شهاب شهسواري
انتشار مصاحبه محمدجواد ظريف با روزنامه اعتماد، با واكنش‌هاي متعددي در رسانه‌هاي بين‌المللي مواجه شد. خبرگزاري‌هاي بين‌المللي مانند رويترز، خبرگزاري تاس روسيه، اسپوتنيك و ريانووستي، بخشي از اين مصاحبه در مورد اعلام آمادگي ظريف براي همكاري ميان ايران و امريكا در حوزه امنيت خليج‌فارس و نفت را مورد توجه قرار داده‌اند. وزير امور خارجه جمهوري اسلامي ايران در بخشي از اين گفت‌وگو تاكيد كرده بود: «مشكلي نداريم كه در موضوع نفت با... [امريكا] همكاري كنيم. مشكلي نداريم كه امنيت خليج‌فارس تامين شود.» رسانه‌هاي عرب‌زباني مانند العربي الجديد و جاده ايران، بخش‌هايي از مصاحبه محمدجواد ظريف را يا مستقيما به عربي برگرداندند و گروهي ديگر از آنها هم با استفاده از بخش‌هايي كه در رسانه‌هاي عرب‌زبان ايراني از جمله العالم و فارس منتشر شده بود، بخش‌هايي از اين مصاحبه را پوشش داده‌اند و تعدادي ديگر از رسانه‌هاي عربي هم برمبناي خبر منتشر شده در خبرگزاري رويترز از اين مصاحبه، گزارش‌هاي خود را تنظيم كرده‌اند.
بازنشر مصاحبه ظريف در رسانه‌هاي عربي، بلافاصله بعد از انتشار تيزر اين مصاحبه آغاز شد، چرا‌كه بسياري از رسانه‌ها، نكات برجسته اين تيزر از جمله پاسخ وزير امور خارجه به نقش خودش در سياستگذاري و كمك‌ها به گروه‌هاي دوست ايران در منطقه را مهم ارزيابي كردند، هر چند كه اين بازتاب شتاب‌زده در برخي رسانه‌ها باعث تحريف مقصود وزير خارجه ايران به نفع سياست‌هاي اطلاع‌رساني رسانه‌هاي مذكور شد.
مچ‌گيري شتاب‌زده از روي تيزر
رسانه‌هاي عربي منطقه روز شنبه و بلافاصله بعد از انتشار نخستين تيزر كوتاه از مصاحبه اخير وزير امور خارجه جمهوري اسلامي ايران با روزنامه اعتماد و حتي قبل از آنكه نسخه كامل اين مصاحبه منتشر شود، به پوشش اندك عباراتي كه در اين تيزر پخش شده بود، پرداختند. رسانه‌هاي متعلق به دربار عربستان‌سعودي از جمله العربيه و الحدث بلافاصله بعد از انتشار اين تيزر خبري با عنوان «اعتراف ظريف به حمايت مالي از گروه‌هاي شبه‌نظامي» منتشر كردند. ظريف در پاسخ به سوال «اعتماد» در مورد اظهارات يك مقام ارشد گروه‌هاي مقاومت فلسطيني در مورد كمك‌هاي ايران به اين گروه‌ها با استفاده از چمدان‌هاي دلار، پاسخ داده بود كه «شما براي سياست خارجي همواره هزينه مي‌كنيد.» با اين حال ظريف در ادامه مصاحبه ضمن اشاره به هزينه‌هاي ميليارد دلاري عربستان‌سعودي براي كمك به گروه‌هاي نيابتي تاكيد مي‌كند كه «نوع ارتباط ما با دوستان منطقه‌اي از نوع نيابتي نيست.»
شتابزدگي رسانه‌هاي سعودي براي «مچ‌گيري» از وزير امور خارجه ايران و تلاش براي وانمود كردن اظهارات او به عنوان اعتراف به يك سياست محرمانه، اما با انتشار متن كامل صحبت‌هاي ظريف كه به صورت مشروح نوع رابطه ايران را با دوستان منطقه‌اي‌اش تشريح كرده بود و تمايز راهبرد ايران با حكومت‌هايي مانند پادشاهي سعودي كه هزينه‌هاي خود را صرف «خريدن مزدور» در كشورهاي ديگر مي‌كنند توضيح داده بود. رسانه‌هاي سعودي از جمله العربيه و الحدث، بعد از انتشار متن كامل مصاحبه ظريف از اصلاح برداشت اشتباه‌شان و انتشار مشروح مصاحبه خودداري كردند. انتخاب تيتر جنجالي توسط رسانه‌هاي سعودي باعث شد تا احزاب لبناني نيز، به ويژه گروه‌هايي كه به صورت سنتي با جريان مقاومت زاويه دارند، پيش از انتشار متن كامل مصاحبه، مساله كمك‌هاي ايران به گروه‌هاي مقاومت منطقه را مورد توجه قرار دهند. پايگاه‌هاي خبري احزاب كتائب و نيروهاي لبناني كه از احزاب منتقد حزب‌الله لبنان محسوب مي‌شوند، مانند رسانه‌هاي سعودي، خبر خود را براساس اظهاراتي كه در تيزر مصاحبه شنيده بودند، منتشر كردند. العربيه در خبر خود، با تكرار گمانه‌زني‌هاي واهي در مورد ميزان هزينه‌هاي ايران در منطقه نوشته است: «ايران از سال 2012 معادل 16 ميليارد دلار به بشار اسد، رييس حكومت سوريه و ميلياردها دلار ديگر به گروه‌هايي در يمن، عراق، لبنان و فلسطين كمك كرده است.» اين رسانه دربار سعودي مدعي شده است: «براساس اعلام مقام‌هاي دولتي، ايران برمبناي توانايي اقتصادي داخلي‌اش سالانه بين 200تا 850ميليون دلار به حزب‌الله لبنان كمك كرده است.» العربيه در شرايطي اين ادعا را به مقام‌هاي ايراني نسبت مي‌دهد كه محمدجواد ظريف به صراحت در مصاحبه‌اش با «اعتماد» تاكيد كرده بود: «در دولت يازدهم و دوازدهم به خاطر محدوديت امكانات و اينكه اولويت با مردم ايران است و به قول معروف چراغي كه به خانه رواست، به مسجد حرام، همه امكانات موجود هزينه مردم ما شد.»
مصالح سياست خارجي
روزنامه الايام يمن هم كه در منطقه تحت كنترل دولت مستعفي يمن منتشر مي‌شود، ساعاتي بعد از انتشار متن كامل مصاحبه ظريف، بخش‌هايي از اين مصاحبه را بازتاب داده است. اين روزنامه با تكيه بر توضيحات ظريف در مورد همكاري‌هاي ايران با دوستان منطقه‌اي‌اش تيتر زده است: «كمك‌هاي ايران به حوثي‌ها نيابتي نيست، بلكه براساس مصلحت سياست خارجي است.» اين روزنامه همچنين به نظر ظريف در مورد «تصوير كلي» رابطه با امريكا صحبت كرده است. ظريف در اين گفت‌وگو تاكيد كرد: «نظر شخصي من (كه نظر كشور نيست) ما بايد تصوير نهايي روابط با امريكا را مشخص كنيم.»
نامه‌هاي بي‌پاسخ
پايگاه خبري العربي‌الجديد كه يك رسانه عربي منتقد سياست‌هاي عربستان‌سعودي مستقر در لندن است، در گزارشي به قلم صابر گل‌عنبري، روزنامه‌نگار ايراني، خلاصه‌اي از مصاحبه ظريف را به زبان عربي با تيتر «نامه‌هاي زيادي براي عربستان‌سعودي فرستادم اما آنها نپذيرفتند» منتشر كرده است. در اين گزارش توضيحات ظريف در مورد تلاش‌هايش براي رايزني با كشورهاي منطقه و گفت‌وگو با مقام‌هاي سعودي و بي‌ميلي رياض به پذيرفتن تلاش‌هاي تهران براي گفت‌وگو در مورد مسائل منطقه، مورد توجه قرار گرفته است.
خبر كوتاه رويترز با عنوان «آماده همكاري با امريكا در زمينه نفت و امنيت خليج‌فارس هستيم، اما نه در مورد اسراييل» منبع بسياري ديگر از رسانه‌هاي عربي بود كه به ويژه آمادگي تهران براي همكاري با امريكا در حوزه نفت را مورد توجه قرار داده بودند. پايگاه خبري راديو صداي بيروت با بازنشر اين خبر رويترز اين سوال را مطرح كرده است كه «ظريف نسبت به احياي روابط با واشنگتن علاقه‌مند است، اما آيا نظام ايران هم با او همراه است؟»
روزنامه الوطن سوريه، بخشي از مصاحبه ظريف با «اعتماد» را كه در مورد سياست غيرتهاجمي ايران در منطقه و عدم تمايل ايران به توسعه‌طلبي سرزميني است، مورد توجه قرار داد. اين روزنامه به اين بخش از مصاحبه ظريف توجه كرده است كه مي‌گويد: «ايران از نگرش مقاومت و ايستادگي در برابر زياده‌خواهي حمايت كرده و اين نگرش باعث قدرت شده است. ما تلاش نكرديم مرزهاي خود را گسترش بدهيم. ...ايران براي حمايت و نه براي دستور دادن، در سوريه است.»
آماده همكاري هستيم ...اما نه در مورد اسراييل
پايگاه عربي شبكه خبري i24 اسراييل، اظهارات ظريف در مورد چارچوب همكاري با ايالات متحده امريكا را مورد توجه قرار داده و اين قسمت از مصاحبه را برجسته كرده است كه ظريف توضيح داد: «بايد تصوير نهايي روابط با امريكا را مشخص كنيم. به امريكا بگوييم ما در موضوع اسراييل با شما همكاري نخواهيم كرد و با شما اختلاف خواهيم داشت.» پايگاه خبري شبكه 7 تلويزيوني اسراييل هم همين بخش‌ها از مصاحبه را مورد توجه قرار داده است. اين پايگاه خبري، به اظهارات مقام‌هاي ايراني براي بازگشت بدون قيد و شرط امريكا به برجام و «اقدام عملي» به جاي شعار براي رفع تحريم‌هاي اشاره كرده است.
رسانه‌هاي عربي منطقه روز شنبه و بلافاصله بعد از انتشار نخستين تيزر كوتاه از مصاحبه اخير وزير امور خارجه جمهوري اسلامي ايران با روزنامه اعتماد و حتي قبل از آنكه نسخه كامل اين مصاحبه منتشر شود، به پوشش اندك عباراتي كه در اين تيزر پخش شده بود، پرداختند. رسانه‌هاي متعلق به دربار عربستان‌سعودي از جمله العربيه و الحدث بلافاصله بعد از انتشار اين تيزر خبري با عنوان «اعتراف ظريف به حمايت مالي از گروه‌هاي شبه‌نظامي» منتشر كردند. ظريف در پاسخ به سوال «اعتماد» در مورد اظهارات يك مقام ارشد گروه‌هاي مقاومت فلسطيني در مورد كمك‌هاي ايران به اين گروه‌ها با استفاده از چمدان‌هاي دلار، پاسخ داده بود كه «شما براي سياست خارجي همواره هزينه مي‌كنيد.» با اين حال ظريف در ادامه مصاحبه ضمن اشاره به هزينه‌هاي ميليارد دلاري عربستان‌سعودي براي كمك به گروه‌هاي نيابتي تاكيد مي‌كند كه «نوع ارتباط ما با دوستان منطقه‌اي از نوع نيابتي نيست.»