در آستانه خروج نظاميان خارجي، مقام‌هاي ايراني رايزني‌هاي گسترده‌اي را با طرف‌هاي افغان آغاز كردند
ديپلماسي فعال ايران براي صلح افغانستان
شهاب شهسواري
رايزني‌هاي گسترده سياسي و ديپلماتيك جمهوري اسلامي ايران براي تسريع فرآيند سياسي صلح در افغانستان در طول روزهاي گذشته با شتابي بيشتر از سر گرفته شده است. درست بعد از سفر ۱۰روزه دستيار وزير امورخارجه و مدير كل غرب آسياي وزارت امورخارجه جمهوري اسلامي ايران به شهرهاي مختلف افغانستان و گفت‌وگوها و رايزني‌هاي او با مقام‌هاي ارشد و فعالان سياسي اين كشور، فرستاده ويژه دبير كل سازمان ملل متحد در امور افغانستان براي نخستين‌بار از زمان انتصابش به اين مقام به تهران آمده است تا با مقام‌هاي جمهوري اسلامي ايران در خصوص فرآيند سياسي افغانستان گفت‌وگو كند. اين سفر در حالي انجام مي‌شود كه فرآيند گفت‌وگوهاي سياسي ميان دولت افغانستان و طالبان همچنان در شرايط مبهمي قرار دارد و طرفين در آستانه نهايي‌شدن عقب‌نشيني كامل نيروهاي خارجي از خاك افغانستان، هنوز نتوانسته‌اند به سازوكاري مشخص براي آتش‌بس در افغانستان دست پيدا كنند. بعد از گذشت چهار ماه از پيشنهاد جديد وزير خارجه امريكا براي تشكيل يك سازوكار جديد منطقه‌اي و بين‌المللي تحت نظارت سازمان ملل متحد با حضور ايران، هند، پاكستان، روسيه، چين و امريكا هنوز پيشرفتي در عملياتي‌شدن اين پيشنهاد صورت نگرفته است. همزمان طرح پيشنهادي براي گفت‌وگو ميان طالبان و دولت افغانستان در استانبول تركيه هم با بن‌بست مواجه شده است.
با نزديك شدن موعد عقب‌نشيني نيروهاي امريكايي و متحدانش از خاك افغانستان، تحركات منطقه‌اي و بين‌المللي براي آتش‌بس در افغانستان افزايش يافته است. همزمان با سفر ژان آرنو، فرستاده ويژه دبير كل سازمان ملل متحد در امور افغانستان به تهران براي گفت‌وگو با مقام‌هاي جمهوري اسلامي ايران، زلمي خليل‌زاد، فرستاده ويژه امريكا در امور افغانستان هم ديروز در كابل با مقام‌هاي افغانستان ديدار و گفت‌وگو كرد.
نخستين سفر فرستاده ويژه سازمان ملل در امور افغانستان به تهران
ژان آرنو، فرستاده ويژه دبير كل سازمان ملل متحد در امور افغانستان و مسائل منطقه كه در راس هياتي به منظور رايزني در خصوص مسائل افغانستان به تهران سفر كرده است، با محمدابراهيم طاهريان‌فرد مشاور وزير امور خارجه و نماينده ويژه در امور افغانستان ديدار و گفت‌وگو كرد. در اين ملاقات تحولات جاري افغانستان از جمله روند گفت‌وگوها و وضعيت امنيتي در آن كشور مورد بحث و بررسي قرار گرفت. طاهريان فرد با اشاره به اينكه صلح و امنيت در افغانستان را به مثابه صلح و امنيت در جمهوري اسلامي ايران مي‌دانيم، از روند صلح با مالكيت و هدايت افغان‌ها حمايت و آمادگي كشورمان براي همكاري در زمينه تسهيل و پيشبرد گفت‌وگوهاي بين‌الافغاني را اعلام و بر لزوم حفاظت از دستاوردهاي مردم افغانستان در دو دهه گذشته تاكيد كرد. طرفين همچنين از افزايش خشونت‌ها در افغانستان طي ماه‌هاي گذشته ابراز نگراني كرده و خواهان كاهش خشونت‌ها و جلوگيري از تلفات غيرنظاميان شدند.
موسوي: سازمان ملل مسووليت فرآيند صلح افغانستان را بر عهده بگيرد
سيد رسول موسوي، مدير كل آسياي غربي وزارت امورخارجه كه هفته گذشته به افغانستان سفر كرد تا با مقام‌ها و فعالان سياسي اين كشور گفت‌وگو و رايزني كند، معتقد است كه روند پيشنهادي وزير خارجه امريكا براي ايجاد فرآيند موازي در گفت‌وگوها ميان دولت افغانستان و طالبان توفيقي نداشته است و بعيد است كه به سرانجام برسد. موسوي در گفت‌وگو با خبرگزاري فارس گفته است: «در سفر به افغانستان و صحبت با سفراي كشورهاي مختلف و نماينده سازمان ملل در افغانستان و قبل آن به نظر مي‌رسد كه نشست استانبول شايد شكل نگيرد چون براي اين نشست، هويتي مستقل قائل نشدند و اين نشست را ادامه نشست دوحه در قطر دانستند و تا زماني كه اتفاق جديدي رونمايي نشود و سازمان ملل نقش جدي‌تري در روند صلح افغانستان ايفا نكند تمام نشست‌ها مانند نشست دوحه است و فرق خاصي نخواهد داشت.» موسوي معتقد است كه به دليل محرمانه ماندن بخش‌هايي از توافق امريكا و طالبان، مذاكرات دوحه دچار بن‌بست شده است. وي مي‌گويد: «در روند دوحه به نظر مي‌رسد كه امريكا و طالبان توافقات‌شان بيشتر از آنچه است كه در متن توافقنامه آمده و طالبان اهميت ويژه‌اي به اين موافقتنامه مي‌دهند و اساس مذاكرات آينده را توافقات دوحه مي‌دانند كه اين رفتار آنها نشان مي‌دهد. در مذاكرات دوحه مواردي‌هست كه تاكنون منتشر نشده است اما براي گروه طالبان اهميت دارد. نياز است تا براي اجماع ملي آن اعتمادي كه ميان امريكا و طالبان پيش آمده به دولت، شخصيت‌هاي سياسي، جهادي و مردم منتقل شود و آينده افغانستان نبايد بر اساس توافق امريكايي باشد بلكه بايد توافق بين‌الافغاني آن را رقم بزند.»
دستيار وزير امورخارجه مي‌گويد: «حالا كه طالبان براي مشاركت در آينده افغانستان دعوت مي‌شود بايد يك دستور جديد براي سازمان ملل در افغانستان داشته باشيم كه در چارچوب فصل هفتم منشور است كه اگر ده‌ها نشست ديگر در شهرهاي مختلف برگزار شود اما اگر دستور كار جديدي نداشته باشد نمي‌شود نسبت به مذاكرات اميدوار بود و ادامه روند دوحه خواهد بود.» موسوي خاطرنشان كرد: سازمان ملل بايد يك نگاه جديدتري به افغانستان داشته باشد و در چارچوب فصل هفتم قطعنامه‌اي صادر كند و يك نماينده خاص در اين چارچوب منصوب شود تا روند صلح را به گونه‌اي ويژه بررسي كند.»
مدير كل آسياي غربي وزارت امور خارجه گفت: «ما از گذشته همواره بر خروج مسوولانه نيروهاي خارجي از افغانستان تاكيد كرده‌ايم و امروز هم اعتقاد داريم قطعا كشورهاي اشغالگر بايد از افغانستان بروند اما بايد به مسووليت‌هاي خود عمل كنند.» وي افزود: «در حقوق و عرف بين‌المللي داريم كه هر گاه كشوري يك كشور ديگر را اشغال مي‌كند بايد ساختارهاي نظامي و ديگر ساختارهاي آن كشور بتواند امورات خود را مديريت كند و تقويت شده باشد اما متاسفانه در افغانستان خروج انجام مي‌شود اما هنوز معلوم نيست كه خروج امريكا خروج همه‌جانبه است يا خروج نيروهاي نظامي؛ ما مشاهده مي‌كنيم كه در همين جا هم در كار امريكايي‌ها نوعي فرار از مسووليت وجود دارد كه ضمن استقبال از خروج نيروها كه حتما بايد اشغالگري را پايان دهند، متاسفانه در بخش عدم تعهد به مسووليت‌هاي خودشان مطابق با عرف بين‌المللي، به مسووليت‌هاي خود عمل نكرده‌اند.»
ديدار خليل‌زاد با مقام‌هاي افغانستان
زلمي خليل‌زاد فرستاده ويژه امريكا در امور صلح افغانستان در تازه‌ترين سفر خود به كابل بار ديگر با محمداشرف غني رييس‌جمهوري و عبدالله عبدالله رييس شوراي عالي مصالحه ملي ديدار و گفت‌وگو كرد. خليل‌زاد در اين ديدار ضمن يادآوري تداوم كمك سالانه ۳.۳ ميليارد دلاري امريكا به نيروهاي امنيتي و دفاعي افغانستان و پيام حمايت آن كشور از نيروهاي امنيتي و دفاعي به ويژه نيروي هوايي و بخش‌هاي اقتصادي و حقوق بشري افغانستان، خاطرنشان ساخت براي رسيدن به هدف مطلوب كه افغانستان مستقل، متحد، بي‌طرف، دموكراتيك و صلح‌آميز است، تلاش مي‌كنيم تا دستاوردهاي دو دهه گذشته حفظ و تقويت شود. دو طرف در اين ديدار بر توسعه همكاري‌ها و تداوم مناسبات سياسي، اقتصادي، ديپلماتيك و امنيتي تاكيد كردند. دفتر مطبوعاتي شوراي عالي مصالحه ملي افغانستان هم طي اطلاعيه‌اي اعلام كرد كه عبدالله عبدالله با خليل‌زاد در كاخ سپيدار ديدار و درباره فصل جديد همكاري‌ها و روابط ميان افغانستان و امريكا گفت‌وگو كردند. در اطلاعيه آمده است كه امريكا در زمينه مبارزه با تروريسم، حمايت از نيروهاي امنيتي و دفاعي و كمك‌هاي اقتصادي به افغانستان متعهد است. خليل‌زاد گفته است كه كشورش با قاطعيت از روند صلح افغانستان حمايت مي‌كند و در راستاي ايجاد اجماع جهاني و منطقه‌اي در حمايت از تلاش‌هاي صلح كار خواهد كرد. خليل‌زاد در اين سفر با محمد حنيف اتمر، وزير خارجه افغانستان هم ديدار و گفت‌وگو كرد. نماينده ويژه امريكا قرار است در ادامه سفر خود به قطر برود تا در دوحه با سران طالبان در مورد فرآيند گفت‌وگوهاي متوقف‌شده با دولت افغانستان رايزني كند.
طالبان: با مترجمان و ديپلمات‌هاي خارجي كاري نداريم
گروه شبه‌نظامي طالبان با صدور بيانيه‌اي اعلام كرده است به مترجمان افغان كه سابقه همكاري با نيروهاي خارجي دارند، حمله نخواهند كرد. به گزارش طلوع‌نيوز در حالي كه هزاران مترجم و كارمند بومي نيروهاي خارجي از وجود تهديدها در پي‌خارج شدن نيروهاي خارجي از افغانستان، ابراز نگراني كرده‌اند اما طالبان مي‌گويند كه اين افغانان مي‌توانند زندگي عادي‌شان را پيش ببرند و طالبان كاري با آنان ندارند. قرار است نيروهاي خارجي تا يازدهم ماه سپتامبر سال جاري ميلادي افغانستان را ترك كنند. در بيانيه طالبان آمده است: «امارت اسلامي با آنها كار ندارد، بلكه دعوت مي‌دهد كه به زندگي عادي‌شان برگردند و اگر در رشته‌اي تخصص دارند، به كشور خود خدمت كنند. از طرف ما تهديدي متوجه آنها نيست. اگر كسي تهديدي را به جان خود بهانه مي‌گيرد و براي رفتن به خارج پرونده‌سازي جعلي مي‌كند، اين مشكل خود اوست.»
همچنين گروه طالبان اعلام كرد فعاليت تمامي ديپلمات‌هاي خارجي و كارمندان سازمان‌هاي بين‌المللي در افغانستان بدون اخلال ادامه خواهد يافت. به گزارش فارس محمدنعيم، سخنگوي دفتر سياسي گروه طالبان در قطر گفت كه اين موضوع را هيات اين گروه به رهبري شيرمحمد عباس استانكزي، معاون اين دفتر طالبان روز يكشنبه در ديدار با توماس نيكلسون، نماينده ويژه اتحاديه اروپا براي افغانستان مطرح كرده است. به گفته وي، هيات طالبان در اين ديدار تاكيد كرده است: «امنيت ديپلمات‌ها و كاركنان بخش‌هاي انساني جزيي از منافع ملي كشور ما و مسووليت ما (طالبان) است.»
قتل‌عام هزاره‌ها را متوقف كنيد
در طول ماه‌هاي گذشته با ادامه خشونت‌ها در سراسر افغانستان، يكي از اقوامي كه بيشترين آسيب را از اين خشونت‌ها ديده‌اند، شيعيان هزاره افغانستان هستند. براساس تازه‌ترين آمار كميسيون مستقل حقوق بشر افغانستان در ماه گذشته ميلادي دست‌كم ۳۰۰ نفر بر اثر خشونت‌ها در افغانستان كشته شده‌اند كه اكثر آنها از ميان شيعيان هزاره اين كشور هستند. عمليات هدفمند تروريستي عليه قوم هزاره و ناتواني دولت مركزي افغانستان در حمايت از هزاره‌ها با واكنش‌هاي گسترده‌اي در افكار عمومي مواجه شده است. روز دوشنبه مدير كل غرب آسياي وزارت امور خارجه با انتشار پيامي نسبت به كشتار مردم هزاره در افغانستان واكنش نشان داد و گفت: دولت مبتني بر ظلم و بي‌عدالتي دوام نخواهد آورد. سيد رسول موسوي، ديروز دوشنبه در حساب كاربري خود در توييتر با انتشار عكسي از كشتار مردم هزاره افغانستان نوشت: «دولت مبتني بر ظلم و بي‌عدالتي دوام نخواهد آورد.» دستيار وزير امور خارجه در اين توييت از هشتگ «قتل عام هزاره‌ها را متوقف كنيد» استفاده كرده است. در هفته‌هاي اخير حملات خونيني عليه هزاره‌ها در افغانستان انجام شده است و در يك مورد حمله به مدرسه سيدالشهدا در غرب كابل جان ۸۶ كودك را گرفت و بيش از ۱۰۰ دانش‌آموز را هم مجروح كرد. پس از آن نيز حملات خونين عليه هزاره‌ها در افغانستان انجام شده است كه عاملان آن تاكنون شناسايي نشده‌اند.