سفر به بهاي جان

گروه اجتماعي| تكليف سفرهاي نوروزي هنوز نامشخص است و تصميم‌گيري قطعي به تاريخ 25 اسفند موكول شده است. ثبات يا افزايش آمار ابتلا به كرونا در كشور مهم‌ترين عامل موثر در ممنوعيت يا اجازه برگزاري سفرهاي نوروزي است، اما برگزاري تورهاي نوروزي پيش از اين تعيين ‌ تكليف شده‌اند و به نظر مي‌رسد ابهام موجود صرفا متوجه به افرادي باشد كه تمايل دارند به صورت شخصي سفر كنند و احتمالا علاقه‌اي هم به اسكان در هتل‌ها يا مراكز اقامتي ندارند. وضعيت مبهم سفرهاي نوروزي شخصي دركشور به شيوع گسترده ويروس كرونا در كشور گره خورده است و اعلام تاريخ 25 اسفند از سوي معاون انتظامي وزير كشور چندان همخواني با شيوه تصميم‌گيري خانواده‌ها نسبت به سفر نوروزي ندارد. به گفته سردار حسين ذوالفقاري، رييس كميته امنيتي، اجتماعي و انتظامي ستاد ملي مقابله با كرونا، پيشنهاد اين معاونت بر مبناي اعمال محدوديت‌هاي هفتگي يا روزانه در نوروز نيست، بلكه اين معاونت پيشنهاد داده است كه وضعيت مبنا براي تصميم‌گيري، وضعيت كرونايي كشور در تاريخ 25 اسفند باشد و محدوديت‌ها تا 15 فروردين برمبناي اين وضعيت تعريف شوند. او گفته است كه در صورت موافقت ستاد ملي مقابله با كرونا با اين پيشنهاد، قطعا تا ۲۵ اسفندماه تكليف سفرهاي نوروزي مشخص و محدوديت‌ها اعمال خواهند شد و لازم است كه تا آن زمان مردم صبر كنند. از سوي ديگر، محمد اسلامي، وزير راه و شهرسازي در آخرين اظهارات خود اعلام كرده است كه «تا كنون هيچ ممنوعيتي براي سفرهاي نوروزي با وسايل حمل و نقل عمومي اعلام نشده است، اما اگر ابلاغ شود بلافاصله اجرايي خواهد شد.» به گزارش ايسنا، با وجود هشدارهاي متعدد مسوولان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي همچنان برنامه‌ريزي سفرهاي نوروزي از سوي شركت‌هاي حمل و نقلي مختلف در حوزه‌هاي هوايي، ريلي و جاده‌اي ابلاغ شده و بليت‌ها نيز براي شهرهاي مختلف فروخته مي‌شود كه البته تاكنون اين سفرها ممنوع نشده است. اين درحالي است كه شيوع موج چهارم كرونا در كشور پيش‌بيني مي‌شود و هر روز به تعداد شهرهاي قرمز كشور اضافه مي‌شود، از طرفي ديگر به نظر مي‌رسد كه خانواده‌ها تصميم خود را براي سفرهاي نوروزي به 25 اسفند موكول نكنند و بسيار زودتر از اين تاريخ برنامه‌هاي خود را بريزند و در اين ميان ابهام موجود در شيوه برگزاري سفرهاي نوروزي مي‌تواند آثار ناخوشايندي در تصميم خانواده‌ها داشته باشد. از سوي ديگر به نظر مي‌رسد كه به‌‌رغم هشدارهاي جدي وزارت بهداشت، پيگيري معاونت گردشگري وزارت ميراث‌فرهنگي، گردشگري و صنايع‌دستي براي برگزاري سفرهاي نوروزي مشروط بر رزرو محل اسكان، بيشتر متوجه فعالان حوزه گردشگري كشور باشد كه حالا بيش از يك سال و نيم است با ركودي ممتد دست و پنجه نرم مي‌كنند و به نوبت از عرصه رقابت خارج مي‌شوند.  حالا بيش از دو هفته از اعلام موافقت ستاد ملي كرونا با برگزاري مشروط سفرهاي نوروزي نمي‌گذرد كه معاون گردشگري كشور از امكان برگزاري سفرهاي نوروزي مشروط به داشتن رزرو محل اسكان خبر مي‌دهد. ولي تيموري، معاون گردشگري وزارت ميراث فرهنگي، گردشگري و صنايع دستي با درنظر گرفتن آخرين ملاحظات ستاد ملي كرونا درباره سفرهاي نوروزي به برنا گفت: بيش از يك ماه است كه طرح سفر ايمن و هوشمند در مراجع مختلف، از وزارت بهداشت تا قرارگاه عملياتي مبارزه با كرونا و كميته امنيتي و اجتماعي وزارت كشور مطرح شده و با نيروي انتظامي و وزارت راه و شهرسازي نيز رايزني‌هايي صورت گرفته، به هر حال موضوع حمل و نقل در سفرهاي نوروزي بسيار اثرگذار است. جلسات مختلفي نيز براي رفع ابهام و پرسش و پاسخ برگزار شد تا در نهايت، طرح را پذيرفتند و تاييد كردند و قرار شد مديريت سفر ايمن در تعطيلات نوروز ۱۴۰۰ با وزارت ميراث فرهنگي، گردشگري و صنايع دستي باشد، هرچند كه دغدغه‌هايي از بابت حاد شدن شرايط ويروس كرونا در كشور وجود دارد. به گفته ولي تيموري، فعاليت‌ها و خدمات مرتبط با سفر و گردشگري در تعطيلات نوروز به صورت محدود و كنترل‌شده خواهد بود و برقراري سفرهاي نوروزي نيز مشروط بر اين است كه در روزهاي پيش ‌رو وضعيت ويروس كرونا در كشور فوق‌العاده يا بحراني نشود. معاون گردشگري خبر داده كه كليت طرح سفر ايمن در ستاد ملي مبارزه با كرونا تصويب و پيش از آن نيز در قرارگاه عملياتي مبارزه با كرونا تاييد شده است. 
قرار است سفرها طبقه‌بندي شوند كه اين فرآيند در اختيار و مديريت وزارت ميراث فرهنگي، گردشگري و صنايع دستي است. به گفته او بخشي از اين سفرها به صورت برنامه‌ريزي‌شده و با تور خواهد بود كه از طريق دفاتر خدمات مسافرتي داراي مجوز اجرا مي‌شود. اين سامانه مدت‌هاست كه راه‌اندازي شده و فقط در انتظار پيوستن نيروي انتظامي است تا تورها با كد رهگيري رصد شوند. اين كد روي وسيله نقليه نصب مي‌شود و نام راهنما، آژانس و اتومبيل در آن كد مشخص هستند.  اما تكليف افرادي كه بليت خود را پيش از اين خريده‌اند چه مي‌شود؟ به‌زعم ولي تيموري، دغدغه اصلي اين معاونت متوجه افرادي است كه مستقل و بدون برنامه‌ريزي سفر مي‌روند. اين نوع سفرهاي خارج از قالب تور به گفته تيموري مشروط بر ارايه رزرو محل اقامت هستند. در نوروز 1400، در مبادي ورودي شهرها، مسافران كنترل خواهند شد و در صورت نداشتن تاييديه رزرو، اجازه ورود به شهر يا استان را نخواهند داشت. برخي مسافران هم كه به صورت شخصي اما با وسايل حمل‌و‌نقل عمومي تردد مي‌كنند، به گفته معاون گردشگري بايد علاوه بر داشتن استعلام كرونا، محل اسكان خود را از پيش رزرو كرده باشند و علاوه بر آن، تمام تاسيسات گردشگري ملزم هستند از طريق سامانه ماسك اطلاعات بيماران را رصد و از پذيرش مبتلايان كه دوران نقاهت ۱۴ روزه آنها تمام نشده است، خودداري كنند. علاوه بر اين، براساس مصوبه ستاد ملي مبارزه با كرونا، فعاليت مدارس و كمپ‌هاي ورودي شهرها در تعطيلات نوروز ۱۴۰۰ ممنوع خواهد بود و امكان پذيرش مسافر در اين مراكز وجود ندارد. قرار شده از هرگونه تجمع‌آفريني و استقرار چادرهاي مسافرتي در محل‌هاي عمومي نيز جلوگيري شود. اما آيا اين معاونت مي‌تواند با اجبار رزرو محل اسكان از گسترش ويروس كرونا در كشور جلوگيري كند؟ مشاهدات خبرنگار اعتماد نشان مي‌دهد كه هم‌اكنون امكان رزرو بليت اتوبوس بدون نياز به ارايه رزرو محل اقامت ممكن است و هيچ ممانعتي براي انتخاب مقصد وجود ندارد و حتي اگر ممانعتي هم براي خريد بليت وجود داشته باشد، در خود ترمينال‌هاي تهران به راحتي مي‌توان بدون خريد بليت سوار اتوبوس شد و بدون داشتن رزرو به مقصد مورد نظر سفر كرد. 
علاوه بر اين، اجبار رزرو محل اسكان عملا امكان سفرهاي نوروزي را از قشر متوسط به پايين جامعه مي‌گيرد و در برنامه معاونت گردشگري براي سفرهاي نوروزي اين قشر از جامعه چندان تمهيد مشخصي درنظر گرفته نشده است. علاوه بر اين، اجبار داشتن برگه رزرو به راحتي مي‌تواند با چند تماس ساده براي عده‌اي فراهم شود و اين اجبار نيز ظاهرا نمي‌تواند چندان مانعي سر راه شخصي باشد كه به هر طريق ممكن مي‌خواهد در عيد نوروز به سفر برود. تلاش معاونت گردشگري براي مشروط كردن سفرهاي نوروزي به داشتن برگه رزرو احتمالا ريشه در اين واقعيت دارد كه فعالان حوزه گردشگري در يك سال و نيم پيش ضربه‌هاي مهلكي خورده‌اند و به‌‌رغم ركود ممتد وضعيت گردشگري در كشور، چندان حمايت مالي خاصي از اين معاونت نديده‌اند و حالا با اجبار داشتن يك برگه رزرو و اجبار اسكان در مراكز اقامتي، به نظر مي‌رسد اين معاونت قصد دارد تا با توسل به چنين شيوه‌اي اندك محل درآمد را براي ورشكستگان حوزه گردشگري فراهم كند.  پيش از اين، فريدون محمدي، مديركل ميراث‌فرهنگي، گردشگري و صنايع‌دستي البرز در اواخر بهمن ماه سال جاري خبر موافقت با تردد خودروهاي شخصي در نوروز 1400 را داده و اعلام كرده بود كه اين خودروها به شرط داشتن محل اسكان مي‌توانند به شهرهاي مختلف وارد شوند. اين مدير با اشاره به همين نكته تاكيد كرده بود كه احتمالا با هماهنگي‌هاي صورت‌گرفته، تجربه تلخ ركود گردشگري در سال 99 تكرار نمي‌شود و سال 1400 مي‌تواند شرايط ديگري را براي ورشكستگان صنعت گردشگري رقم بزند. 
علاوه بر اين، رييس جامعه هتلداران خراسان رضوي در 13 اسفند به ايسنا از استقبال پايين مردم از سفرهاي نوروزي در اين استان خبر داده و گفته است كه هنوز هيچ بخشنامه جديدي به هتل‌هاي اين استان ابلاغ نشده  و آخرين ابلاغيه مربوط به تاريخ چهارم خرداد سال جاري است. او علت استقبال ضعيف از سفرهاي نوروزي در سال 1400 را «بلاتكليفي مردم» عنوان كرده و گفته است: «هنوز مردم نمي‌دانند چه ميزاني از هتل‌هاي يك شهر ظرفيت پذيرش  يا چه شهرهايي امكان سفر دارند. بنابراين اين مساله بايد از طريق ستاد ملي كرونا اعلام شود تا مردم از بلاتكليفي سفر يا عدم سفر خارج شوند.»
پيش از اين علي‌اصغر مونسان در افتتاحيه مراسم پرحاشيه نمايشگاه گردشگري ادعا كرده بود كه صنعت گردشگري ايران با 22 هزار ميليارد آسيب هنوز صنعتي سرپاست و زمين‌گير نشده است. مونسان در اين افتتاحيه مدعي شده بود كه ما نه‌تنها زمين‌گير نشديم بلكه هوشمندانه روي نقاط ضعف كار و تلاش كرديم كه هوشمندانه بازارهاي جديد را فعال كرديم. ما ضربات مكرري را كه در سال ٩٨ دريافت شد به نحوي جبران كرديم، ركورد بي‌سابقه در حضور گردشگران خارجي در همان سال ٩٨ شاهد اين ادعاست. در گردشگري داخلي تحول به حدي رو به جلو است كه با وجود هشدارها در دوران كرونا براي سفر نرفتن، ديديم كه عده‌اي آن را در سبد خانوار خود قرار داده‌اند. متاسفانه اين ادعاي مونسان چندان همخواني با وضعيت زندگي راهنماهاي تورها و آژانس‌هاي گردشگري ندارد. پيش از اين «اعتماد» در گزارشي از وضعيت راهنمايان تورهاي گردشگري خبر داده بود كه جمعيت قابل‌توجهي از اين فعالان تغيير شغل داده‌اند و در سايه ركود و عدم وجود راه‌حلي‌هاي جبراني، به اجبار روزگار خود را پشت فرمان تاكسي يا پيك موتوري مي‌گذرانند. حالا كه ويروس كرونا همچنان در كشور مي‌تازد، به نظر مي‌رسد كه شايد وظيفه معاونت گردشگري در قبال صنعت زخم‌خورده كشور؛ مي‌تواند گزينه‌هاي كاربردي ديگري جز اصرار بر برگزاري سفرهاي نوروزي باشد. سفرهاي نوروزي شايد بتوانند به رزرو شدن چند اقامتگاه ختم شوند، اما آيا برگزاري سفر در چنين شرايطي عموما توصيه مي‌شود و آيا براي حمايت از مراكز اقامتگاهي، اين تنها نسخه ممكن براي تجويز است؟

تلاش معاونت گردشگري براي مشروط كردن سفرهاي نوروزي به داشتن برگه رزرو احتمالا ريشه در اين واقعيت دارد كه فعالان حوزه گردشگري در يك سال و نيم پيش ضربه‌هاي مهلكي خورده‌اند و به‌رغم ركود ممتد وضعيت گردشگري در كشور، چندان حمايت مالي خاصي از اين معاونت نديده‌اند و حالا با اجبار داشتن يك برگه رزرو و اجبار اسكان در مراكز اقامتي، به نظر مي‌رسد اين معاونت قصد دارد تا با توسل به چنين شيوه‌اي اندك محل درآمد را براي ورشكستگان حوزه گردشگري فراهم كند.