ضرب‌الاجل خروج امريكا از افغانستان نزديك است
بايدن بر سر دوراهي
مترجم: هديه عابدي
دونالد ترامپ در توافق با طالبان قول داد نيروهاي امريكايي را در صورت برآورده شدن شرايط تا ماه مه 2021 از افغانستان خارج كند. اكنون به ضرب‌الاجل تعيين شده نزديك مي‌شويم و جو بايدن بايد هر چه زودتر در مورد پايان طولاني‌ترين جنگ تاريخ امريكا تصميم‌گيري كند.
اين جنگ اكنون به يك دوراهي مهم رسيده است. بايدن دو گزينه در اختيار دارد: يكي اينكه تا ماه مه همه نيروهاي نظامي امريكا را طبق وعده ترامپ از افغانستان خارج كند و ريسك افزايش دوباره افراط‌گرايي در منطقه را به جان بخرد، يا اينكه نيروها را در افغانستان حفظ كند و جنگ را به اين اميد ادامه دهد كه شايد بتواند طالبان را به صلح با يك دولت ضعيف و چندپاره راضي كند.
گزينه دوم احتمالش بيشتر است، اما مقامات مي‌گويند هنوز هيچ تصميمي اتخاذ نشده است.
مساله افغانستان براي دولت جديد يكي از سخت‌ترين و اضطراري‌ترين معضل‌ها به شمار مي‌رود. افكار عمومي امريكا از 20 سال جنگ در اين كشور خسته شده‌اند، اما خروج از افغانستان مي‌تواند اهرم فشار بسيار قدرتمندي را به طالبان بدهد و بر تمام فداكاري‌هايي كه نيروهاي امريكا و ائتلاف و البته غيرنظاميان افغان انجام داده‌اند، سايه بيفكند.
بايدن از زمان ورود به كاخ سفيد تاكنون در خصوص افغانستان با جزييات صحبت نكرده، اما تجربه زيادي در خصوص اين جنگ دارد. در سال 2009 وقتي بايدن معاون اول باراك اوباما بود و جنگ در وضعيت حساسي قرار داشت، در يكي از بحث‌هاي درون دولت شكست خورد. استدلال او اين بود كه امريكا بايد ميزان تعهد نظامي خود را كاهش دهد و بر مقابله با گروه‌هاي افراط‌گرا تمركز كند، اما اوباما بر خلاف نظر او تصميم گرفت تعداد نيروهاي امريكا را به
100هزار نفر افزايش دهد.
استراتژي اوباما كه بر اساس آن سال 2014 به عنوان ضرب‌الاجل خروج بخش عمده‌اي از نيروهاي امريكا تعيين شده بود، نتوانست طالبان را وادار به حضور در مذاكرات صلح كند. تا ژانويه 2017 كه دونالد ترامپ وارد كاخ سفيد شد، اوباما تعداد نيروهاي امريكا را به حدود 8500 نفر كاهش داده بود. ترامپ همان سال تعداد اين نيروها را چند هزار نفر بيشتر كرد و پس از آنكه دولتش در فوريه 2020 با طالبان به يك توافق صلح مشروط رسيد، روند كاهش نيرو را آغاز كرد. در آخرين مورد، ماه گذشته تعداد نيروهاي امريكا در افغانستان به عدد كنوني يعني 2500 نفر رسيد.
بايدن در جريان تبليغات انتخاباتي خود در سال 2020 گفت شايد بخشي از نيروهاي امريكا را براي مقابله با تروريسم در افغانستان حفظ كند، اما «جنگ را مسوولانه به پايان مي‌رساند» تا اطمينان يابد نيروهاي امريكا ديگر هيچ وقت مجبور به بازگشت نخواهند شد.
او تابستان سال گذشته در پاسخ به سوالي كه از سوي شوراي روابط خارجي مطرح شده بود، نوشت: من در همان چهار سال نخست رياست‌جمهوري‌ام نيروهاي جنگي امريكا در افغانستان را به خانه بازمي‌گردانم.
البته بر خلاف آنچه بايدن وعده داد، چند سال پيش ماموريت امريكا در افغانستان از حالت جنگي به حالت مستشاري تغيير يافته بود و نظاميان امريكا تنها وظيفه آموزش نيروهاي امنيتي افغان را بر عهده داشتند.
وي افزود: اگر هم بخشي از نيروهاي نظامي امريكا در افغانستان باقي بمانند، تمركز آنها صرفا روي عمليات مقابله با تروريسم خواهد بود.
دولت مي‌گويد مشغول بررسي توافق فوريه 2020، موسوم به توافق دوحه است كه در آن طالبان موافقت خود را با توقف حمله به امريكا و نيروهاي ائتلاف و آغاز مذاكرات صلح با دولت افغانستان و چند شرط ديگر اعلام كرد و در ازاي آن امريكا پذيرفت تا اول مه 2021 تمام نيروهاي نظامي خود را از اين كشور خارج كند.
چندين ماه است كه مقامات ارشد امريكايي مي‌گويند طالبان نتوانسته به تعهدات خود ذيل توافق دوحه عمل كند و اگرچه بازنگري دولت بايدن ادامه دارد، اما بسياري خواستار تمديد حضور نظامي امريكا پس از اول مه شده‌اند.
متحدان امريكا در سازمان پيمان آتلانتيك شمالي (ناتو) مخالفتي با شكايت امريكا در خصوص پايبندي طالبان به تعهداتش ذيل توافق دوحه نكرده‌اند، اما در عين حال خواستار خروج زودهنگام نيروها نيز نشده‌اند.
ضرب‌الاجل اعلام شده كه حدود ماه ديگر فرا مي‌رسد، خود يكي از عواملي است كه بايد مدنظر قرار گيرد، چراكه براي خارج كردن 10 هزار نيروي امريكا و ناتو به شكلي منظم تا تاريخ اول مه خيلي زود دير مي‌شود. لويد آستين، وزير دفاع امريكا هفته گذشته اعلام كرد به متحدان و شركاي ايالات متحده در افغانستان اطمينان داده كه قرار نيست نيروها به شكلي «شتابزده» از اين كشور خارج شوند و تمركز واشنگتن بر ديپلماسي است.
وي در گفت‌وگو با خبرنگاران گفت: مشخصا سطح خشونت در حال حاضر بسيار بالاست و در مذاكراتي كه با هدايت افغانستان برگزار مي‌شود بايد پيشرفت بيشتري حاصل شود. بنابراين از همه طرف‌ها مي‌خواهم مسير صلح را انتخاب كنند.
نكته ديگري كه مي‌تواند طرز فكر دولت بايدن را نشان دهد، اشاره مكرر آن به بازنگري در «پايبندي» به توافق دوحه است. اين امر نشان مي‌دهد ممكن است دولت بايدن در نهايت اعلام كند به علت عدم پايبندي طالبان به تعهداتش، واشنگتن نيز به ضرب‌الاجل اول مه اهميتي نمي‌دهد يا حداقل آن را جابه‌جا خواهد كرد.
اين همان استدلالي است كه در گزارش 3 فوريه گروه مطالعه افغانستان كه مجوز كنگره را در اختيار دارد، ارائه شده است. يكي از اعضاي اين گروه جوزف دانفورد، ژنرال بازنشسته نيروي دريايي و رييس سابق ستاد مشترك ارتش امريكاست كه روزي فرمانده نيروهاي اين كشور در افغانستان بود. اين گزارش خواستار اقدام ديپلماتيك فوري به منظور تمديد ضرب‌الاجل اول مه شده است.
در اين گزارش آمده است: گروه مطالعه باور دارد خروج نيروهاي امريكا بايد مشروط به اين باشد كه طالبان نشان دهد اراده و ظرفيت لازم براي مقابله با گروه‌هاي تروريستي را دارد. همچنين طالبان بايد خشونت عليه مردم افغانستان را كاهش دهد و پيشرفت واقعي به سمت حل و فصل سياسي و مصالحه به دست آيد.
بر اساس اين گزارش، اگر خروج كامل نيروهاي امريكا مشروط به پيشرفت در مذاكرات صلح نباشد، ممكن است منجر به قطع بخش عمده‌اي از كمك‌هاي مالي واشنگتن به افغانستان و بسته شدن سفارت اين كشور شود.
اين گزارش در ادامه مي‌نويسد: اين رويكرد بسيار پرريسك و حتي خطرناكي است كه مي‌تواند به جاي حل و فصل درگيري‌ها، باعث افزايش آن شود و تهديدهايي را به وجود بياورد كه امنيت امريكا را به خطر بيندازد. به احتمال زياد اين رويكرد منجر به فصل تازه‌اي از جنگ داخلي مي‌شود، شبيه به درگيري‌هاي دهه 1990 كه منجر به حملات 11 سپتامبر 2001 ( و حمله امريكا به افغانستان) شد.
استفن بيدل، استاد دانشگاه كلمبيا كه پيش‌تر به مقامات نظامي امريكا در مورد جنگ مشاوره مي‌داد، مي‌گويد: وعده دولت ترامپ به طالبان مبني بر خارج كردن نيروهاي امريكايي در يك زمان مشخص اشتباه بود. اگر بودن نيروهاي امريكا در آن منطقه، صرف هزينه و به خطر انداختن جان انسان‌ها به اندازه كافي اهميت دارد، هدف از حضور در افغانستان رسيدن به توافق است و براي رسيدن به آن بايد در مذاكرات اهرم فشار داشته باشيد.
به گفته او در حال حاضر تنها اهرم فشاري كه براي امريكا باقي مانده حضور نظاميان اين كشور و كمك‌هاي مالي واشنگتن به افغانستان پس از رسيدن به توافق صلح است.
او مي‌گويد امريكا بايد در مورد اهرم‌هاي فشار خود بسيار با دقت و خساست عمل كند و اين بدان معناست كه واشنگتن نبايد بدون توافق به شكل يك‌جانبه از افغانستان خارج شود. اگر در مورد توافق جدي هستيد و حاضريد هزينه رسيدن به توافق را پرداخت كنيد، پس احتمالا بايد پس از ماه مه نيز در افغانستان بمانيد.
منبع: آسوشيتدپرس