ويژگي‌هاي يك برنامه انتخاباتي
عباس عبدي
عباس عبدي
برنامه انتخاباتي چه ويژگي‌هايي دارد؟ اينكه يك گروه يك برنامه ۱۵۰ صفحه‌اي بدهد، ديگري ۷۰۰۰ صفحه‌اي و نامزد بعدي ۱۰۰۰۰ صفحه‌اي نشان مي‌دهد كه درك ما از برنامه انتخاباتي وارونه است، زيرا نه مردم و نه حتي كارشناسان حوصله خواندن چنين متوني را ندارند، متوني كه به راحتي قابل نقد هم نيستند.
نه تنها تدوين آنها در صلاحيت حرفه‌اي نامزدهاي انتخاباتي نيست، بلكه مردم هم كاري با اين برنامه‌هاي كارشناسي ندارند حتي اگر خوب باشند كه به طور معمول هم كارشناسي نيستند. تدوين آنها نيز بسيار زمان‌بر و كارشناسانه است. به‌طور معمول ماهيت آنها به گونه‌اي است كه گويي يك‌سري جملات و گزاره‌هاي قشنگ رديف شده است كه در عمل و براي اجرا، در تعارض با يكديگر هستند يا بودجه كافي براي اجرا ندارند. به علاوه اين‌گونه برنامه‌ها اصلا خوانده نمي‌شوند، بهترين دليل اين ادعا اين است كه نقد نمي‌شوند. در حالي كه جملات كوتاه و گزاره‌هاي روشن هر نامزدي بازتاب دارد و به سرعت نقد مي‌شوند. چرا؟ براي اينكه خوانده و شنيده مي‌شود. بخش مهمي از اين متون بلند در تعارض با قوانين موجود است يا نيازمند بودجه است كه وجود ندارد يا از سوي مراجع ذي‌صلاح تصويب نمي‌شوند. به طور كلي چنين برنامه‌هايي به كلي نادرست و بي‌فايده است و هيچ‌كس هم به آنها ارجاع جدي نمي‌دهد.
پس برنامه انتخاباتي چيست؟ برنامه انتخاباتي يك متن به نسبت جمع و جور حداكثر دو، سه صفحه‌اي يا هزار كلمه‌اي است كه مي‌تواند يك پيوست چند صفحه‌اي (محدود) نيز داشته باشد. متن اول براي مردم و متن دوم براي كارشناسان است. متن دوم توضيح‌دهنده جزييات بيشتر متن اول است و هيچ چيز اضافه بر عناوين متن اول ندارد.
متن اول بايد شامل اين اجزا باشد:
الف- توصيفي از وضع عمومي كشور بدون روده‌درازي، مختصر و موجز. هر چند مردم به خوبي حس مي‌كنند كه وضع چگونه است، ولي رويكرد نامزد انتخاباتي به اين موضوع مهم است و اينكه نحوه ورود او به مسائل و نگاهش به جامعه چگونه است؟
ب- متن بايد چند مساله محدود را به عنوان موضوعات اصلي روشن كند. مثلا در ايران كنوني، تنش در روابط خارجي و تحريم، تورم بالا، توقف رشد اقتصادي، فقدان اشتغال، رعايت حريم خصوصي و سبك زندگي، شكاف‌هاي سياسي، فقر و نابرابري و... هر كدام مي‌توانند موضوع محوري نامزدها باشند. اين موضوعات بايد داراي اولويت باشند. ذكر نكردن هر كدام به معناي آن است كه از اولويت‌هاي نامزد مزبور خارج است.
ج- بخش آخر نيز بايد رويكرد او به حل مساله و چگونگي اجراي آنها معطوف شود. صرف اينكه بگوييم اينها مشكلات ما است و آن را حل مي‌كنيم، فايده ندارد. معلوم است كه همه اينها مشكلات ما هستند، چگونگي حل آنها است كه براي مردم مهم است.
د- يك بخش ديگر نيز مي‌تواند اضافه شود كه مستندات نامزد براي اثبات توانايي او در اجرايي كردن اين برنامه است. چنين متني نمي‌تواند خيلي مفصل باشد. آن‌قدر مفصل كه خود نامزدها هم حوصله خواندن و حتي نگاه كردن به آن را نداشته باشند!! چه رسد به مردم. اين متن، راهنماي همه براي ارزيابي گفتار و رفتار هر نامزدي است. هر نامزدي كه فاقد چنين متني باشد، دقيقا به معناي آن است كه هيچ برنامه‌اي ندارد. همه نقدها و دفاعيات از او نيز بايد براساس همين متن صورت گيرد. به‌علاوه اين نقدها، هم در سطح عمومي و مردمي بايد صورت گيرد و هم در سطح كارشناسي. نقدهاي كارشناسي بسيار مهم‌تر و موثرتر است.
نوشتن صدها و هزاران صفحه برنامه نشان‌دهنده بي‌برنامگي است. احتمالا كساني پول گرفته‌اند و متوني را كپي، پيست كرده‌اند و با يك جلد شيك و با آب و رنگ‌دار آن را به نامزدها قالب كرده‌اند، ولي چنين متوني را نمي‌توان به مردم نيز قالب كرد، بايد برنامه واقعي را نوشت و ارايه كرد.