بده‌بستان قدرت زير هرم پارلمان

گروه سياسي

يازدهمين دوره مجلس شوراي اسلامي حالا در شرايطي فعاليت خود در سال دوم را به شكلي جدي‌تر دنبال مي‌كند كه دغدغه نمايندگان براي همسويي قواي سه‌گانه و يكدستي حاكميت به واسطه ردصلاحيت در نوع خود بي‌سابقه شوراي نگهبان و البته مشاركت 48 درصدي در انتخابات رياست‌جمهوري برطرف شده و دولت سيزدهم حدود 30 روز آينده در شرايطي به سيدابرهيم رييسي واگذار مي‌شود كه مشكلات اقتصادي و اجتماعي و فرهنگي و البته سياسي ايران به حدي افزايش يافته كه ناظران از لزوم اتخاذ تدابير فوري براي آشتي دوباره ملت و حاكميت و حل و فصل برخي مشكلات سخن مي‌گويند. نمايندگان مجلس اما علاوه بر انتخابات برون‌پارلماني، با انتخاباتي درون‌پارلماني نيز مواجه بودند. آنان كه قدرتمند‌ترين كرسي بهارستان را بي‌چك و چانه به محمدباقر قاليباف واگذار كردند ولي مطابق انتظار، جدالي خاموش را بر سر كرسي‌هاي هيات‌رييسه كميسيون‌هاي تخصصي مجلس آغاز كردند. جدالي كه در نتيجه آن سياسي‌ترين كميسيون پارلمان نظاره‌گر كنار رفتن يكي از تندترين نمايندگان مجالس دهم و يازدهم بود. اجتماعي‌ترين كميسيون اما به يكي از چهره‌هاي نزديك به رييس مجلس رسيد و همزمان 8 كميسيون از 12 كميسيون تخصصي بهارستان درحالي تغيير در مثلث مديريتي خود را شاهد بودند كه كميسيون‌هاي فرهنگي و بودجه ثبات را بر تغيير ترجيح دادند تا در سال دوم هم با همان تركيب سال نخست به فعاليت خود ادامه دهند.

تغيير 2 رييس
گفتيم كه تنها 2 كميسيون در سال دوم شاهد تغيير روساي خود بودند. كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس شوراي اسلامي تاوان انتشار فايل صوتي مجتبي ذوالنوري، رييس سابق اين كميسيون عليه سعيد جليلي، يكي از محبوب‌ترين چهره‌هاي سياسي ميان پايداري‌ها را داد و در شرايطي نماينده قم از رياستش بركنار و وحيد جلال‌زاده از چهره‌هاي نزديك به پايداري‌ها و البته طيف محمود احمدي‌نژاد در پارلمان به‌جاي او نشست كه به نظر مي‌رسيد در دولت رييسي، اوضاع ذوالنوري بهتر از گذشته شود ولي پايداري‌ها باز هم قدرت‌نمايي كردند. اين قدرت‌نمايي به كميسيون اجتماعي مجلس هم رسيد. ولي اسماعيلي، نماينده نزديك به پايداري‌ها و البته شخص محمدباقر قاليباف و ازجمله حاميان او در پارلمان در سال دوم به عنوان رييس اين كميسيون انتخاب شد و جاي مهدي عيسي‌زاده را گرفت. شنيده‌ها حاكي از آن است كه عدم همراهي عيسي‌زاده با قاليباف و هيات‌رييسه مجلس و البته نارضايتي اعضاي اين كميسيون از سبك و سياق روند اقدامات در كميسيون اجتماعي موجبات بركناري او را فراهم آورده است.

جابه‌جايي 8 نايب‌رييس
اگر فقط و فقط 2 كميسيون امنيت ملي و اجتماعي شاهد تغيير روساي خود بودند، تعداد نواب رييس اول و دومي كه در كميسيون‌هاي تخصصي يازدهمين دوره مجلس شوراي اسلامي تغيير كرده چيزي در حدود انگشتان دو دست است. 8 كميسيون تخصصي يا نايب‌رييس اول، يا نايب‌رييس دوم يا هر دوي آنان تغيير كرده‌اند. يكي از اين كميسيون‌ها، كميسيون اقتصادي مجلس يازدهم است. اين كميسيون اگرچه به لطف حضور چهره‌هاي اسم و رسم‌دار اقتصادي مي‌توانست محلي براي جدال بر سر كرسي رياست باشد ولي با رايزني‌هاي صورت گرفته، رياست محمدرضا پورابراهيمي تداوم يافت و درعوض جاي نواب رييس اول و دوم عوض شد. احسان خاندوزي كه در ابتدا چهره‌اي نزديك به قاليباف به شمار مي‌رفت و نايب‌رييس اول شد، اين‌بار اما در مقابل سيدكاظم موسوي شكست خورد. موسوي در سال اول نايب‌رييس دوم بود و حالا نايب‌رييس اول خواهد بود. سخنگوي اين كميسيون هم تغيير كرد و غلامرضا مرحبا به عنوان سخنگو انتخاب شد. كميسيون آموزش هم كه انتظار مي‌رفت محمدمهدي زاهدي براي كرسي رياستش اقدام كند، درنهايت در سال دوم هم به عليرضا منادي سپيدان رسيد. برخي شنيده‌ها حاكي از آن است كه با زاهدي رايزني‌هايي براي پذيرش وزارت آموزش و پرورش دولت رييسي صورت گرفته و او به همين دليل حاضر به رقابت بر سر كرسي رياست اين كميسيون نشده است. نايب‌رييس اول اين كميسيون اما تغيير كرد تا احمد نادري، نماينده نزديك به قاليباف و از چهره‌هاي محبوب اصولگرايان در سال دوم به عنوان نايب‌رييس اول فعاليت كند و محمد وحيدي ديگر جايي در كرسي‌هاي رياست اين كميسيون نداشته باشد.
كميسيون بهداشت هم شاهد تغيير ميزبان كرسي نايب‌رييسي خود بود. علي‌اصغر باقرزاده سال اول نايب‌رييس اول اين كميسيون بود ولي در سال دوم سيدجليل ميرمحمدي، نماينده نزديك به سيدابراهيم رييسي، رييس دولت سيزدهم جاي او را گرفت. ميرمحمدي ميبدي در انتخابات سال 96 رياست ستاد انتخاباتي رييسي در يزد را عهده‌دار بود و در سال جاري نيز، هم در مجلس و هم در يزد تلاش‌هاي بسياري براي پيروزي رييسي در انتخاباتي كه رقابت چنداني در آن شكل نگرفت، ترتيب داد. در كميسيون انرژي هم قرعه فال به نام يكي ديگر از چهره‌هاي نزديك به رييسي افتاد و احمد مرادي كرسي نايب‌رييسي را به قاسم ساعدي واگذار كرد. چهره‌اي كه از جمله موافقان عدم حضور قاليباف در انتخابات رياست‌جمهوري و حامي رييسي در انتخابات بود. پايداري‌ها هم كه تا اينجاي كار توانسته بودند موفق عمل كنند، در كميسيون صنايع هم يكي از چهره‌هاي مورد وثوق خود را به نايب‌رييسي اول رساندند و موجبات حذف سيداحمد رسولي‌نژاد از هرم مديريتي اين كميسيون  را فراهم آوردند. سيدجواد حسيني‌كيا كه اظهاراتش درباره فضاي مجازي و حجاب و مسائلي از اين دست بارها و بارها با انتقاد فعالان سياسي و مدني مواجه شد، در سال دوم نايب‌رييس اين كميسيون خواهد بود. 
كميسيون شوراها اما اگرچه رقيبي براي محمدصالح جوكار نداشت و او بازهم رييس ماند ولي فراكسيون مستقلين توانست دو چهره مطلوب خود در اين كميسيون را به كرسي‌هاي نايب‌رييسي اول و دوم برساند و چهره‌هاي نزديك به قاليباف را حذف كند. برخي شنيده‌ها حاكي از آن است كه اين اتفاق پس از آن رخ داده كه فراكسيون مستقلين هم از رياست قاليباف بر پارلمان در سال دوم حمايت كرد. حسين باميري و محمدحسن آصفري نواب رييس اول و دوم كميسيون شوراها در سال اول بودند ولي در سال دوم اين كرسي‌ها به محمد صفري‌ملك‌ميان و محمدرضا صباغيان رسيد. چهره‌هايي كه اگرچه تعلق خاطرشان به اصولگرايان غيرقابل انكار است ولي در پارلمان چندان با قاليباف و يارانش همراه نبودند؛ هرچند صفري‌ملك‌ميان حامياني در ميان پايداري‌ها هم دارد. كميسيون كشاورزي هم چون كميسيون شوراها شاهد تغيير نواب رييس اول و دوم خود بود با اين تفاوت كه اين‌بار چهره نزديك به مستقلين از هرم مديريتي اين كميسيون حذف شد. جلال محمود‌زاده كه نايب‌رييس اول اين كميسيون در سال نخست بود، در سال دوم از اين هرم حذف شد و محمدجواد عسكري، نماينده نزديك به پايداري‌ها كه در سال اول نايب‌رييس دوم بود، به عنوان نايب‌رييس اول انتخاب شد. عليرضا عباسي هم كه از جمله حاميان قاليباف و رييسي به شمار مي‌رود، به عنوان نايب‌رييس دوم اين كميسيون انتخاب شد. كميسيون عمران هم با حذف كمال عليپور و منصور آرامي، نواب رييس اول و دوم خود در سال نخست، اسماعيل حسين‌زهي و صديف بدري را به اين كرسي‌ها رساند. حسين زهي حمايت مستقلين را پشت خود داشت ولي بدري با حمايت فراكسيون آذري‌زبانان به اين كرسي رسيد هرچند كه حامياني هم در ميان ياران قاليباف و هم در ميان مستقلين داشت.

2 كميسيون بدون تغيير
كميسيون‌هاي فرهنگي و بودجه اما نه‌تنها رقابت‌هاي درون‌پارلماني و رايزني‌هاي ميان نمايندگان و جريان‌هاي قدرت درون‌پارلمان تاثيري بر هرم مديريتي‌شان نداشت، بلكه با همان تركيب سال نخست در سال دوم هم ادامه فعاليت خواهند داد. مرتضي آقاتهراني در كميسيون فرهنگي و حميدرضا حاجي‌بابايي هم در سال دوم روساي كميسيون‌هاي فرهنگي و بودجه خواهند بود با اين تفاوت كه اگر نبود ماجراي دستكاري در جداول بودجه در كميسيون زيرنظر الياس نادران، او براي نشستن بر كرسي رياست اين كميسيون اقدام مي‌كرد. محمد خدابخشي و سيدمحمدرضا ميرتاج‌الديني هم كه رقيب جدي نداشتند، در سال دوم نايب‌رييس اول و دوم كميسيون بودجه ماندند. بيژن نوباوه‌وطن و غلامرضا منتظري هم كه رابطه حسنه‌اي با پايداري‌ها و قاليبافيون دارند، رقيبي نداشتند و باز هم كرسي‌هاي نايب‌رييس اول و دوم كميسيون فرهنگي را تصاحب كردند تا آرايش پارلمان در سال دوم تكميل شده باشد. تنها كميسيون باقي مانده، كميسيون اصل 90 است كه نصرالله پژمانفر همچنان شانس اول رياست آن است و رقيب جدي هم در مقابلش وجود ندارد.