صداي رها شده
ريحانه فضيلتي
در اينكه فيلم سينمايي نخستين وعده ديدار (دختر فراري) اولين فيلم سينمايي دوبله شده در ايران است شكي نيست.
فيلمي كه به مديريت اسماعيل كوشان دوبله شد. شكي هم اگر باشد در مورد زمان اكران اوليه اين فيلم است.
بنا به روايتي در تاريخ 25 ارديبهشت 1325 و به روايتي ديگر در پنجم همان ماه در سينما كريستالِ تهران روي پرده رفته است. با اين حساب هنر دوبله فيلم‌هاي خارجي در ارديبهشت ماه 75 سال پيش در ايران جاي خودش را در دلِ علاقه‌مندان به فيلم و سينما باز كرد.
بيراه نيست اگر بگوييم حرفه دوبله تنها حرفه‌اي است كه از قبل تا پس از انقلاب، همان كيفيت مطلوب خود را با همان هنرمندانِ پرآوازه و بي‌نظير حفظ كرده.
يعني 75 سال تلاش و درخشش تكرارنشدني از سمتِ اشخاصي كه تمام هم خودشان را در خدمت به اين عرصه وقف كرده‌اند. اما نكته تاسف‌بار اينجاست كه بعد از اين همه سال، ميزان كم‌توجهي و كم‌لطفي به اين هنر مهم و تاثيرگذار و متوليانش، روز به روز بيشتر مي‌شود.
در بين رشته‌هاي هنري، خصوصا هنرهاي سمعي و بصري كه در طول سال، فستيوال‌ها و جشنواره‌هاي زيادي براي‌شان برگزار مي‌شود، حرفه دوبله، بين تمامي هنرهاي تاييد و تشويق شده همچنان غريب مانده است.
اگر بخواهيم منصفانه و بي‌طرف به اين قضيه نگاه كنيم، منهاي چند مراسم تجليل از هنرمندان عرصه دوبله و گويندگي، هيچ مراسم يا جشنوارهاي كه به شكل جدي و تخصصي به اين هنر كاملا ظريف و دشوار بپردازد، وجود ندارد.
جايي كه مثل هر هنر ديگري قابليت‌هاي هنرمندانش نقد و ستايش شود. آن هم در شرايطي كه دوبلاژ ايران، در بين كشورهاي دنيا، از بهترين و بالاترين كيفيت برخوردار است. كاش جشن‌ها و جشنوارهاي هنري ايران، در بين تنديس‌ها و ديپلم‌هايي كه با عناوين مختلف، دوره به دوره به جوايز ديگرشان اضافه مي‌كنند، اين هنر زيبا و منحصر به فرد را ناديده نگيرند.
اگر جشنواره‌هاي تلويزيوني، جشنواره فيلم فجر، جشن خانه سينما، يا جشن منتقدين و هر فستيوال معروف و معتبر ديگري، اين حرفه مهم كه ارتباط مستقيمي با سينما دارد، هر سال به شكل جدي و اختصاصي تجزيه و تحليل كند كمك زيادي به پيشرفت و بهتر شدن اين حرفه مي‌كند.
البته هنوز هستند كساني كه دل در گرو دوبله دارند، اخيرا نيزسايت چكاوا به مديريتِ محمد‌علي محراب‌بيگي، سعي بر اين داشته است تا با نگاه به آثار و بيوگرافي گويندگان، نگارش كتاب روز دوبله و مهم‌تر از همه دوبلاژ مجدد فيلمِ نخستين وعده ديدار، اين هنر را در كنار هنرهاي ديگر اين مرز و بوم والا بدارد.
اما بي‌شك يك دست به تنهايي صدا ندارد و صداهاي ماندگار ايراني براي بقا و ارج ديدن نيازمند حمايت بيشترند. حمايتي كه مي‌تواند با اختصاص روزي به دوبله ايراني آغاز شود؛ روزي كه مي‌تواند 5 يا 25 ارديبهشت باشد.