سناريوي خيالي بازگشت

گروه اجتماعي|در تمام يك سال و اندي كه گذشت، آموزش و پرورش در بازه‌هايي از زمان به انتشار سناريوهاي احتمالي پيش رو براي نحوه ارتباط دانش‌آموزان با مدرسه پرداخته است و تخمين زدن احتمال بازگشت آنها به كلاس‌هاي درس و به صورت حضوري. تركيب شيفتي كردن كلاس‌ها، كم كردن از ظرفيت دانش‌آموزان در مدرسه و برگزاري حضوري و غيرحضوري در مناطق شهري احتمالا واقع‌بينانه‌ترين نوع اين سناريوها بوده است. حالا مدتي است كه اين تركيب چيدن‌ها و سناريو نوشتن‌ها با اين يك سال و چند ماهي كه گذشت تفاوت اساسي كرده: آموزش و پرورش برنامه‌هاي فرضي واكسيناسيون را وارد معادلاتش كرده و بر اساس آن وزير، معاونان وزير و مسوولان مختلف آموزش و پرورش در مورد امكان حضور تمامي دانش‌آموزان در مدارس هم صحبت مي‌كنند. در روزهايي كه هفته‌ها از وعده‌هاي دولت و وزارت بهداشت گذشته و هنوز كار واكسيناسيون بالاي 70 سال هم به سرانجام نرسيده، آموزش و پرورش روز گذشته رسما سناريوهاي سال تحصيلي 1401-1400 را اعلام كرد كه در آن اولين سناريو اجراي واكسيناسيون گسترده است و بازگشت به كلاس‌هاي درس واقعي. در روزهايي كه نه واكسن‌هاي توليد داخلي كه وعده توزيع گسترده آنها داده شده بود رسيده و نه خبري از واكسن‌هاي وارداتي است. رييس سازمان پژوهش و برنامه‌ريزي آموزشي اعلام كرد كه احتمال اول در خصوص برنامه سال آينده مدارس، آموزش به صورت «حضوري و عادي» است.  «در ارتباط با آغاز سال تحصيلي سه سناريو محتمل است. احتمال نخست در اين بخش، برگزاري مدارس و آموزش‌ها به‌صورت حضوري و با شرايط عادي است و تلاش اصلي نيز بر اجراي همين حالت است؛ يعني مدارس به‌صورت كاملا عادي بازگشايي مي‌شوند و دانش‌آموزان بتوانند در مدارس حضور پيدا كنند تا آموزش‌ها به‌صورت كارآمد ادامه پيدا كند. البته اين حالت و شكل، داراي شرايط و الزاماتي نظير واكسيناسيون است كه اگر براي معلمان و دانش‌آموزان، انجام شود، اطمينان را افزايش مي‌دهد. اين امر براي معلمان و دانش‌آموزاني كه بيماري زمينه‌اي دارند، ضروري است.» حسن ملكي، رييس سازمان پژوهش و برنامه‌ريزي آموزشي روز گذشته گفت كه اگر بنا شد باز هم مدارس به‌صورت نيمه‌حضوري باشد، بايد «برنامه‌ريزي مناسب و عالمانه و به‌موقع» براي اين مساله وجود داشته باشد اما به هر حال از اولين سناريوي موجود در مورد سال تحصيلي آينده با گزينه «به صورت حضوري و عادي» نام برد. مركز اطلاع‌رساني و روابط عمومي وزارت آموزش‌وپرورش به نقل از ملكي نوشت: « نكته دوم در بخش حضوري، آمادگي مدارس از ابعاد مختلف است كه در آموزش‌هاي حضوري ضرورت دارد. پذيرش جامعه به‌خصوص والدين و خانواده‌ها مساله ديگري است، زيرا اين بخش‌ها نيز بايد بتوانند با خيال راحت اين مساله را بپذيرند كه البته اين امر، نياز به فرهنگ‌سازي، توجيه و اطمينان بخشي به جامعه دارد. لذا اگر اين شرايط فراهم شد و اوضاع كلي اجازه داد، سناريوي اول در كشور شكل مي‌گيرد كه به لطف خداوند برنامه‌ريزي سازمان در اين بخش انجام‌شده و مشكل يا دغدغه خاصي در اين حالت نيست.» معلوم نيست منظر از «فرهنگ‌سازي» براي حضور دانش‌آموزان در مدرسه چيست، آنچه به عنوان دغدغه اصلي والدين ماه‌ها است كه مطرح مي‌شود اين است كه تا شيوع گسترده بيماري، مدارس و مراكز تجمع را جاي امني براي فرزندان خود نمي‌دانند. هرچند در سراسر دنيا و حتي پيش از رسيدن واكسن، حضور دانش‌آموزان در مدارس تا حد امكان اجرا مي‌شد اما با گذشت يك سال و نيم و زماني كه برخلاف بسياري از كشورهاي ديگر ايران وارد موج پنجم شيوع شده و در ميان صد كشور اول دنيا از نظر واكسيناسيون هم قرار ندارد، «توجيه و اطمينان‌بخشي» والدين بايد به چه شيوه‌اي انجام شود؟  دو روز پيش در برنامه تلويزيوني «كشيك سلامت» نقدهاي تندي نسبت به سياست‌ها واكسن انجام شد كه شرحي از آن روز گذشته در روزنامه اعتماد به چاپ رسيد. در آن نشست سيدمويد علويان؛ معاون بهداشت دوره وزارت كامران باقري لنكراني؛ وزير بهداشت دولت نهم به صورت مشخص به توهم امكان واكسيناسيون گسترده تا مهر و بازگشايي مدارس اشاره كرد: «حالا هم كه واردات و توليد داخل داريم و آقايان مي‌گويند كه بايد تا مهرماه و به دليل بازگشايي مدارس و دانشگاه‌ها و عادي شدن فضاي كسب‌وكار، 60 درصد جمعيت كشور را واكسينه كنيم، باز هم غيرممكن است. چرا؟ مي‌گويند تا شهريورماه، 10 ميليون دوز واكسن از مجموع واردات و توليد داخل، تهيه خواهد شد ولي اين ميزان واكسن ارزشي ندارد و اثرگذار نيست چون بايد جمعيت عظيمي را ظرف 3 تا 6 ماه واكسينه كنيم در حالي كه امروز و بعد از 6 ماه، هنوز 50 درصد جمعيت كشور هم واكسينه نشده‌اند و حتي با فرض اينكه هر ماه موفق شويم 5 ميليون نفر را واكسينه كنيم، واكسينه شدن 60 درصد جمعيت كشور هم 18 ماه طول خواهد كشيد.» سناريوي محتمل‌تر احتمالا همان تركيب حضوري و غيرحضوري است. شيوه‌اي كه البته بيشتر كادر مدرسه را ملزم به حضور مي‌كند. ملكي اين شيوه را سناريوي دوم دانسته: «مساله اصلي، زماني بروز پيدا مي‌كند كه ما سناريوي تركيبي را بپذيريم و اين راه‌حل دنبال شود. در برخي از موارد، واژه تركيبي اشتباه برداشت مي‌شود؛ درحالي كه معناي درس، به معناي دو شيوه يا رويكرد آموزش است، به اين معنا كه رويكردهاي سنتي را با رويكردهاي فناورمحور تركيب كنيم و در همين آموزش‌هاي حضوري و معمولي نيز به‌كارگيريم. در واقع مساله آموزش تركيبي به معناي حضور و عدم حضور نيست و در حالت عادي نيز اگر بخواهيم آموزش‌هاي قوي‌تر و غني‌تري رخ دهد، مي‌توانيم از اين بخش استفاده كنيم و ربطي به اوضاع كرونايي كنوني ندارد. البته ما امروز اين واژه را با مسامحه به كار مي‌بريم كه به معناي حضور و عدم حضور است كه البته معادل ناصحيح، اما مرسوم است و اگر اين معنا را بپذيريم، به اين معناست كه دانش‌آموزان در سال تحصيلي پيش رو به‌صورت تركيبي در مدارس حضور پيدا كنند به‌طوري كه بخشي از ايام هفته را در مدرسه حضور داشته و بخشي را به صورت غيرحضوري دنبال كنند.» آخرين سناريوي آموزش كاملا غيرحضوري است؛ موردي كه البته تجربه يك سال گذشته نشان داده است به واقعيت جامعه ما نزديك‌تر بوده است. او در اين خصوص گفت: «شكل سوم يا سناريوي بعدي، برگزاري غيرحضوري مدارس به‌صورت كامل است كه البته محتمل به شمار مي‌رود كما اينكه در 24 ساعت گذشته، بخش‌هاي بسياري از كشور، قرمز اعلام شدند لذا تا پايان مردادماه بايد اين الگوها در دفاتر مختلف آماده شود اما الگويي كه ارايه مي‌شود، بايد نشان دهد كه در دوره‌هاي تحصيلي چگونه بروز و ظهور پيدا مي‌كند. ما بايد براي اين برنامه‌ريزي تلاش كنيم تا شرمنده كودكان و دانش‌آموزان نشويم.»