در سايه مديريت ناكارآمد بحران، شهروندان به ساير كشورها مي‌روند
متقاضيان واكسن در ارمنستان
چقدر پول به جيب دولت ريختند؟
گروه اقتصادي
در يك ماه اخير به‌طور متوسط 7 ميليون دلار ارز براي سفر به ارمنستان خارج شده است. به گفته سخنگوي گمرك ايران، 14 هزار ايراني براي دريافت واكسن كرونا به ارمنستان سفر كرده‌اند. اين تعداد شهروندان ايراني از اول تا 25ام تير ماه از مرز خارج شدند. بر اساس گفته‌هاي روح‌الله لطيفي، سخنگوي گمرك از اين تعداد 10 هزار نفر از مرز زميني نوردوز در استان آذربايجان شرقي وارد ارمنستان شده‌اند. اما بررسي آمار و ارقام مرتبط با خروج اين تعداد از شهروندان از مرز زميني با ارمنستان، اطلاعات جالبي از درآمدزايي دولت از كساني به دست مي‌دهد كه براي تزريق واكسن كرونا و حفظ جان خود هزينه مالي و جاني پرداخت كرده‌اند.
مطابق قوانين موجود، در سفرهاي زميني، هوايي و دريايي، 400 هزار تومان عوارض خروج از كشور دريافت مي‌شود. اين براي بار اول سفر است. مسافران ارمنستان، بايد براي تزريق دوز دوم واكسن، يك ماه بعد به اين كشور سفر كنند. در بار دوم، رقم عوارض خروج از كشور 600هزار تومان است.
اگر عدد 14هزار نفر خروج ايراني‌ها به سمت ارمنستان مبنا قرار گيرد، تا 25 تيرماه 5 ميليارد و 600 ميليون تومان از ايرانياني كه به ارمنستان رفتند، عوارض خروج از كشور دريافت و به جيب دولت رفته است. از آن جايي كه از فروردين تا اواخر ارديبهشت، كشور درگير پيك چهارم بود و امكان سفرهاي خارجي فراهم نبود، فرض مي‌شود تمام مسافران رفته به ارمنستان در سفر اول خارجي خود بودند. درآمد حاصل از خروج براي بار دوم اين تعداد از ايرانيان نيز هشت ميليارد و 400 ميليون تومان خواهد بود؛ يعني سر جمع، 14 ميليارد تومان از محل خروج ايرانيان از كشور به دليل تزريق واكسن در كشور همسايه به حساب دولت واريز شد.
البته كه نبايد از ارزهاي خارج شده توسط اين تعداد ايراني نيز غافل شد. با احتساب اينكه هر فرد بدون اينكه در هتل اقامت داشته باشد روزانه 25 دلار هزينه خورد و خوراك خود مي‌كند، هر فرد در ده روز 250 دلار و 14 هزار نفر براي تزريق دز اول واكسن خود سه ميليون و 500 هزار دلار ارز از كشور خارج كرده‌اند. حال آنكه اگر نيمي از افراد وارد شده به ارمنستان در هتل اقامت داشته باشند، سه ميليون دلار به ارزهاي خارج شده از كشور، اضافه مي‌شود. اين در حالي است كه اين مسافران براي سفر دوم بايد به ارمنستان بازگردند و احتمالا 3 ميليون دلار ديگر نيز به اين كشور تزريق كنند.
به نظر مي‌رسد تاخير در تزريق واكسن خواسته يا ناخواسته به محلي براي افزايش درآمدهاي دولت تبديل شده است. از آن طرف، فرصت استثنايي براي ارمنستان ايجاد كرده كه در دوره شيوع كرونا، از درآمدهاي سرشار گردشگري خود محروم مانده بود و حالا دلارهاي گردشگران ايراني را به جيب زده است.
توجه كنيد كه اين آمار و ارقام فقط براي تقريبا يك ماه است. اگر اين روند در ماه‌هاي آينده تشديد شود، قطعا هم تعداد متقاضيان سفر به ارمنستان بالاتر مي‌رود و به تبع آن خروج ارز از كشور شدت مي‌گيرد و از سوي ديگر، ميزان درآمد دولت نيز افزايش پيدا مي‌كند.
چقدر عوارض به دولت پرداخت شد؟
بر اساس آنچه سخنگوي گمرك اعلام كرده 14 هزار نفر تا 25 تيرماه براي تزريق واكسن به ارمنستان سفر كردند. بر اساس گفته‌هاي او تعداد مسافران زميني از اول تيرماه از روزانه 100 نفر به بيش از دو هزار نفر در روز رسيده است.تا 25 تيرماه و با احتساب اين موضوع كه 14 هزار نفر براي اولين بار از مرز خارج مي‌شوند (از فروردين تا خرداد كشور درگير پيك چهارم بود) براي تزريق دز اول، 5 ميليارد و 600 ميليون تومان عوارض به دولت پرداخت شده است. از آنجايي كه عوارض خروج از كشور براي سفر دوم به ساير كشورها 600 هزار تومان خواهد بود، مجموع عوارض پرداختي 14 هزار نفري كه تا 25 تيرماه به ارمنستان سفر كردند، هشت ميليارد و 400 ميليون تومان است. بنابراين تا 25 تيرماه كل عوارضي كه به حساب دولت واريز شده 14 ميليارد تومان است. از آنجايي كه دولت ارمنستان تزريق واكسن را منوط به حضور ده روزه در خاك اين كشور مي‌داند، اقامت ده روزه ايرانيان با غذا و بدون اقامت در هتل و مانند عكس‌هايي كه منتشر شد حضور در خيابان، روزانه 25 دلار مي‌شود؛ براي ده روز 250 دلار. بنابراين 14 هزار شهروند ايراني براي دوز اول حدود سه ميليون و 500 هزار دلار خواهد بود كه براي دز دوم نيز اگر همين مبلغ بدون افزايش هزينه لحاظ شود؛ 14 هزار ايراني به‌طور متوسط و با فرض حداقل هزينه، 7 ميليون دلار از كشور خارج كرده‌اند. با استناد به آمار رسمي منتشر شده از مرز كه حاكي از خروج روزانه دو هزار ايراني براي تزريق واكسن، 50 هزار دلار در هر روز از كشور خارج مي‌شود تا در كشورهاي همسايه به واكسن تبديل شود. اين در حالي است كه قرار بود به زودي واكسن‌هاي ساخت داخل به بازار وارد شوند و تعهد كشورهاي فروشنده واكسن نيز به اجرا درآيد.
استقبال از ارمنستان به هزار و يك دليل
استقبال از واكسن در ارمنستان افزايش يافته به گونه‌اي كه قيمت بليت اتوبوس تهران- ايروان 700 هزار تومان است و در برخي از پايانه‌ها، اتوبوس‌هاي اعزامي كمتر از 5 صندلي خالي تا 28 تيرماه دارند. البته كه دليل اين استقبال علاوه بر پايين بودن سرعت واكسيناسيون در ايران، شنيده شدن زمزمه‌هايي مبني بر پولي شدن واكسن در كشور بود؛ فروردين سال جاري حيدر محمدي، مديركل دارو و مواد تحت كنترل سازمان غذا و دارو، در برنامه «تهران ما سلامت» راديو تهران گفته بود: «در صورت واردات واكسن با ارز نيمايي، آنها كه در اولويت تزريق نيستند مي‌توانند آن را ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار تومان از دارخانه‌ها تهيه كنند.» اگرچه كه اين صحبت‌ها چندي بعد توسط رييس مركز روابط عمومي و اطلاع‌رساني وزارت بهداشت تكذيب شد. اما با توجه به روند فعلي واكسيناسيون و اينكه كشور در رده 13ام كشورهاي با ابتلا و مرگ و مير بالا قرار دارد همچنين ورود ارز به كشور با مشكلاتي روبروست، دور از ذهن نيست. رايگان و خارج از نوبت بودن تزريق واكسن در ارمنستان نيز از ديگر دلايلي است كه شهروندان حضور ده روزه حتي در خيابان را به جان بخرند تا واكسن بزنند. واكسن‌هاي تزريق شده در اين كشور سه آسترازنكا، اسپوتنيك‌وي و سينوواك چين است. اگرچه هر سه در ايران نيز تزريق مي‌شود، اما افراد بدون نوبت مي‌توانند حداكثر تا ده روز واكسن خود را بزنند.
اين در حالي است كه در تمام دنيا، واكسيناسيون امري رايگان و همگاني است و دولت‌ها خود را موظف به واكسينه كردن شهروندان خود مي‌دانند. در ايران به دليل كاستي‌هاي موجود، علاوه بر عمليات كند واكسيناسيون، موج سفر براي تزريق واكسن نيز به محل درآمد براي دولت تبديل شده است. آن هم با قانون عوارض خروج از كشور كه سابقه‌اش به حدود 35 سال پيش و دوران جنگ و كسري بودجه وحشتناك بازمي‌گردد و مشخص نيست دليل اجراي آن در شرايط كنوني چيست؟