مهدي روزبهاني
تماس از سوي سيدابراهيم رييسي با فعالان سياسي همچنان ادامه دارد. اين موضوع به بحث اول در بين اصلاح‌طلبان تبديل شده است. برخي به آن خوش‌بين هستند و مي‌گويند اين كار مي‌تواند از شكل‌گيري فضاي بسته در چهار سال آينده جلوگيري كند. برخي هم معتقدند كه هنوز براي اظهارنظر درباره اثرات اين كار زود است و بهتر است كه منتظر بمانيم و ببينيم كه در آينده همكاران رييسي در دولت چه برخوردي با مخالفان و منتقدان مي‌كنند. همقطاران رييسي در جريان اصولگرايي اما با سخنان مختلف خود نشان مي‌دهند كه احتمالا در دولت پيش رو قرار است فضايي شكل بگيرد كه تنها حاميان افكار و ايده‌هاي آنان در اين دولت حضور داشته باشند. آنان تاكيد مي‌كنند كه دولت در كنار ساير قوا با يك تفكر اداره مي‌شود و به اين ترتيب حاكميت در ايران يك‌دست مي‌شود.
بر اين اساس فعالان سياسي مي‌گويند اين نوع سخن گفتن از آينده كشور با تماس‌هايي كه گرفته مي‌شود به نوعي تضاد دارد، ولي بيشتر گروه‌ها و فعالان سياسي اصلاح‌طلب تاكيد دارند كه اين يك اقدام مثبت است. آنان در واقع مي‌گويند ما نبايد با افكار و نگاه منفي به استقبال اين اقدام برويم و بهتر است كه نسبت به اين رفتار از سوي رييسي خوش‌بين باشيم. به هر حال آن‌گونه كه اصلاح‌طلبان گفته‌اند تقريبا همه فعالان سياسي تماس‌هاي گرفته شده از سوي رييسي را بي‌پاسخ نگذاشته‌اند و هر كدام بنا به نظر خودشان به اين تماس‌ها پاسخ داده‌اند.
در همين حال محمدتقي فاضل ميبدي فعال سياسي اصلاح‌طلب در گفت‌وگو با «اعتماد» مي‌گويد كه اگر باب نقد باز شود اين اتفاق خوبي است منتها بايد دقت كرد كه فراهم شدن فضاي نقد بايد در فضاي عمومي باشد مثلا در صدا و سيما اين امكان فراهم شود تا منتقدان و كساني كه افكار مخالف دارند حضور پيدا كنند. در عين حال فاضل ميبدي تاكيد دارد كه رييسي بايد با همكاري قوه قضاييه انحصاري بودن صدا و سيما را بشكند و فضاي طرح نظرات مختلف را در اين رسانه فراهم كند. او بر اين باور است كه اگر قرار است انتقادات شنيده شود بهتر است كه اين انتقادات در فضاي عمومي جامعه مطرح شود و بهترين بستر براي طرح اين انتقادات صدا و سيما است. در ادامه مشروح گفت‌وگوي «اعتماد» با فاضل ميبدي را مي‌خوانيد:
آن طور كه فعالان سياسي اعلام كرده‌اند از سوي قواي قضاييه و مجريه با آنان تماس گرفته شده است. گويا آقاي رييسي به همكاران خود دستور داده تا از فعالان سياسي اصلاح‌طلب درباره وضعيت كشور نظرخواهي كنند و همچنين از آنان بخواهند انتقادات خود را بيان كنند. نظر شما درباره اين اقدام آقاي رييسي چيست؟ آيا مي‌تواند در آينده كشور تاثير مثبتي داشته باشد؟
اين تماس‌هايي كه با فعالان سياسي گرفته شده است دو مساله اصلي دارد؛ يك مساله ، تماسي است كه از سوي يك قوه حالا يا قوه قضاييه يا قوه مجريه با فعالان سياسي و منتقدان گرفته مي‌شود. مساله دوم اين است كه اين تماس‌ها در چه مسيري هدايت مي‌شود. بعد از آنكه نظرات جمع‌آوري شد، اين نظرات و انتقادات در چه مسيري حركت مي‌كند. اينكه برنامه اصلي براي اين تماس‌ها چيست و آنان مي‌خواهند با اين نظرات چه كنند را من به‌طور دقيق نمي‌دانم و هنوز هم به‌طور روشن مشخص نيست ولي با اين حال مي‌توان درباره اصل اين اقدام اظهارنظر كرد.
به نظر من اصل اين كار يعني تماس با منتقدان و مخالفان و فعالان سياسي گروه‌هاي مختلف، اگر در همه دولت‌ها و از سوي همه دولتمردان اتفاق مي‌افتاد، حتما مي‌توانست كاري ماندگار و اثر بخش باشد. به هر حال بايد توجه داشت كه نظرخواهي از مخالفان و منتقدان و همچنين نظرخواهي از مردم مي‌تواند جلوي استبداد راي را بگيرد. اينكه قوه‌اي همگان را دعوت به نظر خواهي مي‌كند به معني اين است كه احتمالا تمام افكار و تمام سليقه‌ها را به رسميت مي‌شناسد و مي‌خواهد كه به آنها بها بدهد. حتما كه در افكار و سلايق مختلف هست. حتما افكار كساني كه منتقد هستند نيز در بين آنان جاي دارد. به هر حال اين اقدام خيلي تفاوت دارد با كسي كه منتقدان را سركوب مي‌كند و تلاش مي‌كند جلوي اظهارنظر آنان را بگيرد يا حتي اگر كسي حرف مخالفي زد آن را محكوم مي‌كند. به همين خاطر من معتقدم كه ارتباط برقرار كردن با گروه‌هاي مختلف و همچنين شنيدن افكار منتقدين و مخالفان و استفاده كردن از آنان كار خوب و پسنديده‌اي است.
اينكه دولتي بعد از مستقر شدن بيايد از صاحب‌نظران و همفكران خودش دعوت كند و نظرخواهي كند به نظرم خيلي كار مهمي نيست. مهم اين است كه انسان در تدبير امور از كساني دعوت كند و از كساني نظرخواهي كند كه مخالف او هستند و به او و عملكردش نقد دارند. اميدواريم كه اين اتفاق رخ دهد و اتفاقا در صداوسيما هم انجام شود. يعني از منتقدان دعوت كنند كه بيايند در مقابل مردم نظرات خود را بيان كنند. ما زماني شاهد بوديم كه نسبت به منتقدان جفا مي‌شد حالا اگر به جاي جفا، وفايي باشد و از آنان براي اظهارنظر دعوت كنند خب اين حتما خيلي خوب است.
چقدر فكر مي‌كنيد كه اين كار به نتيجه مثبتي برسد؟ برخي فكر مي‌كنند كه اين اقدامات تنها در ابتداي كار است و احتمال دارد كه به زودي به دست فراموشي سپرده شود.
بنده نمي‌توانم پيش‌بيني كنم كه در سال‌هاي آينده يا حتي در ماه‌هاي آينده چه اتفاقي مي‌افتد و كساني كه قرار است اعضاي كابينه آقاي رييسي را تشكيل دهند به چه سمتي مي‌روند. اما به هر حال مي‌توان گفت كه اگر باب نقد باز بشود اين اتفاق خوبي است منتها بايد دقت كرد كه فراهم شدن فضاي نقد بايد در فضاي عمومي باشد مثلا در صدا وسيما اين امكان فراهم شود تا منتقدان و كساني كه افكار مخالف دارند حضور پيدا كنند و از طرف ديگر كساني كه مدافع وضع موجود هستند بيايند در مقابل هم قرار بگيرند و با يكديگر به بحث بنشينند؛ در اين شرايط مردم مي‌توانند قضاوت كنند.
اينكه تنها نظرات منتقدان به صورت مكتوب و سربسته باشد و به دفتر يا مركزي ارسال شود اين به نظر من خيلي مهم و موثر نيست. براي بيان نظرات بايد يك تقابل آرايي شكل بگيرد تا مردم بتوانند خوب و بد را تشخيص بدهند و خودشان انتخاب كنند كه كدام نظر بهتر است. اگر چنين كاري درعرصه قواي مجريه و قضاييه باشد به نظرم مي‌توانيم اميد داشته باشيم كه به جايي برسد، چراكه ممكن است وقتي تماس مي‌گيرند يا دعوت به نظرخواهي كنند، در پي آن صدها نامه و نظر را از سوي افراد مختلف دريافت كنند و بعد همه اين نظرات را در مركزي جمع كنند حالا در حالت خوبش هم كسي بنشيند اين نظرات را بخواند و بعد همه را به بايگاني بسپارند و در آرشيو بگذارند كه اين به نظرم خيلي موثر نيست، راه‌حل موثر اين است كه اين نظرخواهي و طرح انتقاد بايد در محضر عموم مردم باشد و همه مردم از آن نظرات مطلع شوند تا قضاوت عموم تعيين كند كدام شيوه در اداره امور كشور بهتر است. اين روزها سالگرد شهادت شهيد بهشتي و هفته قوه قضاييه است. همين فرصت مناسبي است كه منتقدان را دعوت كنند. ببينند ناقدان چه كساني هستند و چند نفر را به صدا و سيما دعوت كنند تا حرف‌هاي خود را بزنند و كسي هم براي پاسخگويي بياورند. به اين ترتيب مي‌توان گفت كه مشخص مي‌شود كه نظر چه هست و منتقدان چه مي‌گويند و چه پاسخ‌هايي به آنان داده مي‌شود. اما اينكه نظرات تنها به صورت فردي و سر بسته مطرح شود به نظرم خيلي نمي‌تواند موثر باشد. اما به هر حال تاكيد مي‌كنم كه نفس اين تماس گرفتن‌ها و جويا شدن نظرات كار خوبي است.
با شما به عنوان فعال سياسي از قوه قضاييه يا قوه مجريه تماسي گرفته شده است؟
از طرف قوه قضاييه كه تماسي با بنده نگرفته‌اند اما از طرف قوه مجريه و آقاي رييسي با من هم تماس گرفتند. من اين كار را مثبت ديدم و به نظرم نفس كار خيلي خوب است. اينكه زنگ بزنند به چهره‌هاي مختلف سياسي و به آنان احترام بگذارند خيلي خوب است. من گفتم هر گره‌اي كه از كار كشور گشوده شود خوب است حالا هر كسي كه مي‌خواهد آن را انجام بدهد خيلي مساله‌اي نيست. مهم اين است كه اقدامي در راستاي حل مشكلات مردم باشد و ما هم از آن استقبال مي‌كنيم. من هم در پاسخ قرار شد كه فكر كنم و در تماس‌هاي بعدي نظرات خودم را بيان كنم.
اگر با شما از قوه قضاييه تماس بگيرند شما چه انتقادي به اين قوه داريد و فكر مي‌كنيد چگونه اين قوه مي‌تواند عملكرد خود را بهبود ببخشد؟
من در اين حوزه تخصص ندارم و پرونده‌اي هم نداشته‌ام كه بخواهم از تجربه خودم و مشكلات خودم بگويم. ولي موضوعات كلي و حوادثي در كشور وجود دارد كه مي‌توان درباره آن به نتايجي رسيد. ما شاهد هستيم كه در مملكت ما فساد به معناي واقعي وجود دارد. در بسياري از بخش‌ها مي‌بينيم كه مفسدين حضور دارند و هرچقدر هم كه با آنان برخورد مي‌شود در بخش‌هاي مختلف همچنان هستند و به كار خود ادامه مي‌دهند. از طرفي جرايم و آسيب‌هاي اجتماعي زيادي در كشور هست كه بنابر اعلام مقامات رسمي اين جرايم در حال رشد هستند و سال به سال هم به آمار آنها اضافه مي‌شود. روندي كه وقوع جرايم در كشور ما طي مي‌كند يك روند صعودي است. خب بنابر اين گزارش‌ها اگر بخواهيم يك نگاه كلي و يك نتيجه‌گيري كلي داشته باشيم مي‌توانيم بگوييم كه اگر قوه قضاييه مي‌توانست با جرايم برخورد كند و به‌طور ريشه‌اي به مساله جرم و جنايت رسيدگي كند حتما اين روند برعكس مي‌شد و ما شاهد روند نزولي جرايم بوديم در حالي كه اين اتفاق نيفتاده است. حال اين سوال مطرح مي‌شود كه قوه قضاييه با اين همه پرسنل، نيرو، بودجه و امكانات چرا نتوانسته است در اين زمينه موثر و مفيد عمل كند و چرا بايد ما شاهد باشيم كه روز به روز به تعداد پرونده‌هاي قضايي افزوده مي‌شود. بحث تقليلي جرم هست كه مي‌بينيم تقليل جرمي واقع نشده است و اين نشان مي‌دهد كه جايي از عملكرد اين قوه اشكال دارد. در عين حال در ميان عموم اين موضوع مطرح مي‌شود و برخي مدعي هستند كه براي حل برخي مشكلات بايد پول خرج كرد يا پارتي را واسطه كرد و اگر اين نقل قول و ادعاها صحت داشته باشد اين نشان مي‌دهد كه فساد در دستگاه قضايي رخنه كرده است و اين سيستم سالمي نيست. اهل فن و متخصصان مي‌گويند كه اين نوع سيستم دادرسي ايراد دارد و بايد اصلاح شود.
الان ما شاهد هستيم كه وكلا پول‌هاي كلاني از مردم بابت پرونده‌هاي مختلف مي‌گيرند. انتظار اين است كه امروز به جاي اينكه مردم اين‌قدر براي حل مشكلات قضايي خود خرج كنند و به وكلا پول بدهند هر كدام از طرف‌هاي دعوا به راحتي مشكلات‌شان در اين سيستم حل و فصل شود و شاهد نباشيم كه اين همه امور اداري دست و پاگير مانع زندگي مردم شود.
در حالي كه از سوي قوه مجريه و رييس‌جمهوري منتخب با برخي فعالان سياسي اصلاح‌طلب تماس گرفته مي‌شود، بعضي از اصولگرايان تلاش دارند كه بگويند حتما در چهار سال آينده همه‌چيز در همه قوا يك‌دست مي‌شود و گويا نمي‌خواهند اجازه دهند هيچ فكر مخالفي جريان داشته باشد و تاكيد دارند كه همه‌چيز يك‌دست شده است. نظر شما در اين باره چيست؟
اينكه بعضي‌ها مي‌گويند حاكميت يك‌دست شده يا مي‌شود به نظرم سخن زيبايي نيست. نمي‌شود كشور را با يك نظر و يك‌دست شدن اداره كرد. شما در دنياي پيشرفته ببينيد كه نظرهاي مختلف وجود دارد و اگر كشوري خواسته باشد به صورت انحصاري همه امور خود را با يك سليقه اداره كند حتما در اين مسير با مشكلات فراواني مواجه شده و نتوانسته كه مسائل مردم را حل كند. بر اين اساس من معتقدم كه آقاي رييسي بايد با همكاري قوه قضاييه انحصاري بودن صداوسيما را بشكند تا بتواند از اين طريق فضايي فراهم كند كه منتقدان نظرات خود را بيان كنند. صداو سيما نبايد در دست يك سليقه باشد. اگر اين انحصار شكسته شود، نظرهاي مختلف مطرح مي‌شود و مردم مي‌توانند درباره عملكردها به درستي قضاوت كنند.
ناقدان چه كساني هستند و چند نفر را به صدا و سيما دعوت كنند تا حرف‌هاي خود را بزنند و كسي هم براي پاسخگويي بياورند. به اين ترتيب مي‌توان گفت كه مشخص مي‌شود كه نظر چه هست و منتقدان چه مي‌گويند و چه پاسخ‌هايي به آنان داده مي‌شود، اما اينكه نظرات تنها به صورت فردي و سر بسته مطرح شود به نظرم خيلي نمي‌تواند موثر باشد
اينكه تنها نظرات منتقدان به صورت مكتوب و سر بسته باشد و به دفتر يا مركزي ارسال شود اين به نظر من خيلي مهم و موثر نيست. براي بيان نظرات بايد يك تقابل آرايي شكل بگيرد تا مردم بتوانند خوب و بد را تشخيص بدهند و خودشان انتخاب كنند كه كدام نظر بهتر است. اگر چنين كاري در عرصه قواي مجريه و قضاييه باشد به نظرم مي‌توان اميد داشته باشيم كه به جايي برسد
برخي مدعي هستند كه براي حل برخي مشكلات بايد پول خرج كرد يا پارتي را واسطه كرد و اگر اين نقل قول و ادعاها صحت داشته باشد اين نشان مي‌دهد كه فساد در دستگاه قضايي رخنه كرده است و اين سيستم سالمي نيست. اهل فن و متخصصان مي‌گويند كه اين نوع سيستم دادرسي ايراد دارد و بايد اصلاح شود
اينكه بعضي‌ها مي‌گويند حاكميت يك‌دست شده يا مي‌شود به نظرم سخن زيبايي نيست. نمي‌شود كشور را با يك نظر و يك‌دست شدن اداره كرد. شما در دنياي پيشرفته ببينيد كه نظرهاي مختلف وجود دارد و اگر كشوري خواسته باشد به صورت انحصاري همه امور خود را با يك سليقه اداره كند حتما در اين مسير با مشكلات فراواني مواجه شده و نتوانسته كه مسائل مردم را حل كند