واكنش يك اقتصاددان به سخنان رييس كل بانك مركزي
ناگفته‌هاي چاپ پول و رشد قيمت ارز
آلبرت بغوزيان|اقتصاددان در واكنش به سخنان اخير عبدالناصر همتي كه گفته است؛ كشور در معرض فروپاشي اقتصادي بود به «اعتماد» گفت: شرايط ايران در چند سال اخير به اين شدت كه ايشان عنوان كرده‌اند، وخيم نبوده است
گروه اقتصادي
عبدالناصر همتي، رييس كل بانك مركزي در آخرين روزهاي دولت دوازدهم و در آستانه انتخابات در جلسه‌اي 4 ساعته ميزبان گروه ۳۰ نفره از كارگزاران، مديران و كارشناسان و رسانه‌هاي بازار سرمايه شد تا ضمن اعلام نكاتي به گفته خود تازه و دفاع از عملكرد و اقدامات و انداختن تقصيرات به گردن دولت سعي در كمرنگ كردن برخي از تصميمات اشتباه اين بانك كند. همتي در بخشي از سخنانش به موضوع پايه پولي اشاره كرده و گفته است؛ اواخر سال ۹۸ و بعد از طرح لزوم اصلاح ساختار بودجه براي جبران كسري ۶۰ هزار ميليارد توماني بودجه توسط سران قوا و با وجود مخالفت‌هاي شديد من مقرر شد تا ۵ ميليارد دلار از صندوق توسعه برداشت و هزينه شود. اين موضوع باعث شد تا پايه پولي در عرض يك ماه ۲۰ واحد رشد كند، آن هم در شرايطي كه از اول سال ۹۸ تا بهمن، پايه پولي ۱۰ واحد افزايش يافته بود و منجر به رشد ۴۲ هزار ميليارد توماني نقدينگي در خرداد و تير شد. همتي همچنين به موضوع كرونا اشاره كرده و گفته است؛ بعد از شيوع كرونا، ستاد ملي مبارزه با كرونا در ارديبهشت سال قبل اقدام به تصويب جبران خسارت ۷۵ هزار ميليارد توماني معيشت خانوارها و وام يك ميليون توماني آن هم با نرخ سود ۱۲ درصدي و نه ۱۸ درصدي و حتي سود ۴ درصدي وام قرض‌الحسنه كرد. به اين ترتيب بانك مركزي ۲۰ هزار ميليارد تومان سپرده قانوني بانك‌ها نزد بانك مركزي را آزاد كرد كه به آن ۶۰ هزار ميليارد تومان كسري بودجه اضافه شد و به ۸۰ هزار ميليارد تومان رسيد اما موضوع مهمي كه در اين جلسه عنوان شده، نجات كشور از فروپاشي اقتصادي در 3 سال گذشته بوده كه نظر آلبرت بغوزيان را در اين باره جويا شديم. با اين توضيح كه گزيده‌اي از صحبت‌هاي رييس كل بانك مركزي در ديدار با فعالان بازار سرمايه را در جدول پيوست اين گزارش بخوانيد.
چالش اصلي نرخ ارز بود
آلبرت بغوزيان، اقتصاددان در واكنش به سخنان اخير عبدالناصر همتي كه گفته است؛ كشور در معرض فروپاشي اقتصادي بود به «اعتماد» گفت: شرايط ايران در چند سال اخير به اين شدت كه ايشان عنوان كرده‌اند، وخيم نبوده و توليدات داخل كشور در جريان بوده و در خصوص توليد كالاهاي اساسي نيز با مشكل شديدي مواجه نبوديم اما مشكل اصلي در اين مدت افزايش نرخ ارز بود كه از ۴۲۰۰ تومان به ۳۰ هزار تومان رسيد. اين اقتصاددان اظهار كرد: اگر برخي مدعي هستند كه كشور در شرايط ونزوئلايي شدن و ابرتورم قرار گرفته بود و اقدامات موثري هم انجام داده‌اند بايد پاسخ اين سوال را بدهند كه در اين مدت چگونه جلوي فروپاشي اقتصادي را گرفته‌اند؟ اين در حالي است كه به اعتقاد من ما اصلا در اين شرايط قرار نداشتيم. بغوزيان خاطرنشان كرد: تورم ايران هم همواره شيب صعودي داشته و وظيفه بانك مركزي و دولتمردان اين است كه وضعيت را بهبود ببخشند اما مي‌بينيم كه قيمت مسكن و خودرو به گونه‌اي است كه برخي افراد آرزوي تهيه آن را دارند.
همه بازارها با نرخ ارز ۳۰ هزار توماني قفل شد
او افزود: رييس كل بانك مركزي در خصوص قيمت ارز هم مدعي بود در صورتي كه بانك مركزي جلوي رشد قيمت ارز را نمي‌گرفت، بهاي آن به ۵۰ هزار تومان مي‌رسيد اين در حالي است كه نرخ ارز نمي‌توانست به ۵۰ هزار تومان برسد چراكه زماني كه نرخ ارز به ۳۰ هزار تومان رسيده بود، بازار همه كالاها قفل شده بود. اين اقتصاددان گفت: هر چند در اين مدت تحريم‌ها درآمدهاي ارزي ايران را كم كرد اما ايشان دايما در رسانه‌ها عنوان مي‌كرد، ذخيره‌مان پر است و كماكان به صادرات‌مان ادامه مي‌دهيم و با اين سخناني كه اخيرا گفته‌اند در منافات است. بغوزيان ادامه داد: البته ناگفته نماند كه مسوولان بانك مركزي در ۲۰ سال گذشته تيمي قوي بودند و افرادي هستند كه نمي‌توان به دانش آنها شك كرد اما اينكه چرا تصميمات صحيحي در مورد نرخ ارز گرفته نشد و بهاي آن تا بيش از ۳۰ هزار تومان افزايش يافت، جاي سوال دارد و چرا به موضوع تورم توجهي نشد و تاثير آن در اقتصاد ديده نشد كه همه قيمت‌ها شروع به حركت كرد؟ او تصريح كرد: سوال ديگر اينكه چطور بانك مركزي ارزي را براي واردات كالاي اساسي اختصاص مي‌دهد و اين ارز سر از كالاهاي لوكس درمي‌آورد چرا نظارتي نبوده و چرا اين رانت و ويژه‌خواري شفاف نشده است؟ چرا در كارنامه مسوولان بانك مركزي جلوگيري از عرضه ارز دولتي به رانت‌خواران نيست؟
ارزهاي دولتي چه شد؟
بغوزيان افزود: اين موضوع شبيه اين است كه بانكي وامي را به شخصي اختصاص دهد اما نداند به چه كسي اين وام را اختصاص داده. ارز هم همين طور است اگر بانك مركزي در اين مدت ارز دولتي براي كالاهاي اساسي اختصاص داده پس مي‌داند كه چه افرادي اين ارز را دريافت كرده‌اند حال اين اتفاقات به چه صورت بوده و عمدي اتفاق افتاده يا سهوي بايد بررسي شود. اين اقتصاددان گفت: آقايان چگونه جلوي تورم را گرفته‌اند؟ در حالي كه تورم در برخي از كالاهاي اساسي در اين مدت ۲۰۰ تا ۳۰۰ درصد هم بوده و امروز هم كه نرخ دلار افت كرده باز هم قيمت‌ها بالاست و چرا اتفاقي در كاهش قيمت‌ها نمي‌افتد و اگر افرادي معتقدند كه عملكرد خوبي داشته‌اند بايد بهبودي در شرايط رخ مي‌داد. او در خصوص وضعيت بورس هم ادامه داد: بورسي كه ظرف ۵ ماه چنان رشد كند كه به عددهاي نجومي برسد و پس از آن در حالي كه شاخص بورس بايد متوقف مي‌شد يك‌باره سقوط كند واقعا حيرت‌انگيز است و اين سوال مطرح مي‌شود چطور قيمت خودرو به ۱۰۰ ميليون تومان رسيد، ايستاد و سقوط نكرد اما بورس اين‌گونه نزولي شد؟
چه افرادي خواستار صف‌هاي فروش در بورس هستند؟
بغوزيان گفت: چه افرادي امروز در بورس صف‌هاي فروش را درست مي‌كنند؟ شرايط به گونه‌اي است كه هر روز شاهد صف فروش هستيم كه واقعا مضحك و مشخص است كه ساختگي است. اگر قرار است سهامي تقويت شود بايد صف‌هاي فروش را جمع كنند و نرخ ارز را كاهش دهند چراكه تزريق اين منابع به بازار سرمايه كارايي ندارد و اين سياست كاملا غلط است و با يكي، دو بار هم حل نمي‌شود.
او با بيان اينكه يك واحد توليدي را نشان دهيد كه تحت تاثير تورم ۱۰۰ تا ۱۵۰ درصدي قرار نگرفته باشد، افزود: اين منابع را بايد صرف توليد مي‌كردند و به كارخانه‌هايي اين منابع را تزريق مي‌كردند كه لنگ مواد اوليه و قطعات هستند و از قيمت تمام شده مي‌نالند. اين اتفاقات نشان مي‌دهد زماني كه همه بازارها به اين روز مي‌افتند، سياست‌هاي كلان كشور غلط است هر چند موضوعاتي مانند كوويد- ۱۹ و شدت تحريم‌ها و بلوكه شدن درآمدهاي ارزي همواره از سوي مسوولان مطرح مي‌شود اما نظارت ضعيف در قيمت‌گذاري‌ها و تخصيص ارز به اقلام غيرضرور مانند زين اسب و دسته بيل و... جاي سوال دارد.