درگذشت رييس‌جمهور همواره متهم آرژانتين
محمود فاضلي
كارلوس منم، رييس‌جمهور اسبق آرژانتين (1999-1989) 26 بهمن 99 در 90 سالگي درگذشت. او فرزند يك خانواده مهاجر سوريه‌اي بود كه در استان لاريوخا به دنيا آمد. در دهه‌هاي 1950 و 1960 فعاليت‌هاي سياسي خود را با حزب پرونيست آغاز كرد. در 1964 به ديدار خوان پرون، رهبر در تبعيد حزب در اسپانيا رفت و از 1973 تا 1976 فرماندار لاريوخا بود. پس از كودتاي 1976 در آرژانتين دستگير و پنج سال به زندان افتاد اما در همان سال براي به قدرت رسيدن و رياست‌جمهوري برنامه‌ريزي كرد. پس از بيرون آمدن از زندان دو دوره فرماندار لاريوخا شد، رهبري حزب پرونيست را در دست گرفت. خانواده مسلمان «منعم» از منطقه «يبرود» به آرژانتين مهاجرت كرده بودند. از آنجا كه تا سال 1994 قانون اساسي اين كشور تنها به مسيحيان كاتوليك امكان مي‌داد، نامزد رياست‌جمهوري شوند، او مذهب خود را از اسلام به مسيحيت تغيير داد اما مناسبات دوستانه‌اش را با سوريه حفظ كرد. همسرش، زاده سوريه و مسلمان بود و دين خود را حفظ كرد. آنها در سال 1991، سه سال بعد از به قدرت رسيدن منم، تصميم به جدايي گرفتند. او همسر اولش زولما يوما را جلوي دوربين‌هاي تلويزيوني از كاخ رياست‌جمهوري بيرون كرد. سال 2001 با زني كه 35 سال از خودش جوان‌تر بود، ازدواج كرد كه فقط تا سال 2011 پايدار بود. سبك زندگي اشرافي و علاقه رييس‌جمهوري و فرزندانش به تجملات، به عنوان يكي از انگيزه‌هاي «دريافت رشوه» عنوان شد، اتهامي كه از سوي منم و خانواده‌اش رد مي‌شد. او با پيروز شدن در انتخابات رياست‌جمهوري به دودستگي و جنگ داخلي در آرژانتين كه 30 هزار قرباني داشت، پايان داد. تمام نظاميان و ژنرال‌ها و رهبران چريك‌ها را بخشيد اما با انبوهي از اتهام‌هاي فساد و مشاركت در قاچاق سلاح از قدرت كنار رفت. در انتخابات 2003 نيز نامزد انتخابات شد اما موفق به كسب آراي لازم نشد. او كه به تبعيدي خودخواسته در سانتياگو (شيلي) رفته بود، با لغو شدن حكم بازداشت به آرژانتين بازگشت. در 2005 از زادگاهش عضو مجلس سنا شد كه تا پايان عمر در اختيار داشت. او در داخل كشور و در سطح بين‌المللي در موضوعات مختلف مورد انتقاد قرار داشت. عفو نظاميان كودتاچي كه عامل ناپديد شدن شمار زيادي از مردم كشورش در سال‌هاي 1976 تا 1983 از جمله اين موارد بود. هزاران نفر از مردم آرژانتين در نتيجه كودتاي ارتش در سال 1976 ناپديد شدند. او عفو نظاميان محكوم به حبس ابد را براي «آشتي ملي» ضروري مي‌دانست. در اقدامي جنجالي، روابط با انگليس را در پي جنگ 74 روزه سال 1982 كه بر سر جزاير فالكلند تيره شده بود، از سر گرفت. آرژانتين را از جنبش عدم تعهد خارج كرد و خواستار دوستي بيشتر با امريكا شد. در جريان جنگ امريكا عليه صدام (توفان صحرا) به دستور او سربازان آرژانتين در آن نبرد شركت كردند. با حمايت او سربازان آرژانتيني به هاييتي، بوسني و يوگسلاوي سابق اعزام شدند.
در دوران طولاني هرج‌ومرج اقتصادي آرژانتين در سال‌هاي رهبري او با خروج از بحران ابرتورم پنج هزار درصدي و تك رقمي كردن تورم، به رشد اقتصادي و شكوفايي قابل قبولي رسيد. با تكيه بر برنامه‌هاي بلندپروازانه وزير اقتصادش، رشد قيمت‌ها را كنترل و نرخ بهره را حذف كرد. شركت مخابرات دولتي، شركت‌هاي هواپيمايي و كارخانه‌هاي توليد فولاد را كه در آن زمان بزرگ‌ترين مجتمع فولادي در امريكاي لاتين بود را خصوصي‌سازي و ورود سرمايه خارجي به آرژانتين را تسهيل كرد. پس از پايان دوره تصدي‌اش به خاطر آنكه سياست‌هاي اقتصادي‌اش نقش بر آب شد، محبوبيتش كاهش يافت. نرخ برابري پزو و دلار را يكسان كرد. پول ملي كشور به دنبال بحران اقتصادي بعد از سال‌هاي حكمراني او به شدت افت كرد. رشد بيكاري، نابرابري اقتصادي و افزايش بدهي خارجي با خشم اتحاديه‌هاي كارگري آرژانتين روبه‌رو و منجر به آشوب‌ها در خيابان‌هاي آرژانتين شد. منم در چند پرونده فساد متهم بود، اما هرگز محكوم نشد. در سال 2001 در ماجراي قاچاق اسلحه به كرواسي و اكوادور به صورت موقت بازداشت خانگي شد، اما با تصميم راي ديوان عالي عدالت آرژانتين پس از چند هفته آزاد شد. بمب‌گذاري سفارت اسراييل و مركز يهوديان در زمان رياست‌جمهوري او روي داد. سال‌هاي زيادي از دوران فعاليت سياسي خود را با اتهاماتي سپري كرد كه مناسبات او با دمشق و تهران را به چالش كشيده بود. از سوي دولت وقت امريكا متهم بود كه تدابير امنيتي كافي را براي جلوگيري از انفجار سفارت اسراييل در بوئنوس‌آيرس در سال 1992 به عمل نياورده و در بمب‌گذاري سال 1994 در مركز يهوديان آرژانتين، حقايق را لاپوشاني كرده است. بر اثر انفجار در مركز آميا 85 نفر كشته و 300 نفر زخمي شدند. پرونده اين انفجار بيش از يك دهه روند طولاني را طي كرد تا اينكه دادستاني آرژانتين در سال 2006 دولت ايران و حزب‌الله لبنان را به همراه چند نفر از مقامات ايراني به دست داشتن در اين انفجار متهم كرد. ايران همواره اين اتهام را بي‌اساس دانست. رژيم اسراييل از همان آغاز با زير فشار قرار دادن مسوولان وقت آرژانتين، انگشت اتهام را به سوي ايران نشانه گرفت. دو دهه بعد دادگاهي در آرژانتين منم را از اتهام سرپوش نهادن بر حقايق پرونده انفجار ساختمان «آميا» تبرئه كرد، اما امريكا، غرب و رسانه‌هاي وابسته به آنها تلاش داشتند همچنان او را متهم جلوه دهند. مخالفان او را متهم كردند روند پرونده تحقيقات از افراد مرتبط با بمب‌گذاري مركز «آميا» را منحرف كرده است. اما به اعتقاد وكيلش رييس‌جمهوري سابق نمي‌تواند اطلاعاتي را فاش كند كه به منافع آرژانتين يا رابطه‌اش با كشورهاي ديگر ضربه بزند.