تركيه و مصر؛ پيش به سوي عادي‌سازي روابط

شواهد نشان مي‌دهد روابط بين تركيه و مصر گام به گام عادي مي‌شود. سدات اونال، معاون وزير امورخارجه تركيه به منظور انجام رايزني‌هاي سياسي در تاريخ 6-5 مه ‌در راس هياتي به قاهره، پايتخت مصر سفر كرد. در چارچوب اين رايزني‌ها گام‌هاي ضروري براي عادي‌سازي روابط بين دو كشور در سطح دوجانبه و منطقه‌اي با حضور «حامدي سناد لوزا» معاون وزير امور خارجه مصر مورد ارزيابي قرار گرفت. طرفين چندي پيش توافق كردند كانال گفت‌وگو بين تركيه و مصر كه ابتدا در بين سازمان‌هاي اطلاعات دو كشور باز شده است، از طريق وزارتخانه‌هاي امورخارجه ادامه يابد. مناسبات تركيه و مصر طي ماه‌هاي اخير رو به نزديكي مي‌رود و انتظار مي‌رود وزراي امور خارجه دو كشور پس از نزديك به 8 سال قطع روابط، به زودي با يكديگر ديدار كنند. تركيه و مصر پس از اتمام مذاكرات در بيانيه مشتركي اعلام كردند: بحث‌ها صريح و عميق بود و طرفين به مسائل دوجانبه و همچنين برخي مسائل منطقه‌اي به ويژه اوضاع ليبي، سوريه، عراق و لزوم دستيابي به صلح و امنيت در منطقه شرق مديترانه پرداختند. دو طرف نتيجه اين دور از رايزني‌ها را ارزيابي و بر سر اقدامات بعدي توافق خواهند كرد. به گفته وزارت خارجه مصر طرفين به بررسي مسائل دوجانبه و مسائل منطقه و لزوم تحقق صلح و امنيت در منطقه خاورميانه پرداختند.
مولود چاووش اوغلو، وزير خارجه تركيه در اولين واكنش خود تاييد كرد مذاكرات با مصر در فضايي مثبت انجام شد و قاهره از هر همكاري با تركيه، بُرد خواهد كرد. ديدارها با مصر طي دوره آتي پيرامون گام‌هايي كه براي عادي‌سازي روابط خواهيم برداشت، ادامه خواهد يافت و مصر از هر همكاري با تركيه به ويژه درخصوص پرونده‌هاي مشترك در سوريه، ليبي، عراق و شرق مديترانه سود خواهد كرد. روابط تركيه و مصر به دليل كودتاي السيسي عليه محمد مرسي و بدرفتاري با اعضاي اخوان‌المسلمين از سال 2013 دوره پرتنشي را پشت سر گذاشت و موجب قطع روابط ديپلماتيك دو كشور شد. تركيه با حملات لفظي خود عليه رقبا و ميزباني از شخصيت‌‌هاي مرتبط با اخوان‌المسلمين و حماس، سياستي تجديد‌‌نظرطلبانه در منطقه در پيش گرفت، رويكردي كه به بروز اختلاف با مصر، عربستان و امارات منجر شد. اتخاذ اين سياست‌ها هزينه‌هاي اقتصادي و ديپلماتيك براي اين كشور درپي داشت. روند حل اختلاف‌هاي آنكارا - قاهره در اواخر اسفند سال گذشته شتاب بيشتري به خود گرفت و آن زماني بود كه قاهره اعلام كرد كه كشورش درخواستي را از جانب تركيه براي برگزاري نشست در قاهره دريافت كرده و مقامات مصر نيز از اين امر استقبال كردند.
 در اين مدت، روابط تجاري و اقتصادي ميان دوطرف قطع نشد و هيات ديپلماتيك مصر در تركيه و بالعكس به‌رغم مشكلاتي كه وجود داشت، حضور داشتند. ابراهيم كالين، سخنگوي رياست‌جمهوري تركيه در مواضع شفاف خود تاكيد كرد عادي‌سازي روابط تركيه با مصر به نفع هر دو كشور و منطقه است و تركيه با يك دستور كار مثبت به دنبال بهبود روابط با عربستان خواهد بود. عادي‌سازي روابط با دو كشور منجر به افزايش تلاش‌هاي صلح در ليبي خواهد شد. آغاز همكاري‌هاي جديد بين قدرت‌هاي منطقه‌اي كه در گذشته به دلايل مختلف از هم گسسته شده‌اند، به تلاش‌ها براي پايان جنگ در ليبي كمك خواهد كرد. عادي‌سازي روابط با مصر به نفع هر دو كشور و منطقه خواهد بود. گروهي در تركيه معتقدند صلح با مصر كه مدت‌هاست حكومت حزب عدالت و توسعه از رييس دولت آن با صفاتي مانند «كودتاگر» و «ديكتاتور و قاتل» ياد مي‌كند نيز به ليبي و اخوان‌المسلمين گره خورده است. گفته مي‌شود آنكارا حتي شروع به محدودسازي فعاليت‌هاي اخوان‌المسلمين در تركيه كرده و رسانه‌هاي تركيه (به‌ويژه رسانه‌هاي رسمي) دستوراتي درخصوص تغيير لحن خود در قبال اخبار مربوط به مصر دريافت كرده‌اند. اين رسانه‌ها لحن خود را عليه دولت «عبدالفتاح السيسي» تعديل كرده‌اند كه اين مساله از جريان داشتن گفت‌وگوهايي ميان دو طرف حكايت دارد. مصر بر شروطي همچون پرونده‌هاي روابط دوجانبه، توقف هرگونه خصومت يا هدف قراردادن مصر و رهبري آن متمركز خواهد بود علاوه بر اين اجازه ندادن به رسانه‌ها در هدف قرار دادن مصر از طريق شبكه‌هاي ماهواره‌اي تركيه، احترام به قواعد حقوق بين‌الملل در روابط بين كشورها و حسن همجواري و عدم فراهم كردن فضا و آزادي به گروه‌هاي تروريستي افراطي عليه مصر متمركز خواهد بود و اينكه تركيه منافع يا امنيت ملي مصر و عرب در سطح منطقه‌اي و بين‌المللي را تهديد نكند. شواهد نشان مي‌دهد به باور قاهره اگر تركيه در احترام به حاكميت دولت‌ها و عدم مداخله در امور داخلي مطابق با قوانين بين‌المللي عمل كند، مصر با عادي‌سازي روابط مخالف نيست به ويژه اينكه مصر در امور داخلي تركيه دخالت نكرده و هيچ اقدامي عليه امنيت و حاكميت تركيه انجام نداده است. اگر آنكارا رفتارهاي خود را متوقف كند و طبق قوانين بين‌المللي رفتار كند، مصر شريك تركيه خواهد بود، اما اگر تركيه بخواهد اراده خود را تحميل كند و اقداماتي را عليه امنيت ملي عرب و مصر انجام دهد تلاش‌هايش براي ايجاد روابط نزديك با مصر با شكست روبه‌رو خواهد شد. اين سفر نوعي اعتراف آشكار براي به رسميت شناختن دولت مصر و رييس‌جمهوري السيسي و تمامي نهادهاي دولت مصر است. پيشرفت كنوني در مناسبات قاهره و آنكارا بدون آشتي كشورهاي شوراي همكاري با قطر در نشست عربستان نمي‌توانست به اين مرحله برسد چراكه بهبود روابط قطر و عربستان منجر به گشوده شدن ازسرگيري روابط براي ديگر طرف‌هاي مورد اختلاف شد. حل اختلافات در ليبي نيز كمك شاياني به مصر و تركيه براي پشت سر نهادن اختلافات كرده است.