طرح قديمي و خطرناكي كه مي‌تواند خاورميانه را به آتش بكشد
تهديد نظامي، واكنش منفعلانه اسراييل به پيشرفت‌هاي وين
محمدحسين لطف‌الهي
تنها چند هفته پس از پايان يافتن نبرد ميان ارتش اسراييل و حماس كه به گفته كارشناسان نمودي از تغيير موازنه نظامي و نمايشي از آسيب‌پذيري بالاي اسراييلي‌ها در برابر حملات موشكي بود، تل‌آويو در اقدامي تحريك‌آميز هدف از برگزاري رزمايش مشترك نيروهاي هوايي اسراييل، ايتاليا، امريكا و بريتانيا در آسمان ايتاليا را «آمادگي براي حمله» به ايران عنوان كرد تا در واپسين روزهاي حضور نتانياهو در قدرت نيز همچنان جنگ‌طلبي و تنش‌زايي به عنوان يك سياست اصلي در دستور كار دولت اسراييل باشد.
نشريه تايمز اسراييل روز سه‌شنبه گزارش داد كه نيروي هوايي اسراييل براي شركت در رزمايش مشترك با بريتانيا، ايالات متحده و ايتاليا 6 فروند جنگنده اف-35 به ايتاليا اعزام كرده است. بر اساس اين گزارش، رزمايش مذكور يكي از بزرگ‌ترين تمرين‌هايي است كه جنگنده‌هاي اف-35 در آن شركت دارند و هدف تل‌آويو از حضور در اين رزمايش بهبود كارايي اين جنگنده‌هاست كه از سال 2016 به خدمت ارتش اسراييل در آمده‌اند. تحليلگران نظامي با توجه به حريم هوايي محدود اسراييل، برگزاري رزمايش مشترك با ديگر كشورها يا برگزاري رزمايش هوايي در حريم هوايي كشورهاي متحد را اقدامي طبيعي از سوي تل‌آويو ارزيابي مي‌كنند اما نكته قابل توجه رزمايش ايتاليا اين است كه يك افسر ارشد ارتش اسراييل به شرط ناشناس ماندن به رسانه‌ها گفته «تمركز ما روي ايران است.» اين افسر افزوده است كه يكي از آيتم‌هاي تمريني استفاده از موشك‌هاي سطح به هواي متعدد در اين رزمايش به منظور شبيه‌سازي تهديدها بوده و اين اقدامات گامي در راستاي «مهيا كردن جنگنده‌هاي اف- 35 براي حملات عليه نيروهاي ايران است.»
اين اولين‌بار در ماه‌هاي اخير نيست كه اسراييل مستقيما از آمادگي براي عمليات نظامي عليه ايران و احتمال اقدام نظامي خبر مي‌دهد. به تازگي شماري از جنگنده‌هاي اسراييلي در مانور هوايي مشتركي در يونان و پيش از آن نيز در شماري از كشورهاي اروپاي شرقي كه با اسراييل مناسبات نزديكي دارند، مشاركت كردند. در اين رزمايش‌ها نيز رسانه‌هاي اسراييلي «آمادگي براي مقابله با ايران» را به عنوان اصلي‌ترين هدف تمرين هوايي عنوان كردند.
به گزارش «اعتماد» اسراييل همزمان با مذاكرات وين و در آستانه احياي توافق هسته‌اي تصميم دارد اين پيام را به كشورهاي غربي منتقل كند كه راهي جز «حمله نظامي به تاسيسات هسته‌اي ايران» براي كنترل كردن برنامه اتمي تهران وجود ندارد. چنانكه در اواخر ماه آوريل، الي كوهن، وزير اطلاعات اسراييل به ايالات متحده هشدار داد كه «توافق بد با ايران» مي‌تواند زمينه‌ساز يك جنگ بزرگ در خاورميانه باشد. او ضمن تاكيد بر اينكه «دستيابي به منافع كوتاه‌مدت نياز به توجه جدي به تبعات بلندمدت آن دارد» اقدام به تهديد ايران كرد و گفت «جنگنده‌هاي اسراييل امكان عمليات در هر نقطه‌اي از منطقه را دارند.» مجموعه اين اقدامات - رزمايش‌ها و تهديدهاي كلامي - در كنار عمليات‌هاي تروريستي اسراييل در سال‌هاي اخير (ترور شهيد فخري‌زاده و دو عمليات خرابكارانه در نطنز) نشان مي‌دهد طرح اقدام نظامي براي متوقف ساختن برنامه هسته‌اي ايران نه يك تهديد ظاهري كه طرحي بلندمدت و جدي براي اسراييل است.
در 25 مه سال جاري، ژنرال آويو كوچاوي، فرمانده ارتش اسراييل با اشاره به احتمال احياي توافق هسته‌اي از سوي دولت امريكا گفت: «توافق هسته‌اي از نظر عملياتي بد و از نظر استراتژيك بسيار بد است. اينكه به ايران اجازه داشتن برنامه هسته‌اي داده شود، اشتباه بوده و برنامه هسته‌اي تهديدي غيرقابل قبول است. اين اقدام منجر به گسترش سلاح‌هاي هسته‌اي در منطقه خواهد شد.» او در ادامه افزود كه به «تعداد بيشتري از جنگنده‌هاي ارتش اسراييل» دستور آماده‌باش داده تا تل‌آويو توانايي مقابله با اين تهديد را داشته باشد. چند روز پيش نيز بني گانتز، وزير جنگ اسراييل پيش از ديدار با لويد آستين وزير دفاع ايالات متحده تصريح كرد: «گفت‌وگوهاي ما براي اطمينان از اينكه هر توافقي به‌طور موثر هدف خود در دور نگه داشتن ايران از تسليحات اتمي را برآورده كند، بسيار مهم است. قطعا با توجه به دامنه تهديدات، اسراييل بايد هميشه اطمينان داشته باشد كه توانايي حفاظت از خود را دارد.»
سه دهه تهديد
نشريه فوربس در دوم مه در تحليلي پيرامون طرح اقدام نظامي در راهبرد اسراييل عليه ايران مي‌نويسد: براي اولين‌بار در دهه 1990 ميلادي زماني كه دولت‌هاي مختلف اسراييل (از حزب ليكود يا حزب كارگر) از توسعه برنامه‌هاي هسته‌اي و موشكي ايران احساس نگراني مي‌كردند، احتمال حمله نظامي پيشگيرانه نيروي هوايي اسراييل مطرح شد. اين راهبرد، پيش‌تر نيز عليه كشورهايي كه اسراييل فعاليت‌هاي آنان را تهديدي عليه خود ارزيابي مي‌كرد در پيش گرفته شده بود. در 1981 نيروي هوايي اسراييل تاسيسات هسته‌اي اوسيراك در عراق را هدف قرار داد و بعدها نيز در سال 2007، جنگنده‌هاي اسراييلي با حمله به سوريه تنها رآكتور هسته‌اي اين كشور را از بين بردند. در موضوع ايران اما ماجراي كمي متفاوت است؛ در سوريه و عراق هدف حمله تنها يك تاسيسات خاص بود و نابود شدن آن تاسيسات به كلي برنامه هسته‌اي كشورهاي مذكور را نابود مي‌كرد اما در ايران توسعه هسته‌اي در مكان‌هاي مختلفي پيگيري مي‌شود و از طرفي فاصله تاسيسات هسته‌اي ايران تا اسراييل بسيار بيشتر است. بر اساس تحليل فوربس اسراييلي‌ها طي دهه‌هاي اخير از بيان علني اين طرح نيز ابايي نداشتند. در سال 2005، زماني كه از دن هالوتز، رييس ستاد كاركنان وزارت دفاع اسراييل پرسيده شد اسراييل چقدر با اجراي طرح حمله نظامي به تاسيسات هسته‌اي ايران فاصله دارد او پاسخ داد: «2000 كيلومتر». از سوي ديگر تمرينات و رزمايش‌هاي آنها نيز از همان زمان بر اين هدف متمركز بود.
در سال 2008، يكصد جنگنده اف- 15 و اف - 16 اسراييلي فاصله حدود 900 مايل را بر فراز مديترانه با كمك هواپيماهاي سوخت‌رسان پيمودند تا حمله به اهداف راه دور را كه از نگاه تحليلگران اصلي‌ترين اين اهداف ايران بود، تمرين كند.
در 10 سال اخير اسراييل كوشيد با خريد جنگنده‌هايي به‌روزتر، از جمله اف-35 كه جنگنده‌اي رادارگريز است توانايي هوايي خود را تقويت كند. هواپيماهاي اف-۳۵ از سال ۲۰۱۶ به ناوگان هوايي اسراييل افزوده شده‌اند. اسراييل در حال حاضر ۲۷ فروند از اين جنگنده را در نيروي هوايي خود دارد. قرار است تا سال ۲۰۲۴، ارتش اسراييل با دريافت ۲۳ فروند ديگر، مجموع جنگنده‌هاي اف-۳۵ خود را به ۵۰ فروند افزايش دهد. ارتش اسراييل اعلام كرده كه مايل به سفارش و خريد تعداد بيشتري از اين هواپيماست.
بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير اسراييل در سال 2019 با اشاره به اين موضوع گفته بود: «اف-35هاي ما توانايي رسيدن به هر نقطه‌اي در خاورميانه نظير ايران و از جمله سوريه را دارند.»
اين رويكرد اسراييل از نگاه برخي تحليلگران خطرناك ارزيابي شده و كارشناسان هشدار مي‌دهند، هم سويي و حمايت ايالات متحده از اين رويكرد مي‌تواند تبعات بسيار بدي داشته باشد. نشريه فارن پاليسي چندي پيش با اشاره به اقدامات جنايتكارانه اسراييل در غزه در طول درگيري‌هاي اخير فلسطين و اسراييل نوشت: اين درگيري‌ها شواهد بيشتري ارايه داد مبني بر اينكه ايالات متحده ديگر نبايد به حمايت بي‌قيد و شرط اقتصادي، نظامي و ديپلماتيك از تل‌آويو ادامه دهد و به جاي آنكه يك روابط ويژه و خاص با اسراييل داشته باشيد بايد روابط خود را به يك روابط عادي تقليل دهد. اين نشريه همچنين تاكيد كرد: زمان آن رسيده كه ايالات متحده به كليشه‌هاي قديمي «حق اسراييل براي دفاع از خود» پايان دهد و حمايت بي‌قيد و شرط از اين رژيم را متوقف كند.
وقوع درگيري با ايران ابعادي بسيار فراتر از درگيري‌هاي غزه و اسراييل خواهد داشت چراكه ايران بازيگري دست و پا بسته نيست و در صورتي كه ايالات متحده درصدد كنترل تل‌آويو به عنوان بازيگري طرفدار تنش و درگيري برنيايد، فاجعه‌اي خطرناك در انتظار منطقه خاورميانه خواهد بود.