برجام؛ سهل ممتنع

صحبت در موافقت یا مخالفت با «برجام»، گفت‌وشنودهای رسانه‌ای و تریبونی در مورد این توافقنامه بین‌المللی حتی پیش از شکل‌گیری برنامه جامع اقدام مشترک در وین و میان 1+5 برقرار بود و با انعقاد آن در اروپا خاتمه نیافت. پس از توافق و تا سال ۹۷ همچنان مخالفان برجام اظهاراتی داشتند که موافقان در مقام پاسخگویی بر می‌آمدند اما پس از اردیبهشت ‌ماه ۹۷ و خروج ایالات متحده از برجام بار دیگر و بیش از گذشته این توافق و سرنوشتش نقل همه محافل رسانه‌ای شد تا جایی که هم مخالفان دولت از هر مسیر که برای نقد دولت می‌رفتند به برجام می‌رسیدند و دولتی‌ها و حامیان‌شان هم از هر راهی برای پاسخگویی می‌رفتند، از برجام می‌گفتند. ردپای این نقد و نظرهای رسانه‌ای و سیاسی در سخنرانی‌هاي رییس‌جمهوری هم پررنگ است و اخیرا پررنگ‌تر هم شده ‌است. در همین راستا حسن روحانی دیروز در نشست هفتگی هر چهارشنبه دولت ضمن تاکید بر اقتصاد مقاومتی درون‌زا به تلاش دولت یازدهم و دوازدهم برای ایجاد برجام و البته حفظ آن نیز اشاره کرد و گفت که تحریم باید برداشته شود؛ چرا‌که این حق مردم است: «اگر یک ساعت در برداشتن تحریم تعلل کنیم، امروز و فردا کنیم، تسویف را پیش پای خودمان بگذاریم، سوفه و لعله را جلوی پای خودمان بگذاریم، حقوق مردم را پایمال کردیم. اینکه می‌گویند حقوق عامه این حقوق عامه این است.» روحاني برداشتن تحریم‌ها را بخشی از حقوق عامه توصیف کرد و گفت: «حق همه مردم هست که تحریم از دوش‌شان برداشته شود، آزاد شوند. فشار از مردم برداشته شود، این حقوق عامه است. همه باید تلاش کنیم. البته وظیفه دولت است و باز تاکید می‌کنم قانون اساسی به صراحت می‌گوید جز در مواردی که به صراحت، اجرا به مقام معظم رهبری واگذار شده است، جز آن موارد تمام اجرا به عهده دولت است. هیچ‌کس دیگر حق ندارد در اجرا مداخله کند.... البته در شرایط فعلی دولت جدید امریکا لحنش مقداری تغییر کرده است. به بعضی از مسائل اعتراف کرده است، اعتراف کرده که کار دولت قبل غلط و اشتباه بوده است. حتی یک اقدام عملی کرده و نامه غلطی که دولت قبل به سازمان ملل فرستاده بود، پس گرفتند. تا این حد هم از این کارها کرد، اما در زمینه برداشتن تحریم که مساله اصلی ماست و به صراحت حق مردم را محترم شناختن، هنوز ندیدیم یک قدم جدی از طرف دولت امریکا برداشته شود.» برداشتن تحریم‌ها و اجرای کامل برجام البته این روزها سهل ممتنع شده‌ است. دو طرف، جمهوری اسلامی و ایالات متحده منتظرند در فضای بی‌اعتمادی طرف مقابل اولین گام را بردارد و در این میان به نظر می‌رسد که کاری هم از اروپا ساخته نیست. این موضوع البته با ادبیاتی دیگر مورد اشاره رییس‌جمهوری قرار گرفت و توضیح داد: «به نظر من این امر برداشتن تحریم و اجرای کامل برجام، هم خیلی آسان است و هم خیلی مشکل. اگر اراده جدی در همه اطراف باشد، هفت کشور، مخصوصا امریکایی‌ها و ایران، این دو کشور تصمیم بگیرند به همه تعهدات عمل کنند، امریکا همه تحریم‌ها را بردارد و بلافاصله ایران همه تعهدات خود را اجرا کند، این خیلی آسان است. می‌شود که در یک یا دو روز انجام بگیرد. یک اراده جدی باشد در همین هفته می‌توان کار را تمام کرد. اما اگر اراده جدی نباشد، یا اینکه همان وسواس خناسی که به جان ترامپ افتاد و او را منحرف و بی‌آبرو کرد و در صحنه سیاسی او را نابود کرد، چون هر چه در ارتباط با ایران و برجام به سازمان ملل رفت، شکست خورد.» رييس‌جمهوري ادامه داد: «حال دولت فعلی قبول دارد که دولت قبلی اشتباه کرده و کار غلط انجام داده است یا نه؟ اگر قبول دارد هم باید واضح‌تر و صریح‌تر بگوید اشتباه کرده و هم سریع‌تر باید به تعهد عمل کند و حتی جبران کند. ...حال دیگران، اروپایی‌ها هم با ما صحبت می‌کنند، زنگ‌ می‌زنند، تلفن می‌کنند با ما بحث می‌کنند. بحث ما با آنها هم همین است که می‌گویند ما باید برجام را حفظ کنیم. اگر با لفاظی است ما با صدای بلندتر می‌گوییم برجام را باید حفظ کنیم. با صدا و سخنرانی و شعار که حل نمی‌شود. امریکایی‌ها هم شعار می‌دهند می‌گویند ما می‌خواهیم به برجام برگردیم. می‌خواهیم همه به تعهدات خود عمل کنند ولی لفظ کافی نیست باید در مقام عمل وارد شویم.»  رییس‌جمهوری همچنین در بخش دیگری از سخنانش به این موضوع اشاره کرد که با توافق برجام نه ‌تنها صنعت هسته‌ای از بین نرفت، بلکه امروز هم بدون سایه قطعنامه‌های سازمان ملل و به‌ صورت مشروع «هم چرخ سانتریفیوژها می‌چرخد و هم چرخ اقتصاد» او افتتاح پروژه‌هاي چند هزار میلیاردی در سراسر کشور را به عنوان شاهدي بر صحت اظهاراتش مطرح کرد؛ در حالی که براساس آمار و ارقام نهادهای داخلی از جمله بانک مرکزی و مرکز آمار نه به‌ لحاظ رشد اقتصادی نه تورم و بسیاری از پارامترهای دیگر وضعیت اقتصادی چندان هم تناسبی با این اظهارات روحانی ندارد. روحانی همچنین در بخش دیگری از سخنانش تاکید کرد که دولت به ۱+۴ هم متذکر شده که «ما 3 سال در جنگ اقتصادی ایستادیم. این ما هستیم که برجام را در این مدت حفظ کردیم. ما حافظ برجام هستیم. ایجاد‌کننده برجام هستیم و حافظ برجام هم هستیم.»