رافائل گروسي ايران را به عدم همكاري با آژانس بين‌المللي انژري اتمي متهم كرد
آقاي مدير كل
در نقش پليس بد
گروه ديپلماسي
برنامه هسته‌اي ايران دوباره به صدر اخبار بين‌المللي بازگشته است. در روزهايي كه فضاي سياست داخلي در ايران درگير برگزاري انتخابات رياست‌جمهوري است در خارج از ايران فرجام برجام و تداوم اختلاف‌هاي پادماني ايران با آژانس بين‌المللي انرژي اتمي دوباره اين پرونده را به تبديل شدن به سوژه اختلاف اساسي غرب با تهران نزديك و نزديك‌تر مي‌كند.
در حالي كه ديپلمات‌هاي ايران، ايالات متحده و 1+4 (روسيه، چين، فرانسه، آلمان و بريتانيا) با پايان پنجمين دور از رايزني‌هاي فني و حقوقي براي احياي برجام براي مشورت به پايتخت‌ها بازگشتند، نشست دوره‌اي شوراي حكام به صحنه‌اي براي انتقاد تند و تيز رافائل گروسي، مديركل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي از ايران تبديل شد.
هر چند كه همكاري‌هاي پادماني ايران و آژانس با تمركز بر برنامه هسته‌اي ايران در گذشته سوژه اصلي انتقادهاي گروسي از تهران بود اما ناگفته پيداست كه اين فضا مي‌تواند بر روند مذاكرات در وين تاثيرگذار باشد خاصه آنكه پايان اجراي داوطلبانه پروتكل الحاقي از سوي تهران نيز به يكي از نگراني‌هاي آژانس از برنامه اتمي ايران تبديل شده و تفاهم فني ميان ايران و اين نهاد نيز روز 5 تير ماه به پايان خواهد رسيد. مديركل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در حالي لب به انتقاد از ايران و متهم كردن تهران به عدم همكاري در پرونده اختلاف‌هاي پادماني گشود كه خبرگزاري رويترز پيش از آغاز نشست فصلي اين دوره به نقل از ديپلمات‌هاي اروپايي ادعا كرده بود كه در اين نشست قرار نيست قطعنامه‌اي عليه تهران صادر شود. در صورت صحت اين خبر مي‌توان اين گمانه را مطرح كرد كه گروسي به منظور حفظ فشار بر ايران در پرونده اختلاف‌هاي پادماني، نشست را با ادعاهاي پرطمطراق و تهديدسازي از اين پرونده آغاز كرد. به گزارش «اعتماد» حتي اگر سخنان گروسي را فضاسازي سياسي و تلاش براي حياتي نشان دادن ضرورت هر چه سريع‌تر رسيدن به توافق بدانيم، تجربه پرونده هسته‌اي ايران در بيش از دو دهه گذشته نشان مي‌دهد كه نبايد تبعات اين فضاسازي‌ها را دست‌كم گرفت.
ايران، سوژه انتقاد پشت درهاي بسته
جلسه فصلي شوراي حكام آژانس بين‌المللي انرژي اتمي روز گذشته در وين آغاز به كار كرد. اين دور از رايزني‌هاي شوراي حكام از روز دوشنبه تا روز جمعه (21 خردادماه) ادامه دارد و همان طور كه پيش‌بيني مي‌شد، برنامه هسته‌اي ايران يكي از دستوركارهاي اين دور است.
هفته گذشته بود كه رافائل گروسي، مديركل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي هفته گذشته، دو گزارش فصلي خود را براي ارايه به نشست اين هفته شوراي حكام آژانس منتشر كرد. راستي‌آزمايي اجراي برجام در ايران يكي از اين گزارش‌ها بود و گزارش ديگر به چند موضوع باقيمانده پادماني كه مورد اختلاف ايران و آژانس بود، اختصاص داشت. در بخش‌هايي از اين گزارش، گروسي مدعي شده بود كه گفت‌وگوها ميان ايران و آژانس براي حل و فصل اين اختلاف‌ها نتيجه‌بخش نبوده و ايران از ارايه توضيحات لازم درباره ذرات اورانيوم كشف شده در چند سايت اين كشور خودداري كرده است. اتهامي كه ايران بلافاصله آن را رد كرده و نسبت به بهره‌برداري سياسي آژانس از اين پرونده هشدار داد. به گزارش رسانه‌ها، جلسه روز گذشته شوراي حكام پشت درهاي بسته برگزار شد اما برخي از ۳۵ عضو اين شورا به واسطه شيوع بيماري كرونا از طريق ويديوكنفرانس در نشست اين هفته حاضر هستند.
تازه‌ترين ادعاي مديركل: ايران با آژانس همكاري نمي‌كند
در نخستين روز جلسه فصلي شوراي حكام، رافائل گروسي، مديركل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي ادعا كرد كه در حل مسائل پادماني با جمهوري اسلامي پيشرفتي حاصل نشده است. گروسي در اين باره گفت:«فقدان پيشرفت در روشن كردن پرسش‌هاي آژانس درباره صحت و تكميل بودن اظهارنامه‌هاي پادماني ايران به طور جدي توانمندي آژانس براي ارايه اطمينان از صلح‌آميز بودن ماهيت برنامه هسته‌اي ايران را تحت تاثير قرار مي‌دهد».
به گزارش خبرگزاري فارس، وبگاه اطلاع‌رساني آژانس اتمي مشروح بيانيه مقدماتي گروسي در جلسه شوراي حكام را منتشر كرد كه بخش مربوط به ايران به شرح ذيل است: «گزارش من درباره راستي‌آزمايي و نظارت در جمهوري اسلامي ايران در راستاي قطعنامه ۲۲۳۱ شوراي امنيت سازمان ملل، فعاليت‌هاي مرتبط آژانس در چند ماه قبل را پوشش داد. تا تاريخ ۲۳ فوريه ۲۰۲۱ آژانس بر اجراي تعهدات مرتبط هسته‌اي ايران ذيل برجام را راستي‌آزمايي و نظارت كرد. با اين حال از تاريخ ۲۳ فوريه آنچنان‌كه در گزارش من نيز تصريح شده، فعاليت‌هاي راستي‌آزمايي و نظارتي آژانس در نتيجه تصميم ايران براي توقف اجراي تعهدات مرتبط هسته‌اي ذيل برجام از جمله پروتكل الحاقي تحت تاثير قرار گرفته است. ماه قبل، من و [علي‌اكبر] صالحي(رييس سازمان انرژي اتمي ايران) به توافقي رسيديم كه آژانس بتواند آگاهي لازم [بر فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران] را تا ۲۴ ژوئن ۲۰۲۱ حفظ كند. من به شكل مناسب به ارايه گزارش ادامه خواهم داد. شما همچنين گزارش من با عنوان توافق پادماني ان‌پي‌تي با جمهوري اسلامي ايران را دريافت كرديد كه اقدامات آژانس براي شفاف‌سازي سوالات مرتبط با صحت و كمال اعلاميه‌هاي ايران ذيل توافق پادماني و پروتكل الحاقي را تشريح مي‌كرد. گزارش من يافته‌هاي آژانس در ارتباط با ۴ مكان اعلام نشده در ايران و پاسخ‌هاي ايران به درخواست‌هاي آژانس براي شفاف‌سازي را نشان داد. از زمان گزارش قبلي من، ايران هيچ اطلاعات جديدي در رابطه با يكي از مكان‌ها ارايه نداده، به هيچكدام از سوالات آژانس پاسخ نداده و اطلاعاتي درباره دو مكان ديگر ارايه نكرده البته يك بيانيه مكتوب درباره مكان چهارم آن هم بدون مستندات ارسال كرده است. وجود ذرات متعدد اورانيوم با منشأ انساني در 3 مكان در ايران كه به آژانس اعلام نشده بود همچنين وجود ذرات تغيير يافته ايزوتوپي در يكي از اين مكان‌ها، نشانه واضحي است از اينكه مواد اتمي يا تجهيزات هسته‌اي آلوده به مواد اتمي در اين مكان‌ها وجود داشته است. بعد از چندين ماه، ايران هنوز هم توضيحات لازم براي وجود ذرات مواد اتمي در يكي از اين 3 مكان كه آژانس به آنها دسترسي تكميلي داشت، ارايه نكرده است. در نبود چنين توضيحي از سوي ايران عميقا نگران هستم كه مواد اتمي در يكي از 3 مكان اعلام نشده در ايران وجود داشته و مكان‌هاي كنوني آن مواد اتمي اكنون براي آژانس نامعلوم است. ايران همچنين سوالات درباره مكان اعلام نشده ديگر را پاسخ نداده و مكان فعلي اورانيوم طبيعي به شكل ديسك فلزي را شفاف‌سازي نكرده است. من نگران اين هستم كه مباحث فني بين آژانس و ايران تاكنون نتايج مورد نظر را نداشته و به تبع آن پيشرفتي در شفاف‌سازي اين مسائل پادماني حاصل نشده است. نبود پيشرفت براي شفاف‌سازي درخصوص سوالات آژانس حول صحت و كامل بودن اعلاميه‌هاي پادماني ايران بر توانايي آژانس اتمي براي مطمئن شدن از ذات صلح‌آميز برنامه هسته‌اي ايران تاثير جدي مي‌گذارد».
انتظاراتي كه برآورده نشده است
رافائل گروسي ادعاها درباره عدم همكاري ايران در اختلاف‌هاي پادماني با آژانس را در كنفرانس خبري بعد از جلسه شوراي حكام نيز تكرار كرده و گفت: «انتظار پيشرفت در روند پاسخگويي به چند موضوع باقيمانده پادماني مورد اختلاف ايران و آژانس را داشته اما انتظاراتش برآورده نشده است». مديركل آژانس با اشاره به برگزار شدن جلساتي در اين باره ادعا كرد:«دولت ايران همواره عنوان كرده كه مشاركت و همكاري كرده و پاسخ خواهد داد اما اين كار را نكرده است. اميدوارم اين تغيير كند اما تا الان كه صحبت مي‌كنيم هيچ پيشرفت ملموسي در خصوص هيچ يك از اين مسائل(پادماني) نداشتيم».
ميان مذاكره در وين و اختلاف با تهران تمايز
وجود دارد
براساس ترجمه «خبرگزاري فارس» گروسي در پاسخ به سوالي درباره مذاكرات جاري در وين براي احياي برجام گفت:«در خصوص اينكه ايران، آژانس و اعضاي برجام چطور با مسائل گذشته برخورد كنند، گمانه‌زني زيادي وجود دارد. در اين خصوص مساله اعتماد اهميت دارد. براي من مسير به سمت اعتماد از اطلاعات، شفاف‌سازي، بازرسي و شفافيت كامل مي‌گذرد. فكر مي‌كنم بايد يك تمايز واضح قائل شويم بين مذاكرات كه خيلي مهم است و در جريان است و كشورها در حال بررسي احتمال بازگشت و زمان بازگشت به برجام هستند و ديگري تعهدات ايران به آژانس است. ما در تلاش براي مشخص كردن اين تمايز هستيم. آژانس در مركز روند بازرسي و تاييد قرار دارد و ذاتا با مذاكرات به عنوان وظيفه پادماني خود مرتبط است و مورد مشورت قرار مي‌گيرد.»
تصميم درباره صدور قطعنامه برعهده شوراي حكام است
مديركل آژانس درباره گفته برخي ديپلمات‌ها در اين خصوص كه شوراي حكام قطعنامه‌اي عليه ايران صادر نخواهد كرد، اظهار كرد: وظيفه من اين است كه به شوراي حكام گزارش كنم و دقيقا بگويم چه اتفاقي در حال رخ دادن است. ما اطلاعات را در اختيار اعضاي شورا قرار مي‌دهيم و بعد آنها نتيجه‌گيري مي‌كنند و تصميم با آنهاست كه قطعنامه بدهند يا گفت‌وگو كنند يا به هر روشي كه مناسب مي‌دانند، رسيدگي كنند.
نامه صالحي مهم بود اما كافي نبود
گروسي در پاسخ به سوالي درباره نامه «علي‌اكبر صالحي» رييس سازمان انرژي اتمي ايران به او گفت: اهميت اين نامه به خودي خود مشخص است، او معاون رييس‌جمهور ايران و رييس سازمان انرژي اتمي اين كشور است پس بيش از اين نمي‌توانست معتبر و مهم باشد. ايران به ما نمي‌گويد كه نمي‌خواهد همكاري يا گفت‌وگو كند و خيلي مهم است كه دكتر صالحي اين را تكرار مي‌كند. از اين مساله استقبال مي‌كنم اما در عين حال گفت‌وگو بايد به نتيجه ختم شود. مشاركت بايد پيش‌زمينه چيزي باشد و آن چيز شفاف‌سازي در خصوص مسائلي است كه ما روي ميز قرار داده‌ايم بنابراين اميدوارم اين حسن‌نيت‌ها با ادله ثابت شود.
ايران برنامه هسته‌اي بسيار پيشرفته‌اي دارد
او در ادامه در خصوص روند مذاكرات برجام گفت: برداشتم اين است كه آنها(مذاكره‌كنندگان در وين) در حال حركت به سمت مرحله‌اي تعيين‌كننده در اين گفت‌وگوها هستند و آژانس براي حمايت از آنها حضور خواهد داشت همان طور كه تمام اين مدت حضور داشته است.
رافائل گروسي در پاسخ به سوالي در خصوص اينكه «آيا اقدامات شوراي حكام در ارتباط با برنامه هسته‌اي ايران براي اعمال فشار به اين كشور كفايت مي‌كند؟» اين مساله را جدي خواند و ضمن اذعان به پيشرفته بودن برنامه هسته‌اي ايران مدعي شد: با كشوري طرف هستيم كه برنامه بسيار پيشرفته دارد و غني‌سازي را در سطحي بسيار بالا، بسيار نزديك به سطح توان ساخت سلاح انجام مي‌دهد. بنابراين ما بايد نسبت به اين واقعيت هوشيار باشيم و اين در پس نگراني من قرار دارد. البته شوراي حكام يك سال قبل نگراني من را منعكس كرد. اين بار به خودشان بستگي دارد. بگذاريم كاري كه مناسب مي‌دانند را انجام دهند.
مديركل آژانس درباره احتمال تمديد تفاهم‌نامه فني دوجانبه با ايران گفت: فكر مي‌كنم همان طور كه ديده‌ايد به شكلي فزاينده(تمديد تفاهم‌نامه) سخت‌تر شده است. مكالمه طولاني داشتيم و زمان زيادي برد تا(با ايران) به تفاهم در اين خصوص رسيديم. تفاهم‌نامه‌اي كه شامل برخي تصميمات است و بيانيه مشترك يا توافق نيست و من اين فضا را در حال محدود شدن مي‌بينم. نمي‌خواهم پيش‌بيني كنم و نمي‌دانم تا چند هفته ديگر كجا ايستاده‌ايم. زمان(تا پايان مهلت تفاهم) بسيار كوتاه است و وقتي به آن نقطه برسيم بعد بايد كاري در اين خصوص انجام دهيم. اميدوارم كه از طريق توافقي وسيع‌تر كه اكنون روي آن در حال كار كردن(در وين) هستند يا برخي طرق ديگر شاهد تداوم محدوديت‌ها در خصوص فعاليت‌هايمان(در ايران) يا ظرفيت‌هاي بازرسي آژانس نباشيم زيرا آنچه در جريان است جدي است و بايد به آن آگاه باشيم.