تينا جلالي
كمتر از يك ماه ديگر تا آغاز برگزاري سي و نهمين جشنواره ملي فيلم فجر باقي مانده، رويداد مهم سينمايي كه در تقويم سينماگران بهار سينماي ايران به شمار مي‌رود و يك گردهمايي شكوهمندانه براي اهالي سينماست و قدمت و تداوم آن در سينماي ايران به 4 دهه مي‌رسد، از اين حيث مي‌توانيم بگوييم جشنواره فيلم فجر يكي از مهم‌ترين سرمايه‌هاي فرهنگي و دستاورهاي انقلاب كشورمان به شمار مي‌رود. چه اين جشنواره را دوست داشته باشيم و چه مخالف سياست‌ها و رويكرد آن باشيم، نمي‌توانيم منكر اهميت آن نزد مخاطبان و تماشاگران سينمايي و كليه اهالي سينما باشيم.تجربه ثابت كرده مستقل‌ترين فيلمسازها هم اگرچه به ظاهر دل خوشي نسبت به جهت‌گيري‌هاي اين رويداد(به خصوص در سال‌هاي اخير) ندارند و حتي اگر در دوره‌اي نسبت به داوري‌ها و اهداي جوايز انتقادهاي فراواني داشته باشند اما به محض اينكه دوباره فيلمي را با سختي و مشقت فراوان مي‌سازند،گوشه چشمي به نمايش و ديده شدن ساخته‌شان در اين رويداد معتبر سينمايي دارند و بدشان نمي‌آيد فيلم‌شان در بخش مسابقه داوري شود. حالا امسال اين فستيوال معتبر سينمايي در شرايط كاملا متفاوت از 38 دوره قبل برگزار مي‌شود. اگر تا سال‌هاي گذشته سينماگران و فيلمسازان با سياست‌هاي متغير اين رويداد مواجه مي‌شدند امسال علاوه بر سياست‌هاي كلي جشنواره، شاكله برگزاري اين رويداد سينمايي هم دستخوش تحولات گسترده‌اي شد. چند وقت پيش بود كه سيد محمدمهدي طباطبايي‌نژاد دبيرسي‌ونهمين جشنواره فيلم فجر طي نشست رسانه‌اي اعلام كرد برخلاف سال‌هاي گذشته امسال اين رويداد هيات انتخاب ندارد. اين يعني تمام آثار واجد شرايط حضور در جشنواره اعم از فيلم‌هاي حرفه‌اي و فيلم اول كارگردانان بدون گذر از خان هيات انتخاب، يك راست مورد قضاوت داوران قرار مي‌گيرند و داوران ۲۷ سيمرغ را در بخش‌هاي مختلف به آثار اهدا خواهند كرد. سواي از اين، دبير جشنواره همچنين درباره نحوه برگزاري اين رويداد 3 شيوه مدنظر شوراي سياستگذاري جشنواره را اعلام كرده كه در وهله اول با حفظ اولويت سلامت سينماگران و مخاطبان جشنواره فقط براي هيات داوران برگزار مي‌شود. ولي در صورت فروكش كردن پاندمي ممكن است اهالي رسانه، سينماگران و مردم هم مخاطب فيلم‌هاي مورد داوري باشند. صحبت طباطبايي‌نژاد درباره شكل برگزاري اين رويداد به صرف حضور داوران در اين چند وقت به محل اختلاف ميان سينماگران و اهالي رسانه تبديل شد و در هفته‌هاي اخير شاهد اظهارنظرهاي متفاوتي درباره اين مهم بوديم. برخي معتقد بودند برگزاري جشنواره فيلم فجر در شرايط فعلي شيوع كرونا ضرورتي ندارد و عده‌اي هم معتقد بودند براي حفظ روحيه مردم اجراي اين جشنواره بيش از پيش ضروري به نظر مي‌رسد. ما در گزارش پيش رو با تعدادي از اهالي سينما و يكي از منتقدان صحبت كرديم و نظرشان را درباره شكل برگزاري جشنواره امسال جويا شديم:
جشنواره به مردم انگيزه مي‌دهد
جشنواره فيلم فجر در بخش‌هاي مختلفي به برگزيدگان جوايز اهدا مي‌كند از جمله سيمرغ بلورين بهترين فيلمبرداري. در همين راستا نظر عليرضا زرين‌دست كه يكي از فيلمبرداران حرفه‌اي و مهم سينماي ايران است را جويا شديم. او مي‌گويد:«وقتي توپي به سمت ديواري پرتاپ مي‌شود بايد ببينيم اين توپ چقدر برگشت پيدا مي‌كند.» از نظر زرين‌دست در حال حاضر مهم‌ترين مساله جامعه و كشور ما اين است كه مردم جامعه ما تحت‌تاثير كرونا از نظر روحي وضع و حال خوبي ندارند و بايد شرايطي فراهم كرد كه اوضاع رواني آنها التيام بخشيده شود و به اصطلاح حال‌شان خوب شود. او مي‌گويد:«بايد واقع‌بينانه نگاه كنيم. برگزاري جشنواره براي كساني كه به سينما و فيلم علاقه‌مند هستند، شوق و ذوق ايجاد مي‌كند و بچه‌هايي كه در توليد فيلم هستند دل‌شان مي‌خواهد كارشان در يك دايره‌اي يا محلي مورد ارزيابي و قضاوت قرار بگيرد و ديده شوند. هر كاري كنيم نمي‌توانيم انكار كنيم كه جشنواره فيلم فجر براي اهالي سينما و كساني كه در اين حرفه كار مي‌كنند مهم است. من معتقدم با تمام مشكلاتي كه از نظر اجتماعي و شيوع كرونا وجود دارد جشنواره بايد براي مردم برگزار شود. از زرين‌دست مي‌پرسيم كه آيا صرف برگزاري جشنواره با داوران مي‌تواند قانع‌كننده باشد؟ كه مي‌گويد، هنوز چيزي قطعي نشده كه آيا جشنواره فقط با داوران برگزار مي‌شود يا با حضور مردم در سينماها مشكلي به وجود نمي‌آورد و قرار است در هفته‌هاي آينده وضعيت شهر تهران براي بازگشايي سينماها اعلام شود. او مي‌گويد، وقتي به وضعيت مترو و اتوبوس‌هاي داخل شهري نگاه مي‌كنيم وضعيت به شدت بدتري از سينماها دارند. نمي‌دانم چرا اين وسط بازگشايي سالن‌هاي سينما مورد كم‌عنايتي مسوولان قرار مي‌گيرد. به هر جهت به اين نكته توجه داشته باشيم كه برگزاري جشنواره فيلم فجر چه با حضور داوران چه با حضور مردم ايجاد انگيزه مي‌كند.
مخالف برگزاري جشنواره با داوران نيستم
نظر اسحاق خانزادي از صدابرداران و صداگذاران شناخته شده بسياري از فيلم‌هاي معتبر سينماي ايران در باب چگونگي برگزاري جشنواره فيلم فجر را جويا شديم. او در ابتداي صحبتش از شرايط هولناكي كه كرونا براي كشور به وجود آورده و باعث شده روزانه شاهد مرگ 200 تا 300 نفر از عزيزان‌مان باشيم، متاسف است و آرزو مي‌كند هر چه زودتر اين ويروس منحوس مرموز از كشور ما و تمام دنيا خارج شود تا همه مردم جهان نفسي به آرامي بكشند. او مي‌گويد:«اگر شيوع بيماري كرونا فروكش نكرد به نظرم برگزاري جشنواره با اين وضعيت و با مردم اصلا ضرورتي ندارد. براي اينكه جان آدم‌ها مهم‌تر است تا برگزاري جشنواره. ولي اگر از سرايت بيماري كرونا كم شد برپايي آن از نظر من بلامانع است چون همان‌طور كه مي‌دانيد جشنواره ارزيابي نتيجه زحمات يك سال اهالي سينماست كه در شرايط سخت با عشق و تمام توان‌شان كار مي‌كنند.» او در پاسخ به اين سوال كه آيا موافق شكل اجرايي جشنواره به صورت محدود و صرفا با حضور داوران هست؟ توضيح مي‌دهد:«بالاخره چاره‌اي نيست و به نظر من اجراي جشنواره با داوران هم قابل قبول است. چون قرار است از زحمات اهالي سينما كه در شرايط سخت كرونايي كار كردند، تجليل شود و ماحصل كارشان مورد ارزيابي قرار گيرد.»
اصلا به جشنواره فجر فكر نمي‌كنم
بهرام دهقاني، تدوينگر آثار برجسته‌اي چون «متري شش و نيم»، «ابد و يك روز» و برنده سيمرغ بلورين بهترين تدوين براي فيلم «عرق سرد» از سي وششمين جشنواره فيلم فجر معتقد است:« در حال حاضر مهم‌ترين مساله در كشورمان بحث كروناست و به نظر من اين روزها همه بايد به فكر سلامت خود باشيم.» او در پاسخ به اين سوال كه آيا با برگزاري جشنوراه فيلم فجر در شرايط كرونايي كشور موافق است يا خير؟ مي‌گويد:«واقعيتش اين است كه در شرايطي قرار داريم كه همه بايد نگران سلامتي خودمان و خانواده‌مان باشيم و به همين جهت ترجيح مي‌دهم به برگزاري جشنواره فيلم فجر فكر نكنم.»
نمي‌توان به سادگي با اتفاق مهم فرهنگي كشور برخورد كرد
از آنجايي كه بخشي از هويت هر جشنواره‌اي از حضور منتقدان و اهالي رسانه شكل مي‌گيرد و قطعا نظر اين طيف از تماشاگران در چگونگي برگزاري اين رويداد معتبر سينمايي مهم است با كيوان كثيريان از منتقدان شناخته شده سينما در اين باره صحبت كرديم. او در ابتداي صحبتش با اشاره به اينكه جشنواره ملي فيلم فجر يكي از مهم‌ترين سرمايه‌هاي فرهنگي 40 سال اخير است، مي‌گويد:«من با برگزاري هر جشنواره‌اي كه پيش از شيوع كرونا اجرا مي‌شدكاملا موافقم چون تداوم فعاليت‌هاي فرهنگي را اتفاق مثبتي براي كشور مي‌بينم.»
او در ادامه صحبت‌هاي خود توضيح مي‌دهد:«به اين نكته توجه كنيم شرايط خاصي كه در حال حاضر در كشور پيش آمده ممكن است تاثيراتش تا سال‌ها ادامه داشته باشد، ما كه نمي‌توانيم به خاطر كرونا همه چيز را تعطيل كرده و به زمان بعد از كرونا محول كنيم. بايد قبول كنيم كرونا آمده و نظام زندگي و شرايط كاري دنيا را تغيير داده است. اصلا ممكن است ما بعد از كرونا به شرايط پيش از آن نرسيم و شايد بسياري از اتفاقات زندگي ما به قبل از كرونا برنگردد. لازم است به راه‌حل‌هاي ديگري براي زندگي كردن فكر كنيم.» اين كارشناس سينما به برگزاري جشنواره فيلم كوتاه و مستند كه اين اواخر به صورت آنلاين برگزار شدند، اشاره مي‌كند:«هر چند با ايرادهايي ولي بالاخره اين رويدادهاي مهم سينمايي برپا شدند و قطعا به مرور و به تدريج معايب آنها رفع مي‌شود. وقتي در شرايط حاد و ناگزير قرار بگيريد، مجبور مي‌شويد شكل جديدي را براي فعاليت‌ها طراحي و به روش‌هاي ديگري فكر كنيد بنابراين به نظر من بايد نمايشگاه‌ها، رويدادها و جشنواره‌ها برگزار شود و فعاليت‌هاي فرهنگي در كشور ادامه پيدا كند.
ولي اي‌كاش بدانيم اهميت تداوم فعاليت فرهنگي در كشور كم از غذاي روزمره و نان شب نيست. درست است اگر 4 روز فيلم نبينيم، نمي‌ميريم اما لطمه‌هاي به مراتب زيادي از سينما و نمايشگاه و تئاتر نرفتن و تعطيلي رويدادهاي هنري مي‌بينيم كه آني و در لحظه بروز نمي‌كند اما آسيب‌هاي آن در درازمدت خودش را نشان مي‌دهد. در حال حاضر مدرسه‌ها كه تعطيل است، بچه‌ها دانشگاه نمي‌روند، سينماها، تئاترها و فعاليت‌هاي فرهنگي هم كه تعطيل شده. باور كنيد اين تعطيلي‌هاي پي‌درپي فرهنگي اصلا آسيب كوچكي نيست.» اين منتقد سينما در بخش ديگري از صحبت خود به شكل و طراحي برگزاري جشنواره فيلم فجر اشاره مي‌كند كه بسيار مهم است و بايد آن اتفاق قابل توجه و مفيد با برگزاري آن بيفتد و مي‌گويد: «جشنواره فيلم كوتاه و مستند به صورت آنلاين برگزار شد و از آنجا كه امكان كپي و سرقت فيلم كوتاه و مستند كمتر است ساماندهي جشنواره به صورت آنلاين، روش مناسبي بود تا فيلم‌ها ديده شود و اتفاقا ورك‌شاپ‌ها و كلاس‌ها از طريق آنلاين امكان ديده شدن بيشتري دارد. ولي درمورد سينما و فيلم بلند امكان پخش آنلاين وجود ندارد چون براي ساخت فيلم‌ها سرمايه زيادي صرف مي‌شود و در جريان اكران آنلاين فيلم‌ها به سرعت به سرقت مي‌رود. از اين جهت هيچ تهيه‌كننده‌اي راضي نيست كه فيلمش در جشنواره، آنلاين نمايش داده شود. پس اكران آنلاين فيلم‌ها منتفي است.» او در ادامه مي‌گويد:«حالا كه امكان برگزاري آنلاين منتفي است اگر قرار باشد با هر اتفاقي به سادگي برخورد كنيم اين يعني هر كسي مي‌تواند دبير جشنواره فيلم فجر شود و هر كسي مي‌تواند مثل مدير سازمان سينمايي تصميم بگيرد. وقتي ما بتوانيم در شرايط سخت به ايده‌هاي تازه‌اي فكر كنيم و آن را ارايه دهيم، نشان مي‌دهد مدير خلاقي هستيم. اينكه فيلم‌ها فقط براي داوران جشنواره نمايش داده شوند و چشم‌هاي‌مان را ببنديم و بگوييم كه هيچ راه ديگري وجود ندارد و اكران آنلاين نداريم نه تنها كار سختي نيست كه اصلا اسمش جشنواره نيست.» از نظر كثيريان شكل برگزاري و نمايش فيلم‌ها به صورت مردمي و براي اهالي رسانه مقدور است و با رعايت كامل پروتكل‌هاي بهداشتي و در تعداد سينماي بيشتري مي‌توان به اين مهم دست يافت:«به رييس سازمان سينمايي هم اين پيشنهاد را دادم كه مي‌توانيد سينماهاي بيشتري درگير برگزاري جشنواره كنيد و با رعايت كليه نكات بهداشتي و استفاده از يك‌سوم يا يك‌چهارم ظرفيت سينماها هم مردم فيلم ببينند و هم اهالي رسانه.» او مي‌گويد:«با يك نگاه كلي درخواهيد يافت كه جشنواره‌هاي معتبر و مهم ديگر در دنيا به شكل محدودتري برگزار مي‌شوند و با نوع روش‌هايي كه اتخاذ مي‌كنند، چراغ جشنواره‌هاي‌شان را روشن نگه مي‌دارند. ما هم مي‌توانيم امسال به روش‌هاي جديدي در شكل برگزاري فكر كنيم مثلا يك سالن بزرگ را با يك‌سوم ظرفيت براي تعداد محدودتري از اهالي رسانه و با سئانس بيشتر و چند بخش كردن آنها اختصاص دهيم و از حضور آدم‌هاي بي‌ربط جلوگيري كنيم. يا اصلا مي‌توانيم روزهاي برگزاري جشنواره را كمي بيشتر كنيم. هنوز هم دير نشده و مي‌توان به راه‌هاي ديگر فكر كرد. اينكه بخواهيم صورت مساله را پاك كنيم كار بسيار آساني است. هنر مديريت آنجايي خودش را نشان مي‌دهد كه بتوانيد يك رويداد معتبر را ساماندهي كنيد و آنجاست كه بين مدير و آدم عادي مي‌توان فرق قائل بود.» به گفته كثيريان مديران سينمايي بايد توجه كنند كه اين اولين بار است كه اختيار همه چيز دست آنها نيست و دست‌شان در برنامه‌ريزي برگزاري جشنواره مثل قبل باز نيست پس بايد هنر بيشتري به خرج دهند. اين كارشناس مباحث سينمايي همچنين به نكته مهمي اشاره مي‌كند مبني بر اينكه وقتي مي‌خواهيم جشنواره را فقط با حضور داوران برگزار كنيم اين نشان مي‌دهد كه تا به حال جشنواره فقط براي جوايزش برگزار مي‌شده درحالي كه مي‌دانيم ماهيتا و اساسا جوهره و هدف جشنواره اين نيست. مراسم دوره‌هاي اول جشنواره را نگاه كنيد انگار اختتاميه يك جشنواره در دبيرستان برگزار مي‌شده. اين يعني هدف از برگزاري جشنواره، جايزه نبوده بلكه آوردن سينما به دل جامعه بوده تا مردم فيلم ببينند. وقتي ما جشنواره را به جوايزش محدود مي‌كنيم اين يعني شما خيلي رك و پوست‌كنده مي‌گويي كه اهميت اين رويداد براي روز آخر و جوايزش است و اين بسيار روند برگزاري اشتباهي است. اين درحالي است كه ذات برگزاري جشنواره به گونه‌اي است كه سينما به دل مردم راه پيدا كند. اگر هم كرونا را بهانه‌اي براي برگزار نشدن جشنواره مي‌دانيم، ببينيم كه مردم در اين فضاي نامناسب در خيابان‌ها، فروشگاه‌ها و مترو و اتوبوس با آن جمعيت انبوه حضور دارند. قطعا سالن‌هاي سينما با يك‌چهارم جمعيت و استفاده از ماسك و ضدعفوني‌هاي پي در پي هيچ خطري براي مردم ايجاد نمي‌كند.كثيريان در ادامه صحبت خود به مخالفت‌هايي كه با برگزاري جشنواره فيلم فجر شده اشاره مي‌كند و مي‌گويد:« در هيچ موردي استدلال اين افراد براي برگزار نشدن جشنواره مرا قانع نكرده چراكه اكثر تحليل‌هاي آنها سست بوده با اين حال با برگزاري جشنواره فجر موافقم ولي بگويم كه برپايي جشنواره صرفا با داوران و جمع سي، چهل نفره و چند جايزه اسمش جشنواره نيست.»
اجازه دهيم جشنواره با داوران برگزار شود
ايرج تقي‌پور از تهيه‌كنندگان قديمي معتقد است: جشنواره‌هاي بزرگ دنيا همه به نام شهرهاي‌شان شناخته مي‌شوند(از شيكاگو گرفته تا كن، برلين، مسكو و...) اما برخلاف فستيوال‌هاي ديگر نام جشنواره فيلم فجر با سالگرد انقلاب گره خورده و از آنجايي كه هر سال در اين تاريخ برگزار مي‌شود پس به مهم‌ترين رويداد در اين بازه زماني تبديل شده و مي‌توانيم بگوييم كه مهم‌ترين واقعه سالگرد انقلاب به شمار مي‌رود كه حتي ابعاد غيرجشنواره‌اي پيدا كرده است. پس از اين نظر مي‌توانيم بگوييم برگزاري اين رويداد مهم ملي به دلايل سينمايي چندان وابسته نباشد. عقيده تهيه‌كننده فيلم «شهر زيبا» درباره برگزاري جشنواره فيلم فجر در شرايط كرونايي اين است كه قطعا شكل برگزاري اين رويداد به سياست‌هاي مسوولان جشنواره وابسته است؛ ولي مي‌گويد:«بايد توجه داشته باشيم كه از سال گذشته تعداد فيلم‌هاي توليد شده پشت خط اكران بسيار زياد است و امسال هم نزديك 50 فيلم در شرايط سخت كرونايي ساخته شده كه اگر نمايشي نداشته باشند به تعداد فيلم‌هاي سال گذشته افزوده مي‌شوند، مي‌دانم حداقل پنج، شش فيلم خوب باكيفيت در ميان فيلم‌هاي امسال هست پس از اين منظر بد نيست كه شاهد برگزاري اين رويداد مهم سينمايي باشيم تا فيلم‌هاي توليدي امسال روزنه‌اي براي نمايش داشته باشند.
از تقي‌پور درباره شكل برگزاري اين رويداد ملي با حضور داوران مي‌پرسيم كه او توضيح مي‌دهد:«اسم جشنواره با شور و اشتياق مردم و نمايش مردمي و جلسه نقد و بررسي فيلم‌ها تداعي مي‌شود. جشنواره‌اي كه فقط براي داوران برگزار شود كه اسمش ديگر جشنواره نيست. ولي بايد تمام جوانب اين ماجرا را بسنجيم، نكته ديگري هم كه مطرح است اينكه تهيه‌كنندگان اجازه نمي‌دهند به خاطر عدم امنيت و احتمال قاچاق فيلم‌ها، فيلم‌هاي‌شان در جشنواره به صورت آنلاين روي پلتفرم‌ها اكران شود كه البته حق هم دارند. او درنهايت مي‌گويد:«بعيد به نظر مي‌رسد كه تا اواخر امسال بتوانيم سالن‌هاي سينما را بازگشايي كنيم. من اگر بودم ولو با حضور داوران جشنواره را برگزار مي‌كردم.»
جشنواره براي مردم و اهالي سينماست
اما نظر علي‌اكبر ثقفي، تهيه‌كننده و كارگردان سينما هم مهم و درخور توجه است. او مي‌گويد:«اجازه بدهيد همين ابتداي صحبتم بگويم كه سينما عشق اول و آخر ما اهالي سينماست و ما خوشحال مي‌شويم كه در هر شرايطي چراغ سينماي ايران روشن بماند. هر فيلمسازي آرزويش اين است كه فيلمش در جشنواره فيلم فجر نمايش داشته باشد اما نه در شرايطي كه اكران سينماها در كماست.» ثقفي معتقد است:«اگر سينماگران مخالفتي با برگزاري جشنواره فيلم فجر دارند نبايد اين موضوع را دال بر مخالفت با شاكله اين جشنواره تلقي كرد و اين مهم را بايد پذيرفت كه در حال حاضر بايد بين مرگ و زندگي و بيماري و شادي اهم و في الاهم كنيم.» او با اشاره به اينكه از طرفي برگزاري جشنواره فيلم فجر به صورت آنلاين غيرممكن است مي‌گويد:«جشنواره فيلم فجر ويترين سينماي ايران است و مثل نمايشگاهي مي‌ماند كه ماحصل تلاش فيلمسازان در يك سال را به معرض ديد قرار مي‌دهد. اصلا نام جشنواره با حضور مردم تداعي مي‌شود و شكل مي‌گيرد، قبول كنيم كه برپايي اين رويداد بدون حضور مردم آن گرما و حلاوتي كه لازمه اين جشنواره است را ندارد. جشنواره براي مردم و اهالي سينما و هنرمندان است. من سينماگر، شما به عنوان خبرنگار و مردم به عنوان مخاطبين بايد فيلم را ببينيم و ارزيابي از روند سينماي ايران داشته باشيم اگر ما نتوانيم فيلم‌هاي جشنواره را ببينيم برگزاري اين رويداد اصلا چه فايده‌اي دارد و به چه منظور است؟» او به مثالي كه اين اواخر درباره تشابه بين فوتبال و سينما عيان مي‌شود، اشاره مي‌كند و مي‌گويد:«اگر فوتبال بدون تماشاچي برگزار مي‌شود حداقلش اين است كه مردم بازي را به صورت زنده از تلويزيون مي‌بينند اما جشنواره بدون تماشاگر كه نمي‌شود چون مردم به غير از سالن سينما دسترسي به فيلم‌ها ندارند.» ثقفي مي‌گويد: «واقعيتش را بخواهيد هضم جشنواره تنها با حضور داوران براي من يكي مشكل است و اساسا با واژه جشنواره تنها با حضور داوران ارتباط برقرار نمي‌كنم.» او مي‌گويد:«اگر هم بخواهيم در شرايط كرونايي مردم را به سينماها دعوت كنيم خداي ناكرده اگر باعث مرگ حتي يك نفر شويم چنين چيزي به نظر من اصلا ارزشش را ندارد. مگر اينكه با مذاكره سازمان بهداشت و تاييد اين سازمان و رعايت كليه پروتكل‌هاي بهداشتي بتوانيم سالن‌ها را براي مردم باز كنيم.» ثقفي در ادامه مي‌گويد:«از آنجايي كه بودجه‌اي به برگزاري جشنواره تعلق گرفته به هر شكلي بايد به آن تزريق شود، عاقلانه‌ترين راه اين است كه هزينه آن به بخشي از 6 هزار عضو خانه سينما كه بيشتر آنها اين روزها بيكار هستند و اتفاقا افراد آبرومندي هم هستند، داده شود. آرزومندم هرچه زودتر بيماري كرونا از كل دنيا برچيده شود و سالن‌هاي سينما از گذشته هم بهتر نورافشاني كنند.»
توجه كنيم سال آينده فيلم‌هاي جديد ديگري ساخته مي‌شود
اما محمد نيك‌بين، تهيه‌كننده سينما بر اين عقيده است كه برگزاري جشنواره فيلم فجر با حضور مردم امسال كار اشتباهي است چون بعيد به نظر مي‌رسد بحران ويروس كرونا تا بهمن ماه فروكش كند و ما به اين زودي بتوانيم از شر ويروس كرونا راحت شويم او با اين حال مي‌گويد:«از نظر ديگر بستگي به شرايطي هم دارد كه همان زمان بهمن ماه بر كشور حاكم است.» از تهيه‌كننده فيلم واكنش پنج مي‌پرسيم كه نظرش درباره اجراي جشنواره با حضور داوران چيست كه او مي‌گويد:«اگر جشنواره تنها با حضور داوران برگزار شود طبيعتا آن شور و هيجان را مثل سال‌هاي قبل نخواهد داشت. ولي اين نكته را هم درنظر بگيريم كه جمع كثيري از اهالي سينما در شرايط كرونايي زحمت كشيدند و سرمايه وسط گذاشتند و فيلم توليد كردند اگر اين فيلم‌ها امسال ديده نشود و اگر جشنواره امسال برگزار نشود ممكن است براي سال آينده موضوعات آنها از دست برود همچنين تعداد بيشتري فيلم سال آينده در سينما ساخته مي‌شود در نتيجه در حق فيلم‌هاي امسال جفا مي‌شود و آنها ديده نمي‌شوند.» او به صحبت‌هايش اضافه مي‌كند:«باتوجه به اينكه ممكن است نتوانيم در شرايط كرونايي و براي رعايت سلامت مردم، جشنواره را با حضور مردم برگزار كنيم به نظر من بهتر است امسال اين رويداد با داوران برگزار شود تا درباره فيلم‌هاي امسال حرف زده شود و براي محصولي كه همكاران توليد كردند تبليغ شود و فيلم‌هاي امسال بتوانند به بازار داخلي اميدوار باشند.»
جشنواره با حضور مردم زيباست
با محمد احمدي كارگردان، تهيه‌كننده و فيلمبردار سينماي ايران درباره شكل برگزاري جشنواره امسال صحبت مي‌كنيم. او نظرش بر اين است كه برگزاري جشنواره فيلم فجر از برگزار نشدن آن بسيار بهتر است به شرط آنكه اجراي آن كه مقارن با همه‌گيري كروناست لطمه‌اي به سلامتي مخاطبان وارد نكند.كارگردان فيلم «شاعر زباله‌ها» مي‌گويد:«قطعا برپايي جشنواره فيلم فجر به زنده شدن دوباره سينماها كمك مي‌كند و اين موضوع اتفاق مباركي براي سينماي ايران بعد از مدت‌ها خواهد بود با توجه به اينكه تهران هر روز از وضعيت قرمز كرونايي خارج و با رعايت همه‌جانبه نكات بهداشتي توسط مردم بعيد نيست به وضعيت سفيد برسيم. از اين جهت مي‌توانيم به برگزاري جشنواره در كنار مردم اميدوار باشيم.» او پيشنهاد مي‌كند:« با درنظر گرفتن ظرفيت 50 درصدي سالن‌هاي سينما، فروش محدود و آنلاين بليت فيلم‌هاي جشنواره آن هم به صورت روزانه و نه پيش‌فروش يا با حضور مردم كنار باجه سينماها مي‌توان برنامه‌ريزي مطلوبي براي اجراي درست جشنواره با حضور مخاطبان داشت. معتقدم نفس جشنواره فيلم فجر با مردم اهميت پيدا مي‌كند و اتفاقا برگزاري جشنواره با حضور و شور و اشتياق مردم را بايد يك امتياز قلمداد كنيم براي رونق دوباره سينماها تا از ركود و رخوت يك‌ساله خارج شود و مردم را با سينماها آشتي دهيم.» تهيه‌كننده فيلم آزمايشگاه و كارگردان فيلم شاعر زباله‌ها در عين حال موافق برگزاري جشنواره بدون حضور مردم و صرفا براي داورها نيست و اين شيوه را فاقد هرگونه تاثيرگذاري مي‌داند و معتقد است:«جشنواره با حضور مردم استارت بسيار خوبي براي بازگشايي سينماها مي‌تواند باشد.» او در پايان مي‌گويد:«وقتي سينماها به واسطه جشنواره و حضور مردم جان گرفت بايد در تداوم اين حضور بسيار دقت كنيم تا نگذاريم چراغ سينما دوباره خاموش شود.»
جشنواره يعني عده‌اي از مردم و سينماگران
دور هم جمع شوند
با پوريا آذربايجاني از كارگردانان جوان كه با فيلم‌هاي اروند، جشن دلتنگي، تجريش ناتمام در جشنواره فيلم فجر حضور داشته هم گپ كوتاهي زديم، او معتقد است: «هر اكران و نمايش فيلمي با حضور مردم شور و هيجان و جذابيت پيدا مي‌كند و اين نكته فقط مختص به برگزاري جشنواره نيست.» او مي‌گويد:«وقتي بحث سينما مطرح مي‌شود، يعني نقش مردم در آن پررنگ جلوه مي‌كند و اساسا فيلم براي عرضه به مردم و مخاطب ساخته مي‌شود. جشنواره يعني عده‌اي از مردم و سينماگران دور هم جمع شوند و جشن و شادي بگيرند و داورها بخشي از اين رويداد مهم سينمايي به شمار مي‌روند.» آذربايجاني در عين حال اين نكته را هم مي‌گويد كه به هر حال شرايط امسال هم پيچيده است و هم غيرقابل پيش‌بيني و سلامت مخاطب اولويت مهم برنامه امسال جشنواره فجر بايد باشد. اين كارگردان جوان در ادامه به مثالي اشاره مي‌كند:«به هيچ عنوان علاقه ندارم اگر خريدي انجام مي‌دهم اينترنتي باشد ولي در حال حاضر مجبورم بنشينم در خانه فيلم‌ها را آنلاين ببينم و خريد را به صورت اينترنتي و از طريق تبلت انجام دهم اصلا شرايط جهان اين‌گونه است. خوشايند من نيست كه به جنگ با شرايط بروم.» او با اشاره يه اينكه قطعا در سال‌هاي بعد آيندگان درباره شرايط امروز ما قضاوت مي‌كنند، توضيح مي‌دهد كه بگذاريم مسووليت برگزاري جشنواره با دبير باشد تا بهترين تصميم را او بگيريد قطعا دو ماه بعد متوجه مي‌شويم كه تصميم‌هاي اتخاذ شده دبير خوب است يا بد.
با برگزاري جشنواره مقدمات آشتي مردم
با سينماها فراهم مي‌شود
مهرداد فريد، تهيه‌كننده،كارگردان و فيلمنامه‌نويس جشنواره فيلم فجر را در 40 سال اخير اتفاق مباركي براي سينما مي‌داند و با برگزاري جشنواره فيلم فجر در اين شرايط موافق است به شرط آنكه دستورات ستاد مقابله با كرونا در برپايي اين رويداد كاملا جدي گرفته شود و مي‌گويد:« اگر وزارت بهداشت با برگزاري جشنواره فيلم فجر با حضور مردم مخالفتي نداشته باشد اين رويداد مهم سينمايي مي‌تواند قدمي باشد براي آشتي دوباره مردم با سالن‌هاي سينما.» او در توضيح مطلبش بيان مي‌كند: «در يك سال اخير به خاطر شيوع بيماري كرونا فاصله‌اي بين مردم و سالن‌هاي سينما به وجود آمد كه از آن مي‌توانيم به قهر اجباري نام ببريم. درواقع كرونا بر مردم تحميل كرد كه از سالن‌هاي سينما فاصله بگيرند تا امنيت جاني داشته باشند. از همين روي من گمان مي‌كنم برگزاري جشنواره فيلم فجر باعث شور و اشتياق دوباره مردم و استقبال آنها از فيلم‌ها در سالن‌هاي سينما مي‌شود.» نظر مهرداد فريد را درباره برگزاري اين رويداد به صرف قضاوت داوران مي‌پرسيم كه او مي‌گويد:«اگر حضور داوران مفيد باشد هيچ اشكالي ندارد، قضاوت داوران و خروجي نتايج آن موقعيت فيلم‌ها را بين مردم ارتقا مي‌دهد. حضور مردم محدود به حضور فيزيكي نيست، توجه مردم به فيلم‌ها خودش يك نوع حضور است. در دنيايي كه به شكل مجازي اتفاقات برگزار مي‌شود اين رويداد هم استثنا از آن نيست.»
كثيريان: وقتي مي‌خواهيم جشنواره را فقط با حضور داوران برگزار كنيم اين نشان مي‌دهد كه تا به حال جشنواره فقط براي جوايزش برگزار مي‌شده درحالي كه مي‌دانيم ماهيتا و اساسا جوهره و هدف جشنواره اين نيست. مراسم دوره‌هاي اول جشنواره را نگاه كنيد انگار اختتاميه يك جشنواره در دبيرستان برگزار مي‌شده. اين يعني هدف از برگزاري جشنواره، جايزه نبوده بلكه آوردن سينما به دل جامعه بوده تا مردم فيلم ببينند. وقتي ما جشنواره را به جوايزش محدود مي‌كنيم اين يعني شما خيلي رك و پوست‌كنده مي‌گويي كه اهميت اين رويداد براي روزآخر و جوايزش است و اين بسيار روند برگزاري اشتباهي است.
تقي‌پور: مي‌توانيم بگوييم كه مهم‌ترين واقعه سالگرد انقلاب به شمار مي‌رود كه حتي ابعاد غيرجشنواره‌اي پيدا كرده است. پس از اين نظر مي‌توانيم بگوييم برگزاري اين رويداد مهم ملي به دلايل سينمايي چندان وابسته نباشد.
ثقفي: اگر فوتبال بدون تماشاچي برگزار مي‌شود حداقلش اين است كه مردم بازي را به صورت زنده از تلويزيون مي‌بينند اما جشنواره بدون تماشاگر كه نمي‌شود چون مردم به غير از سالن سينما دسترسي به فيلم‌ها ندارند.