گفت‌وگو با حسن كاظمي‌قمي، سفير پيشين ايران در عراق
اولويت ما ارتقاي روابط با كشورهاي همسايه
مانند عربستان است
اعتمادآنلاين | حسن كاظمي‌قمي، سفير اسبق ايران در عراق در گفت‌وگو با اعتماد آنلاين درباره رابطه ايران و عربستان سعودي مي‌گويد: مناسبات جمهوري اسلامي ايران در ارتباط با كشورهاي منطقه به ويژه همسايگان، در اولويت سياست‌هاي ما قرار دارد. اين موضوع در حوزه تعامل و همكاري في‌مابين با كشورهاي اسلامي كه داراي منافع مشتركي با ما هستند و پس از آن كشورهاي فرامنطقه‌اي و هم‌پيمانان ما نيز صادق است. اصول حاكم بر سياست خارجي جمهوري اسلامي ايران در قبال كشورهاي همسايه و منطقه بر پايه رعايت حسن همجواري، ارتباط متقابل، عدم دخالت در امور داخلي يكديگر و رعايت مصالح و منافع مشترك است. اين اصول بر سياست خارجي جمهوري اسلامي ايران حاكم بوده و هست. ما همانطور كه به ديگران اجازه مداخله در امور داخلي خود را نمي‌دهيم بالطبع خود نيز در امور داخلي كشورهاي ديگر دخالت نخواهيم كرد. علاوه بر اين، معتقد هستيم كه بايد يك نظم جديد امنيتي را با حضور تمامي كشورهاي منطقه پايه‌گذاري كنيم و بر اين گمان هستيم كه نيروهاي اشغالگر و خارجي نبايد در مسائل امنيتي منطقه نقش‌آفريني داشته باشند. متاسفانه آنچه تاكنون از رفتار و عملكرد نيروهاي خارجي در منطقه شاهد بوده‌ايم- چه در قالب حضور نظامي و اشغالگري در عراق و افغانستان و چه در قالب استقرار پايگاه‌هاي‌شان- همه و همه منجر به بروز تشنج و بحران، درگيري‌هاي داخلي كشورهاي منطقه، ترور و كودتا و شكل‌گيري گروه‌هاي تكفيري مانند داعش شده است؛ يعني برآيند حضور كشورهاي اشغالگري مانند امريكا نه‌تنها موجب به خطر افتادن مقوله امنيت منطقه بلكه منجر به ايجاد بحران‌هاي داخلي در ميان اين كشورها شده است. روند بيست‌ساله جنگ و درگيري در افغانستان يا وضعيت فعلي عراق كه از سال ۲۰۰۳ و همزمان با اشغال عراق توسط امريكا شروع شد به رشد تروريسم در اين كشورها منجر شد. كاظمي قمي در پاسخ به سوالي درباره نگرش ايران نسبت به رابطه با عربستان به چه صورت است؟گفت: اولويت كنوني ما، همانطور كه گفتم ارتقاي روابط با كشورهاي همسايه مانند عربستان با ظرفيت‌هاي فراوان و موقعيت حياتي به عنوان سرزمين ظهور اسلام است. ما از ۴۲ سال گذشته خواهان برخورداري از سياست ثبات و آرامش در رابطه با تمامي همسايگان‌مان به ويژه سعودي‌ها هستيم، اما به دليل دخالت قدرت‌هاي بزرگي مانند امريكا و نفوذ و حضور آنها در كشورهاي منطقه طبيعتاً سياست‌ها ي اين كشورها را تابع سياست‌هاي امريكا قلمداد كرده و معتقديم آنها در مناسبات‌شان مانند يك دولت مستقل عمل نمي‌كنند. حتي حالا هم عربستان با طرح موضوع تعامل و گفت‌وگوي سازنده با ايران، همين سياست را دنبال مي‌كند.وضعيت فعلي كشورهايي مانند امارات، عربستان و بحرين، بخشي از سياست امريكا در شكل‌گيري خاورميانه جديد است. اين كشورها نظام‌هاي مردم‌سالاري ندارند و در شرايطي كه امروز همه كشورهاي جهان از لزوم شكل‌گيري نظام‌هاي سياسي بر پايه دموكراسي سخن مي‌گويند اما در منطقه ما، از اين خبرها نيست و حكومت‌هاي موروثي و پادشاهي همچنان بر سر كار هستند. جالب است كه نظام‌هاي سياسي اين كشورها با حمايت امريكايي‌ها كه مدعي دموكراسي و حقوق بشر و انتخابات هستند، بر سر كارند. آنچه حكومت‌هاي ارتجاعي مانند عربستان در تجاوز به مردم بي‌دفاع و مظلوم يمن، انجام مي‌دهند هم مجدداً با حمايت‌هاي امريكايي‌ها انجام مي‌شود، يا شكل‌گيري گروه‌هاي تروريستي مانند داعش كه با حمايت‌هاي مالي عربستان و با طراحي‌هاي امريكا صورت پذيرفت. مي‌بينيد كه از اين جهت سياست امريكا درست در نقطه مقابل سياست‌هاي جمهوري اسلامي قرار دارد كه به دنبال استقرار نظام‌هاي مردم‌سالار، ثبات منطقه‌اي و همكاري‌هاي جمعي با تمامي كشورهاي اين حوزه است. كاظمي قمي در پاسخ به اين سوال كه شما چشم‌اندازي براي بهبود روابط ايران و عربستان و نتيجه‌گيري از مذاكرات كنوني‌شان مشاهده نمي‌كنيد؟ گفت: من تصورم اين نيست كه در ماه‌هاي آتي اتفاق خاصي در مذاكرات ما و عربستان صورت بگيرد، آن هم به دليل وضعيت فعلي سعودي‌ها. همانطور كه مي‌دانيم رييس‌جمهور منتخب نخستين اولويت سياست خارجي خود را تعامل با كشورهاي منطقه به ويژه همسايگان قرار داده است؛ يعني از جانب جمهوري اسلامي اين آمادگي به صورت جدي وجود دارد.
مشكل در آن سوي جريان مذاكرات است. جمهوري اسلامي آمادگي دارد در صورت صداقت گفتمان سعودي‌ها، براي بهبود روابط اقدام كند. طبيعتا ايران و عربستان به عنوان بزرگ‌ترين قدرت‌هاي منطقه‌اي مي‌توانند نقش مثبت و ارزنده‌اي را در حل بحران‌هاي اين منطقه ايفا كنند، به شرطي كه عربستان نيز آن را بخواهد. اما همانطور كه عرض كردم سياست خارجي عربستان، سياست مستقلي نيست و اين خود بزرگ‌ترين مشكل در مذاكرات في‌مابين است. بر همين اساس هم تلاش كرده تا با عبور از برخي مسائل تشنج‌زا و چالشي، تا حد امكان از فرصت ايجاد شده سود جسته و تعاملات في‌مابين را بهبود ببخشد. نمونه آن در روابط ايران و عراق و رژيم بعث با محوريت صدام بود كه جنگ هشت‌ساله‌اي را به ايران تحميل كرد، اما زماني كه صلاح جمهوري اسلامي و ثبات منطقه و مردم عراق و ايران در ميان بود آتش‌بس را پذيرفت و روابط با رژيم صدام را آغاز كرد. ما بايد مسائل حقوقي جنگ را كه جزو حقوق مسلم مردم ايران بود دنبال مي‌كرديم، بنابراين وارد تعامل با عراق شديم. سفير سابق ايران در عراق در پاسخ به اين سوال كه فكر مي‌كنيد گفت‌وگوهاي ما با عربستان به سرانجامي برسد؟ افزود: وضعيت عربستان و فضاي حاكم سياسي اين كشور را هم گفتم. با اين تفاسير، ما از ماه‌هاي گذشته شاهد يك رويكرد جديد در رابطه با مذاكرات ايران و عربستان با ميانجي‌گري آقاي كاظمي، نخست‌وزير عراق بوديم. ما سه دور مذاكره را با سعودي‌ها انجام داده‌ايم. جمهوري اسلامي ايران در مذاكراتش صادق است، اما موضوع اين است كه آيا ما در اين مذاكرات به توافق مي‌رسيم يا خير.