن وجود نداشته باشد.
هيچ فرآيندي همچون توليد نمي‌تواند منجر به ايجاد اشتغال و توانمندسازي اجتماعي شود. جهش توليد به معناي ايجاد و گسترش مشاغل جديد با تخصص‌هاي متنوع خواهد بود. اين امر نقش بالايي در شاخص توسعه انساني ايفا خواهد كرد و مردم را صاحب منزلت و نقش‌آفريني در اقتصاد و جامعه مي‌كند. در گذشته دو رويكرد در قبال رونق رابطه توليد و توسعه اقتصادي وجود داشت؛ رويكرد مبتني بر جايگزين‌سازي واردات كه به معناي رفع نياز از محصولات خارجي و توليد داخلي بود و ديگري گسترش صادرات كه نيازمند آزادسازي و شناور‌سازي بازار كالايي و مالي داخلي با بازار جهاني بود. به نظر مي‌رسد، جهش توليد خواهد توانست هر دو رويكرد را محقق كند.
پژوهش‌ها نشان داده است كه جهش توليد نه‌تنها با رويه‌هاي ناتوانمند‌سازي عمومي مقابله كرده و قدرت خريد و انعطاف مردم در برابر فشار تورمي را كاهش مي‌دهد بلكه خود مستقيما باعث كاهش تورم مي‌شود. جهش توليد نقدينگي را در مسيري هدفمند هدايت و از افزايش سرگردان آن پيشگيري مي‌كند.
جهش توليد همچنين باعث جهش درآمدهاي مالياتي دولت نيز مي‌شود و اين امر دست دولت در سرمايه‌گذاري‌هاي جديد و افزايش خدمات اجتماعي خصوصا براي اقشار آسيب‌پذير را باز مي‌كند. جهش توليد به معناي افزايش كمي واحدهاي توليدي، افزايش درآمدهاي واحدها و نيروي كار فعال در آنها و به تبع آن افزايش درآمدهاي دولتي خواهد بود و اين امتيازي است كه بازارهاي مالي و پولي به خودي خود در اختيار قرار نخواهند داد.
درباره موضوع توليد و جهش توليد بحث فراوان است كه در مقالي ديگر باز به آن خواهم پرداخت. نامگذاري اين سال به نام جهش توليد امر مباركي است. البته اين بدان معنا نيست كه فقط سال 99 به جهش توليد اختصاص داشته باشد بلكه اين تازه آغاز راه است. همان‌طوركه روستو معتقد است بعد از جهش توليد ما به مرحله رفاه خواهيم رسيد و تجربه نيز ثابت كرده، افزايش درآمدها در جامعه به رفاه اجتماعي و اقتصادي منجر خواهد شد اما همان‌طوركه گفته شد، سال 99 تازه آغاز راه جهش توليد است و دوره آن ممكن است سال‌ها به طول بينجامد. نامگذاري اين سال از سوي مقام معظم رهبري نقطه عطفي براي ايجاد سازوكارهاي اقتصادي و توليدي كشور در راستاي اين مفهوم است. بررسي و پژوهش در خصوص اين مفهوم و چگونگي ايجاد سازوكارهاي آن چند وقتي است كه در گروه توسعه صنايع بهشهر آغاز شده و اميدواريم شاهد نتايج خوبي در مسير جهش توليد باشيم.
مديرعامل و نايب رييس هيات مديره گروه توسعه صنايع بهشهر